به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، طی سال‌های اخیر سینماگران بسیاری به‌رغم آماده نمایش بودن فیلم‌شان ترجیح داده‌اند در جشنواره فیلم فجر حاضر نباشند و این رویداد طی سال‌های اخیر با حواشی بسیاری روبرو بوده که عدم استقبال سینماگران از آن که هر سال بیشتر می‌شود می‌تواند یکی از اصلی‌ترین حواشی آن باشد. به همین منظور با چند منتقد و کارشناس سینما درباره علت شکل‌گیری حواشی جدید گفت‌وگو کردیم که در ادامه این گفت‌وگوها را مطالعه می‌کنید.
خسرو دهقان: نوید محمدزاده از بهروز وثوقی بازیگر بهتری است/ مهرجویی نیازی به تشویق جشنواره‌ها ندارد!
خسرو دهقان، منتقد و کارشناس سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: فیلمسازان پیشکسوت و پا به سن گذاشته مثل داریوش مهرجویی که قله‌ها را درنوردیده‌اند و حال رغبتی برای جنجال‌آفرینی ندارند قطعاً بیش از هر چیز به آرامش در فیلمسازی فکر می‌کنند. یک فرد 70 ساله به طور قطع چابکی جوانی 20 ساله را ندارد.
دهقان خاطرنشان کرد: کارگردانی که سال‌ها فیلم ساخته به اندازه کافی جایزه گرفتن، مورد بحث بودن، تشویق شدن، مورد انتقاد قرار گرفتن و... را تجربه کرده و دیگر این مباحث برایش جذابیت ندارند. 50 سال از ساخت «گاو» مهرجویی می‌گذرد و او در آن زمان به اشکال مختلف تحسین شد به طوری که حتی امام خمینی (ره) نیز این فیلم را مورد تحسین قرار داد، با این اوصاف مهرجویی دیگر نیازی به تشویق جشنواره‌ها ندارد.
او افزود: ممکن است آنچه که برای جوانان جذاب است برای افراد سالخورده و پیشکسوت جذابیتی نداشته باشد. این موضوع در مسائل مختلف زندگی وجود دارد، قطعاً شما نمی‌توانی با آرزوی برگزاری جشن عروسی برای فردی سالخورده، او را خوشحال کنی، او احتمالاً چنین آرزویی را مناسب سن و سال و تجربه خود نمی‌داند. اعتقاد من نیز همین است و فکر می‌کنم جشنواره‌های سینمایی بیش از هر چیز باید به نسل جوان توجه داشته باشند.
این منتقد در ادامه گفت: جامعه هم دیگر به دنبال فیلم‌های قدیمی نیست. امروز نباید مدام با رجوع به گذشته کاری کنیم که جامعه به جوانانمان کمتر توجه کند، البته این اتفاق رخ نمی‌دهد و می‌بینیم که توجه مردم نیز بیش از هر چیز به نسل امروز است. ما نباید مدام درباره بهروز وثوقی و ناصر ملک‌مطیعی و... ابراز نگرانی کنیم، بهتر است به طور ویژه به نسل امروز توجه کنیم و نگران این نسل باشیم، به نظر من نوید محمدزاده از بهروز وثوقی و ناصر ملک‌مطیعی بازیگر بهتری است و او است که می‌تواند امروز حرفی برای گفتن داشته باشد.
دهقان تصریح کرد: من همانطور که اشاره کردم جشنواره را برای جوانان مناسب‌تر می‌دانم و این موضوع که مدام هر سال بگوییم چرا فلان کارگردان پیشکسوت نیست و ابراز نگرانی کنیم به نظر من کار درستی نیست.
او افزود: جشنواره فیلم فجر دکترین ندارد و این تنها ایراد این جشنواره است. جشنواره فیلم فجر ایده و خط فکری خاصی ندارد، مشخص نیست که در سیاست‌هایش فکر نو اهمیت دارد یا به ارزش‌های سینمایی اهمیت می‌دهد یا حتی ارزش‌های انقلاب را دنبال می‌کند. جشنواره در هر حال سیاست جدیدی دارد و این یک معضل و آسیب بزرگ به حساب می‌آید در حالیکه جشنواره‌های معتبر دنیا مثل برلین، کن و... سیاست‌ها و نگاه ویژه‌ای دارند. به عنوان مثال می‌توان جشنواره برلین را یک فستیوال سیاسی دانست یا جشن اسکار یک رویداد سینمایی است که به فیلم‌های ملودرام نگاه ویژه‌ای دارد اما نگاه جشنواره فیلم فجر پس از 38 سال هنوز مشخص نشده است.
دهقان در پایان تأکید کرد: بدون تردید جذاب‌ترین نکته درباره جشنواره فیلم فجر حضور جوانان است و امسال نیز همینطور خواهد بود. اگر به 30 سال قبل هم برگردیم می‌بینیم که ابراهیم حاتمی‌کیا، مجید مجیدی و... در دوره جوانی‌شان بهترین آثار خود را خلق کرده‌اند. جوان‌ها همیشه حرف‌های تازه داشته و امیدوارکننده ظاهر شده‌اند. با همه احترامی که برای سینماگران پیشکسوت قائل هستم به نظر من باید تمرکز ما بر جوانان باشد و در جشنواره‌هایی مثل جشنواره فیلم فجر با حمایت از آنها در جای درستی سرمایه‌گذاری کنیم.
