به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا؛ «محمدرضا پورابراهیمی»، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با حضور در خبرگزاری برنا به سوالات خبرنگار پارلمانی خبرگزاری برنا پاسخ داد. بخش اول مصاحبه درباره FATF و افزایش قیمت بنزین منتشر شد.
لایحه بودجه به موقع جمع بندی میشود
بررسی بودجه 99 به کجا رسید؟ با توجه به اینکه کشور در وضعیت تحریم قرار دارد، فکر می کنید لایحه چه زمانی به دست دولت برسد تا بتواند برنامه‌هایش را از قبل تنظیم کند؟
بودجه 99 به مجلس آمد و بر اساس آیین‌نامه در اختیار نمایندگان قرار گرفت. نمایندگان چند روزی فرصت دارند تا پیشنهادات خود را به کمیسیون‌ها ارجاع دهند. اظهارنظر کمیسیون‌ها بر اساس نظر نمایندگان جمع‌بندی میشود. دولت به موقع لایحه را به مجلس ارائه کرد و به موقع هم لایحه بودجه جمع‌بندی میشود. شاید بخاطر انتخابات وقفه ای یکی دو هفته‌ای داشته باشیم. فارغ از اینکه نتیجه انتخابات چه شود نمایندگان تا هفتم خرداد سال بعد نماینده رسمی و قانونی کشور هستند. پیشبینی ما این است که مسیر بودجه به روال هر سال، جلو برود و قانون بودجه هم در زمان مقرر تصویب و تحویل دولت شود.
دولت به روال متعارف در بحث مصارف و منابع، لایحه بودجه را ارائه کرده است البته با این تفاوت که در بحث منابع عدد ناشی از نفت را کاهش داده و به سرفصل استقراض اضافه کرده است. مجلس در بودجه 99 تغییرات ایجاد می کند.
بودجه برخی نهادهای خاص را می‌توان تغییر داد
با توجه به مشکلات اقتصادی کشور و کاهش درآمدهای دولت، یک سری نهادهای خاص همچنان بودجه دریافت می‌کنند، گفتید قرار است مجلس در بودجه تغییرات ایجاد شود ایا نمایندگان به این موضوع ورود می کنند؟
ارزیابی عملکرد مجموعه‌هایی که از بودجه دولت استفاده می کنند، برعهده خود دولت است. اگر دولت تشخیص دهد دستگاهی در حوزه خودش موفق عمل نکرده یا فعالیتش با سایر دستگاه‌ها و مجموعه‌های دیگر تداخل دارد، طبیعتا تصمیم می‌گیرد و رقم پیشنهادی خود را در لایحه بودجه می‌آورد. اساسا بودجه ریزی بر اساس عملکرد و رسیدن به اهداف است. اگر دستگاهی بود و نبودش در کشور توفیقی نداشته باشد و یا با دستگاه دیگری موازی کاری داشته باشد، عملا اتلاف منابع ملی است. هم مجلس و هم دولت تکلیف دارند نسبت به اصلاح بودجه و حذف بودجه این نهاد ها اقدام کنند.
البته اگر دولت تشخیص بدهد که چنین موضوع وجود دارد باید در لایحه بودجه ارائه کند. در لایحه بودجه 99 چیز جدیدی در قالب این اصلاح ندیدیم البته بخش عمده‌ای از بودجه کشور در بودجه عمومی نمی‌آید. دولت پیشنهاد کند ورود می کنیم، ضمن اینکه مجلس هم رأسا می‌تواند در این خصوص اقدام کند.
میزان درآمد ناشی از نفت در بودجه کاهش یافته است
وضعیت بودجه در کاهش وابستگی به نفت چگونه بود ظاهرا دولت این وابستگی را کاهش داده است؟
این کاهش یک توفیق اجباری است، دولت غیر از این راهکاری ندارد که ارائه کند اما در همین توفیق اجباری هدف این بوده به جای درآمدهای نفتی، درآمد پایدار جایگزین شود. درآمد پایدار این است که بتوانیم این اعداد و ارقام را به یک جایی محکم و قابل قبول گره بزنیم، در لایحه بودجه شما اثری از اصلاح ساختار مالیاتی نمی‌بینید چه در حوزه معافیت‌های مالیاتی که نزدیک به 50 هزار میلیون تومان است چه در جلوگیری از فرار مالیاتی که نزدیک 60 تا 70 هزار میلیون تومان است. دولت در لایحه بودجه سال 99 میزان درآمد ناشی از نفت را کاهش داده است. آیا این موضوع، در راستای رسیدن به اصلاح ساختار سیاست اقتصاد مقاومتی است؟ نه این مقدمه‌ای بر آن است.
