به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ حسن روحانی، رئیس‌جمهور، قرار است اواخر آذرماه به توکیو پایتخت ژاپن برود و بار دیگر با «آبه شینزو»، نخست‌وزیر این کشور، دیدار و گفتگو کند. درباره محورهای گفت و گوی مقامات ایران و ژاپن گزاره‌هایی مطرح شده اما هنوز قطعی نشده است. از جمله این گزاره‌ها، موضوع میانجیگری ژاپن به منظور کاهش تنش‌های ایران و آمریکا است. هرچند که رئیس جمهور ایران بارها در سخنرانی ها خود تاکید کرده است که در صورت برداشته شدن تحریم ها بلافاصله مذاکره میان ایران و آمریکا آغاز می شود، موضوعی که آمریکایی ها از اجرای آن طفره می‌روند.
دیگر گزاره‌ای که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد بحث ناامنی‌های اخیر در تنگه هرمز و خلیج فارس است. آمریکایی‌ها همواره به ایران، اتهاماتی را وارد کرده و ایران را مسئول این ناامنی‌ها دانسته‌اند. در حالی که ایران ضمن رد این اتهام‌زنی‌های بی‌اساس آمریکایی‌ها، آنها را مسئول تنش در خلیج فارس اعلام کرده‌اند.
«محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، در این باره گفته است: «کشوری که باید از خلیج فارس برود آمریکاست و ما در منطقه خود هستیم.» همچنین روحانی در سخنرانی خود در مجمع عمومی خطاب به متحدان منطقه‌ای آمریکا گفته است: «آمریکا همسایه ما نیست. این جمهوری اسلامی ایران است که همسایه شماست و از دیرباز به ما آموخته‌اند که «اول همسایه؛ آنگاه خانه». در روز واقعه، ما و شما تنها می‌مانیم. ما با هم همسایه‌ایم، نه با آمریکا!»
در این ارتباط، ایران ابتکار «صلح هرمز» را به کشورهای حاشیه خلیج فارس عرضه کرد. طرحی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان در واکنش به ائتلاف امنیتی مطرح شده از سوی آمریکاست. حال ژاپن به عنوان یکی از متحدان آمریکا و از سوی دیگر کشور مورد اعتماد ایران، تلاش کرده است که تنش‌ها را در این باره کاهش دهد چراکه این کشور از سوی هر دو کشور ایران و آمریکا، مورد احترام و مورد اعتماد است.
این کشور در ماه‌های گذشته تحت فشار آمریکا برای پیوستن به ائتلاف امنیتی در خلیج فارس قرار گرفت؛ اخیرا هم طرحی در ژاپن مبنی بر اعزام نیروهای نظامی به خلیج فارس برای حفاظت از نفتکش‌ها در دستور کار قرار گرفته که همچنان در حال بررسی است.
با انجام این سفر روحانی به ژاپن، این اولین سفر روحانی پس از دیدار ریاست جمهوری محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران از ژاپن پس از حدود 20 سال (اکتبر 2000) محسوب می‌شود.
این سفر روحانی در حالی صورت می گیرد که 22 خرداد سال جاری «آبه شینزو»، نخست وزیر ژاپن، برای اولین بار پس از 40 سال از پیروزی انقلاب به ایران سفر کرد و با مقامات جمهوری اسلامی ایران به ویژه با رهبری و رئیس جمهور دیدار و گفتگو کرد.
سفر یاد شده به دنبال افزایش تنش بین ایران و آمریکا و پس از خروج یک‌سال و نیم دونالد ترامپ از برجام صورت گرفته بود که مورد استقبال ایران نیز قرار گرفت. آبه شینزو در این سفر حامل پیام دونالد ترامپ برای ایران بود. نامه‌ای که در ایران باز نشد اما هیچ گاه از سطح روابط خوب دو کشور ایران و ژاپن کم نکرد.
«فریدون وردی‌نژاد»، معاون سیاسی دفتر ریاست جمهوری، در این باره به خبرگزاری برنا گفته بود: «سفر آبه به ایران سفر مهمی تلقی می‌شد هم از جهت مناسبات دو کشور و هم از نظر مسائل منطقه‌ای، انرژی، امنیت تولید، عرضه انرژی و مناسبات بانکی و مالی. آمریکایی‌ها از این فرصت نیز سعی کردند استفاده کنند.»
وردی‌نژاد درباره پیام ژاپن برای ایران از سوی ترامپ نیز عنوان کرده بود: «درباره پیامی که ژاپن از آمریکا و ترامپ داشت مواضع قبلی ایران برای او تشریح شد که برای آبه نیز مواضع ایران، قابل قبول بود. تشریح شرایط و جایگاه ایران برای آبه تحت عنوان پیام برای طرف مقابل نبود بلکه برای روشنگری خود ژاپنی‌ها بود، مبنی براینکه ایران در چارچوب برجام از گذشته آماده بوده و میز مذاکره را ترک نکرده بود همچنین ایران مخالفتی با روند برجام نداشت؛ کشوری که این توافق بین‌المللی را برهم زد، آمریکاست. به نظر می‌رسد ژاپن به تلاش‌های خود ادامه خواهد داد و مناسبات ایران و ژاپن، مناسبات سابقه‌دار و موثر برای دو کشور است و در روابط دوجانبه این مسائل ادامه پیدا خواهد کرد.»
او ادامه داد: «درخصوص میانجیگری در بحث ایران و آمریکا به نظر نمی‌رسد که راه ساده‌ای باشد چراکه نیازمند تغییر و تحولاتی در این مسیر و همچنین امتیازاتی که ایران در چارچوب برجام خواستار آن است، خواهد بود.»