سحر عصرآزاد: جشنواره فیلم فجر فاقد اعتباری 38 ساله است/ همواره فیلمسازان جوان هستند که می‌توانند غافلگیری خلق کنند
سحر عصرآزاد، منتقد سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: امسال سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود. یک رویداد فرهنگی در قالب جشنواره قطعاً در چهارمین دهه عمر خود باید به قوام و اعتباری رسیده باشد که مسائل حاشیه‌ای و سیاست مقطعی تأثیری در آن نگذارد. اما متأسفانه جشنواره فیلم فجر نتوانسته اعتباری متناسب با قدمتی که دارد کسب کند.
عصرآزاد در ادامه تصریح کرد: دلیل عدم کسب اعتبار لازم برای جشنواره فیلم فجر از چند جهت قابل بررسی است. یکی از اصلی‌ترین نکات در این مورد به شکل قانون‌گذاری برای حضور فیلم‌ها در جشنواره برمی‌گردد. در مقاطع گذشته، فیلم‌ها به واسطه حضور در جشنواره پروانه نمایش و امکان اکران پیدا می‌کردند و طبعاً سال بعد سال بعد در جدول اکران حضور داشتند. در واقع فیلم‌هایی که در جشنواره حضور نداشتند در طول سال امکان اکران برایشان وجود نداشت. طی سال‌های اخیر این قانون برداشته شده و بسیاری از فیلم‌هایی که در طول سال اکران می‌شوند فیلم‌هایی هستند که اصلاً در جشنواره فیلم فجر حضور نداشته‌اند.
او افزود: برای بسیاری از فیلم‌ها از همان زمانِ ارائه به دبیرخانه جشنواره، حاشیه‌ها شروع می‌شود و همین مسائل سرنوشت بسیاری از فیلم‌ها را مشخص می‌کند و بعضاً باعث می‌شود فیلمی مدت‌ها در صف اکران بماند و یا حتی اکران نشود. در واقع حاشیه‌های ایجاد شده فضایی مسموم و روندی فرسایشی در اطراف فیلم‌ها ایجاد می‌کنند که چه بسا اگر فیلمسازان در همان مقاطع گذشته حق انتخاب داشتند از حضور فیلم‌هایشان در جشنواره صرف نظر می‌کردند تا به یک اکران موفق و بدون حاشیه دست پیدا کنند.
این منتقد در ادامه اظهار داشت: به این دلیل با برداشته شدن این قانون، بسیاری از فیلمسازان برای پیشگیری از حاشیه‌ها ترجیح می‌دهند در جشنواره فجر حاضر نباشند. این حاشیه‌ها معمولاً برای فیلم‌های کمدی رخ می‌دهد که صرفاً برای گیشه ساخته شده‌اند و با حضورشان در جشنواره نه تنها جایزه‌ای دریافت نمی‌کنند بلکه حضورشان هم ممکن است تأثیر منفی بر فروش آنها داشته باشد البته کم نبوده‌اند فیلم‌های اجتماعی که در همین روند با مشکل مواجه شده و اکران عمومی آنها تحت‌الشعاع قرار گرفته است.
عصرآزاد تصریح کرد: به نظر من جشنواره فیلم فجر باید واجد آنچنان اعتباری باشد که صاحبان آثار با میل و رغبت در فضای رقابتی آن حاضر شوند اما متأسفانه می‌بینیم که این جشنواره در 38 سالگی اعتبار قابل انتظار را ندارد و به خصوص از سیاست‌های مقطعی، نگاه‌های سلیقه‌ای و بعضاً جناحی لطمه خورده است.
او افزود: با یک بررسی کلی و نگاه به دوره‌های قبلی جشنواره فیلم فجر حتی با وجود تفاوت در هیأت انتخاب، هیأت داوران و دبیران جشنواره می‌توان این نگاه غالب سیاسی و حتی سلیقه‌ای را مورد توجه قرار داد. قطعاً در شرایطی که ممکن است فیلمی با توجه به همه این مسائل در جشنواره لطمه ببیند و نمایش آن منجر به حاشیه‌سازی شود، فیلمساز ترجیح می‌دهد با انتخابی هوشمندانه سرمایه و تلاش گروهی را به خطر نیندازد و فیلمش را بدون حواشی احتمالی به طور مستقیم روانه اکران کند. طی این سال‌ها بارها شاهد چنین تصمیماتی از سوی فیلمسازان بوده‌ایم و چه بسا اگر ما هم در این شرایط بودیم همین تصمیم را می‌گرفتیم.