بخش عمده مالیات، از تولیدکنندگان دریافت میشود که درست نیست
بحث مالیات سلبریتی‌ها بحث جنجالی و داغی شد که هنرمندان با درآمدهای میلیاردی مالیات نمی‌دهند و کارگر و کارمندی که حقوق 2 میلیونی می‌گیرد، مالیات می‌دهد. یا نهادهایی که بودجه دولتی می‌گیرند مالیات نمی‌دهند یا فرار‌های مالیاتی که به آن اشاره کردید. مجلس برای اینها چه راهکاری می‌تواند ارائه دهد و چه برنامه‌ای دارد؟
پیشنهادمان در مجلس وضع دو قانون مالیاتی جدید است. قانون اول مالیات بر عایدی است که می‌تواند در نوسان‌های قیمتی مثل شوک‌های ارزی راهگشا باشد زیرا شوک‌های ارزی نابرابری و ناعدالتی ایجاد می‌کند و فقرا، فقیرتر می‌شوند. مالیات بر عایدی کمک می‌کند بخشی از این نابرابری به تعادل منطقی برسد یعنی از فضایی که به عنوان مازاد درآمد ایجاد میشود، مالیات اخذ و به فقرایی که از این شرایط اقتصادی متضرر می‌شوند، برسد و همچنین از یک بازار سوداگری جلوگیری کند.
به عنوان مثال یک استاد دانشگاه، حقوق مشخصی را از دانشگاه می‌گیرد، دو واحد مسکونی دارد که اجاره می‌دهد و ضمنا یک زمین کشاورزی دار و در چند مجموعه هم فعالیت دارد. مجموعه درآمد این فرد، به این صورت است که همه اینها یک جا محاسبه و
مالیات آنها مشخص است. در معافیت‌های مالیاتی یک معافیت آشکار داریم مثل معافیت صادراتی و معافیت بخش کشاورزی که در قانون آمده و یک معافیت پنهان. معافیت‌های پنهان در اقتصاد همین معافیت‌های مالیاتی و همین عدم وضع پایه‌های مالیاتی است. معافیت‌های پنهان در اقتصاد اثر بسیار زیادی، دارند.
به گروه خاص یا هنرمندان، کاری نداریم، می‌گوییم همه باید مالیات بدهند. پزشکان، هنرمندان، متخصصین و هر کسی که در جامعه کار می‌کنند باید مالیات بر عملکرد خود را بدهند. مالیات بر عایدی هم در کنار عملکرد، می‌تواند به عدالت اجتماعی کمک کند. چند دهه است که در کشورهای اروپایی و در آمریکا مالیات بر عایدی یا مالیات، بر مجموع درآمد وضع میشود. اساس مالیات در کشورهای توسعه یافته بخش عمده‌اش مالیات بر اشخاص است نه مالیات بر بنگاه‌ها. خیلی جالب است که در ایران بخش عمده‌ای از مالیات اخذ شده مالیات بر سود بنگاه‌هاست، یعنی ما بر تولید دست گذاشتیم در صورتی که باید برای حمایت از تولید در اقتصاد کشور کار کنیم.
بالغ بر 70 درصد میزان وصول مالیات در کشور، از محل فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی است و 30 درصد از محل فعالیت اشخاص غیر بنگاهی است، در دنیا این رابطه برعکس است. به این صورت که بنگاه‌های اقتصادی برای اینکه بتوانند حرکت کنند و مسیر اشتغال و توسعه را بروند میزان مالیاتی که از آنها اخذ میشود حدودا 30 درصد بوده و 70 درصد مالیات بر افراد است که باید بپردازند. این قاعده دنیاست و تجربه شده چیز جدیدی نمی‌خواهیم اختراع کنیم.
سهم مالیات از بنگاه‌های اقتصادی که 70 درصد است را چه کسی باید اصلاح کند؟ مگر میشود بدون مالیات بر مجموع درآمد یا مالیات بر عایدی این موضوعات را عملیاتی کنیم. مگر میشود بدون اجرای پایه مالیاتی که نوعی معافیت مالیاتی محسوب میشود، این را اجرایی کنیم. باید اصلاح ساختار در بودجه صورت می گرفت.