این سخنان وردی‌نژاد بر تداوم دیدارها و رفت و آمدهای مقامات دو کشور ایران و ژاپن صحه گذاشت چراکه حدود 4 ماه پس از اولین سفر آبه شینزو به ایران، یعنی در اواخر مهرماه سال جاری، مشاور آبه شینزو به تهران آمد و پیام خود را تقدیم ظریف کرد.
سفر روحانی در حالی صورت می‌گیرد که اوایل آذر ماه جاری، سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان، از سفر قریب الوقوع حسن روحانی به ژاپن خبر داده بود. عراقچی که از سال 86 تا 90 سفیر ایران در توکیو بود، در سفرهایی که به چین و ژاپن داشت با آبه شینزو نخست‌وزیر ژاپن دیدار و پیام کتبی روحانی را به وی تقدیم کرد.
پیامی که به گفته «محمود واعظی»، رئیس دفتر رئیس جمهور، برای هماهنگی برخی از مسائل مثل برجام و یک‌سری برنامه‌های دیگر صورت است.
واعظی درباره پیام رئیس جمهور به نخست وزیر ژاپن به خبرگزاری برنا گفته است: «فرستاده ویژه آبه، پیام کتبی برای رئیس جمهور آوردند. ما هم احترام گذاشتیم و پاسخ این پیام را توسط آقای عراقچی، به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور به ژاپنی‌ها ارائه کردیم. درباره جزئیات آن نمی‌توانم توضیح بدهم.»
«پیرمحمد ملازهی»، درباره سفر روحانی به ژاپن، پس از حدود 20 سال به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا گفت: «سفر آقای روحانی در راستای ادامه مذاکرات و تقویت روابط صورت خواهد گرفت. او در پاسخ به سفر آبه به ژاپن سفر می‌کند. ژاپنی‌ها امیدوار نیستند که مذاکره‌ای بین ایران و آمریکا صورت گیرد. البته تنها ژاپن نیست که تمایل به میانجیگری دارد بلکه بسیاری از کشورهای دیگر نیز این اعلام آمادگی را کردند که به نوعی بتوانند شاید از این تنش‌ها در منطقه از یک سو بین ایران و کشورهای منطقه و مناسبات ایران و آمریکا از سوی دیگر بکاهند.»
ملازهی تاکید کرد: «تحلیل آقای روحانی این است که فکر می‌کند شرایط برای اینکه بتوان از طریق ژاپن به دستاوردی رسید، مطلوب است چراکه ژاپن یکی از خریداران اصلی نفت ایران است و در گذشته مناسبات تجاری و اقتصادی گسترده‌ای نیز با ایران داشته است و در حال حاضر به دلیل تحریم‌های آمریکا نمی‌تواند این مناسبات را داشته باشد. در هر صورت اگر فضا برای تجارت با ژاپن و همچنین خرید نفت از ایران از سوی ژاپن باز شود به نظر می‌رسد که ژاپن از جمله کشورهای هدف برای ایران در این باره است. از این رو آقای روحانی به دنبال این گونه مسائل است اما به هر حال ابهامات زیادی در این باره وجود دارد که باید منتظر ماند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی درباره تصویب طرح اعزام نیرو به خلیج فارس در ژاپن عنوان کرد: «ژاپنی‌ها معتقدند شرایط برای حضور ارتش ژاپن در خارج و در سطح بین‌المللی- به ویژه پس از محدودیت‌هایی که آمریکا برای ارتش این کشور پس از جنگ جهانی دوم اعمال کرده بود- فراهم شده است. در واقع این امتیازی است که ژاپنی‌ها از آمریکا دریافت کرده‌اند، به ویژه با توجه به مسئله ملی‌گرایی که در ژاپن آغاز شده است. کم وبیش کشورهایی که نیاز به نفت دارند، نگرانی جدی بابت تنگه هرمز دارند. ژاپنی‌ها طبق منافع خود عمل می‌کنند به هر حال سفر روحانی با توجه به این گزاره‌ها می‌تواند دارای اهمیت باشد و تردیدی در این زمینه، وجود ندارد.»
لازم به ذکر است، در آستانه سفر روحانی به ژاپن، روزنامه چاینا دیلی که پرشمارگان‌ترین روزنامه انگلیسی زبان چین است با انتشار عکسی از سفر سال جاری آبه شینزو به ایران نوشت: «هفته جاری جهان شاهد یک رویداد مهم خواهد بود که سفر روحانی به توکیو است. روحانی روز ۱۹ دسامبر برای گفت و گو با آبه شینزو نخست وزیر ژاپن وارد این کشور می شود و دیدار مهم وی تا روز ۲۱ دسامبر ادامه دارد.»
این روزنامه ادامه داد: «بنا به این گزارش آبه اعلام کرده است با استفاده از فرصت سفر رئیس جمهور ایران به ژاپن، برای حل و فصل موضوع توافق هسته‌ای و تنش بین آمریکا و ایران اقدام خواهد کرد. این نخستین سفر یک رئیس جمهور ایران به ژاپن از سال ۲۰۰۰ میلادی است.»
این واکنش‌ها در حالی است که ایران و ژاپن دارای روابط دوستانه طی سالیان طولانی هستند. ژاپن از زمان خروج آمریکا از توافق برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، همواره نقش میانجیگری بین دو کشور ایفا کرده است. هرچند ژاپن از متحدان راهبردی آمریکا محسوب می‌شود اما همواره تلاش کرده است روابط خوب خود را با ایران حفظ کند و نخست وزیر این کشور در سال جاری به ایران سفر کرد. سفر آبه شینزو نخستین دیدار در سطح نخست وزیر این کشور از ایران، از بعد از انقلاب اسلامی بود و با هدف کمک به گفت‌و‌گو میان تهران و واشنگتن صورت گرفت.