گزارش نظارتی، یک از ضعف‌های مجلس است
در بحث قوانین یا مصوباتی که مجلس آنها را تصویب می‌کند ضعف شدیدی در نظارت ها را شاهد هستیم. به نظر شما چرا نظارت‌ها ضعیف است؟
این اصلی ترین ضعف مجلس است که در سال‌های گذشته و سال‌های قبل، شاهد آن بودیم. مجلس ظرفیت قانون‌گذاری بسیار بالایی دارد ولی ظرفیت نظارت آن بسیار پایین است، این را از طریق برنامه‌های هفتگی مجلس متوجه می‌شویم. گزارش نظارتی یک از ضعف های مجلس است. ساعت‌هایی که در صحن گزارش نظارتی و سوال مطرح میشود را با زمانی که قانون تصویب میشود، مقایسه کنید. پیشبینی من این است که رابطه‌اش 1 به 10 است. یعنی 10 درصد از کل زمان مجلس در حوزه نظارت است در صورتی که باید برعکس باشد. قانون کم نداریم بلکه زیادی هم داریم ولی خیلی از قوانین را باید کنار بگذاریم. خود حجم قانون یک عامل توسعه نیافتگی است. ضعف در حوزه نظارتی در مجلس به دلیل ساختار و آیین‌نامه‌ها وجود دارد و بارها هم در خصوص آن، صحبت شده است.
مجلس اگر از 100 ساعتی که کار می کند 50 ساعتش را بر حوزه نظارت گذارد به نفع کشور است. یکی از مهمترین و اولویت های مجلس اینده، این است که حتما باید ساختار نظارتی آن را تقویت کنیم و باید از آیین نامه داخلی شروع کرد و اولویت هم باید براساس قوانینی باشد که اجرا و عدم اجرای آن، بر وضعیت جامعه اثر می گذارد خصوصا برای قوانین در حوزه اقتصادی.
چرا بعد از ده دوره نمایندگان به این نتیجه می رسند که مجلس در رأس امور نیست؟
در رأس امور بودن یا نبودن بسته به این است که افراد چه احساسی نسبت به خود و جایگاهشان دارند. اگر اعضای مجلس احساس کنند که وظیفه آنها در مجلس حرکت در تراز انقلاب اسلامی بوده، آن مجلس در رأس امور است. عملکرد افراد به مجلس آبرو می دهد. مجلس، صندلی ها و فضای فیزیکی آن که در رأس امور نیست، تفکر انسان هاست که در رأس امور است، همچنین مسیری که افراد و اعضا در آنجا تصمیم گیری می کنند.
اگر سطح تصمیم گیری اعضا، سطحی باشد و از نگاه عموم، دولت و جامعه سطح تنزل یافته ای باشد حتما آن جایگاه در رأس بودن هم تنزل پیدا می کند. من فکر می کنم اگر اعضای یک پارلمان با اقتدار در تراز ملی از منافع ملی دفاع کنند، مجلس جایگاهش را دارد. اگر نماینده ای منافع ملی را به منافع باندی اش ترجیح ندهد و در مسیری حرکت کند که آن مسیر، انقلابی نباشد، طبیعتا جایگاه مجلس تنزل پیدا می کند.
ما در دوره های مختلف افراد بسیار توانمند در مسیر انقلاب داشتیم که جایگاه بالایی دارند اما جایی هم بوده که افرادی وجود داشتند و نحوه عملکرد و رفتارشان، کار را به جایی رسانده که باعث ایجاد چالش در انقلاب اسلامی شده است.
مجلس دهم قوی و کارآمد نبود
مجلس دهم را چطور دیدید و مجلس یازدهم را چطور می بینید؟
مجلس دهم با همه فراز و نشیب هایش در مجموع مجلسی بود که به طور متوسط اقدامات مثبت و منفی داشت و اقداماتی را در سطح متعارف انجام داد. این مجلس نقاط مثبت، منفی و عملکرد مت
وسطی داشت اما اینکه مجلس قوی و کارآمدی بود، خیر بنده اعتقاد ندارم. پیش بینی ما این است که مجلس آینده یک مجلس جوان‌تر و کارآمدتر باشد و در خط امام و رهبری و با مبانی انقلاب اسلامی، شکل بگیرد.
مجلس با تصویب سود مرکب در مجمع تشخیص خبرهای خوبی در این زمینه دارد
درباره بحث سود مرکب گفتید، خبر خوبی دارید؟
نظام بانکی، تسهیلاتی را که به فعالان اقتصادی ارایه می کند نظام بانکی برای هر بازه زمانی یک سودی را در قالب قرارداد محاسبه می کند و به ازای هر دوره زمانی که از آن می گیرد محاسبه سود را در عددی که در محاسبه سود سنوات قبل بود، لحاظ می کند و به عنوان یک جریمه تاخیر مجموعی از منابع را مطالبه می کند این مسئله فشار سنگینی را به بخش تولید و فعالان اقتصادی وارد می نماید. جدا از اینکه نرخ تامین مالی بالاست و متوسط نرخ آن در ایران تقریبا 4 برابر کشورهای همسایه است.
امسال در کمیسیون اقتصادی تصمیم گرفتیم که این موضوع را پیگیری کنیم. یک نشست مشترکی با روسای بانک ها که در روزهای اول سال 98 که رییس کمیسیون اقتصادی بودم، برگزار کردیم، در آن جلسه که رییس مجلس و رییس کمیته پولی و بانکی حضور داشتند در این مورد مفصل بحث شد که اگر محاسباتمان را از روش سود مرکب به روش ساده ببریم، تعهدات متقاضیان و تسهیلات گیرندگان کاهش پیدا می کند و باعث می شود که منابع به نظام بانکی، برگردد. در آن جلسه رییس سندیکای بانکهای دولتی و رییس سندیکای بانک های خصوصی با کلیات موافقت کردند. در نهایت توافق کردیم و متنی را در قالب یک طرح آماده کردیم.
مذاکرات آن جلسه ثبت شد و شخص دکتر لاریجانی هم در آن جلسه صحبت و توافق خود را اعلام کرد.و ما رسما کار را شروع کردیم. طرح که آماده شد به صحن علنی آمد و با تعجب با مخالفت بانک مرکزی مواجه شدیم. علی رغم آن این موضوع را در صحن علنی تصویب کردیم و به صورت دقیق از مباحث تخصصی این موضوع در مجلس، دفاع کردیم و تصویب شد و به شورای محترم نگهبان رفت.
در شورای نگهبان ایراداتی به آن گرفتند و دو سه جلسه خدمت اعضای محترم شورای نگهبان رسیدیم و به همراه آقای دکتر بحرینی در شورای نگهبان، روی این موضوع بحث کردیم اماتوضیحات بانک مرکزی در آنجا پذیرفته شد. لذا مصوبه مجلس مورد تایید شورای نگهبان قرار نگرفت بعد از آنکه در صحن علنی بر مصوبه قبلی اصرار کردیم مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. در مرحله اول و بعد از مدتی هم در مجمع ظاهرا با رأی حداقلی تصویب نشد و نظر شورای نگهبان، پذیرفته شد.
به دلیل اهمیت موضوع کوتاه نیامدیم و ادامه دادیم، اصلاحات این موضوع مجددا در کمیسیون اقتصادی انجام شد. عدد تسهیلات در آن لحاظ شد زیرا نگرانی که وجود داشت این بود، افرادی که میلیاردی منابع بانکی گرفتند، ذینغع این قضیه باشند. بازه زمانی هم اصلاح شد ومجدد این موضوع را به صحن علنی آوردیم و این موضوع تصویب شد و از آن دفاع کردیم و به شورای نگهبان رفت و شورای نگهبان برای دومین بار رد کرد با اصلاحاتی که انجام شد و مجدد در صحن علنی اصرار کردیم و به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت و این موضوع، خوشبختانه به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید. به زودی راساس آیین نامه اجرایی این کار مهم، جهت حل مشکل وامهای بانکی برای مردم و فعالان اقتصادی ابلاغ و ضمن گشایش برای مردم برای بانک ها نیز مشکلات نقدینگی وبرگشت منابع حل خواهد شد
سوئیفت منطقه‌ای از طریق بانک مرکزی روسیه اجرایی میشود
از آخرین وضعیت سوئیفت روسیه توضیحات جدیدی دارید؟
روسیه این موضوع را پیگیری و اعلام کرده با کشور هایی در حال مذاکره است که بتواند نقل و انتقال وجوهشان رادر قالب سوئیفت منطقه ای با محوریت بانک مرکزی روسیه شروع کنند. ایران هم اعلام کرده که حاضر است به این توافق منطقه ای بپیوندد. اجرایی و عملیاتی شدن این سوئیفت در چارچوب ضوابطی که قرار است تعریف شود و نیازمند گزارش است. این موضوع اقدام مهمی در منطقه است که خیلی از کشورها، علاقه مندی خود را بیان کرده اند. در ماه های اینده شاهد خبرهای بهتری از عملیاتی شدن این سوئیفت می شنویم.