این منتقد با اشاره به نقش رسانه‌ها در حاشیه‌سازی برای فیلم‌ها گفت: رسانه‌هایی که سمت و سویی مشخص دارند و تنها به دنبال منافع جناحی خود هستند، مدام می‌خواهند زنگ خطر را به صدا درآورند. قطعاً رسانه‌هایی با این سمت و سو آسیب‌زننده و مشکل‌زا هستند. در این مورد می‌توان فیلم سینمایی «خانه پدری» را مثال زد که در اکران‌های محدود خود با اقبال عمومی همراه بود و توجه سلایق افراد مختلف در حیطه سینما و مخاطبان عام را به خود جلب کند اما چند رسانه با خبرسازی غرض‌ورزانه و ایجاد فضایی مسموم سعی کردند مدیران را تحت فشار قرار دهند که نتیجه‌اش را همگان دیدیم. در واقع حتی اگر یک سایت با چنین دیدگاهی فعالیت کند با توجه به سیاستی که حاکم است می‌تواند تأثیرگذار بوده و فضا را مسموم کند.
او در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: این رسانه‌ها که با اطلاع‌رسانی نادرست و غیرحرفه‌ای حاشیه‌ساز می‌شوند در جشنواره فیلم فجر نیز حضور دارند و قطعاً صاحبان فیلم‌ها این ریسک را نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند به جای در خطر قرار دادن سرمایه و تلاش گروه خود، به اکران مستقیم فیلم فکر کنند. همان طور که اشاره کردم سرنوشت فیلم سینمایی «خانه پدری» در طول 10 سال گذشته مؤید این نکته است که چه اتفاقات عجیبی می‌تواند برای یک فیلم رخ دهد و حواشی منجر به بروز مشکلات و پایین آمدن فیلم از اکران و طبعاً ریزش مخاطب شود.
عصر آزاد در پایان اظهار داشت: در صورتیکه اما و اگرها را کنار بگذاریم و تصور کنیم همه فیلم‌های مهم امسال در جشنواره حضور خواهند داشت برای من همواره فیلمسازان جوان، تازه کار و تازه نفس هستند که می‌توانند غافلگیری خلق کنند. طی سال‌های اخیر این موضوع برای من به اثبات رسیده و همگان دیده‌ایم که جوانان فیلمساز آثار قابل قبول‌تری ساخته و حضور موفق‌تری هم در جشنواره داشته‌اند. فیلمسازان بزرگ ما که البته مرور آثارشان به نوعی مرور تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود، طی سال‌های اخیر نشان دادند که از آنها نباید انتظار شگفتی داشته باشیم و اگر حتی نزدیک به آثاری قبلی‌شان ظاهر شوند، باید راضی باشیم. چرا که در سال‌های اخیر شاهد افت چشمگیر در کیفیت فیلم‌های این بزرگان هستیم. البته امیدوارم امسال اینگونه نباشد و این فیلمسازان محبوب و قابل احترام در کنار جوانان فیلم‌های خوبی را در جشنواره فیلم فجر در معرض دید مخاطبان قرار دهند.
شهاب شهرزاد: عدم توانایی سازمان سینمایی در حراست از مجوزهایش حضور در جشنواره فجر را خطرناک کرد
شهاب شهرزاد، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در سال‌های دورتر معاونت سینمایی با تنظیم کردن آئین‌نامه‌ای حضور در جشنواره فیلم فجر را برای فیلم‌هایی که قصد داشتند در طول سال بر پرده سینما نمایش داده شوند اجباری کرده بود و فیلم‌ها با حضور در جشنواره پروانه نمایش می‌گرفتند و شرایط اکران برایشان فراهم می‌شد.
شهرزاد خاطرنشان کرد: فیلم سینمایی «میکس» به کارگردانی داریوش مهرجویی نیز هجویه‌ای برای این موضوع بود. از آنجا که الزام حضور در جشنواره فجر برای اکران در سال آینده منطقی نبود این سیاست سال‌هاست از جشنواره فیلم فجر حذف شده و با حذف این قانون از آنجا که سازمان سینمایی نمی‌تواند از مجوزهایش حراست کند قطعاً فاصله گرفتن از حاشیه‌سازی جزو اولویت‌های فیلمسازان و سینماگران است.
او افزود: مجوزهای سازمان سینمایی تحت تأثیر هیاهو و سلایق دیگر نهادهای فرهنگی با مشکل مواجه می‌شود و فیلمی که از منظر نهادهای فرهنگی دیگر با ارزش‌های عمومی و اخلاقی همخوانی نداشته باشد با حواشی بسیاری روبرو می‌شود و در جشنواره فیلم فجر، فیلمی که بر حضور دارد برای نمایندگان نهادهای فرهنگی دولتی و غیر دولتی نمایش داده شده و در معرض حاشیه‌سازی قرار می‌گیرد و از آنجا که با هر حاشیه ممکن است سرنوشت یک فیلم به واسطه ناکارآمدی سازمان سینمایی تغییر کند بسیاری از فیلمسازها ترجیح می‌دهند که فیلم خود را مستقیماً روانه اکران کنند.
این منتقد در ادامه اظهار داشت: اگر عملکرد سازمان سینمایی با منطبق با آیین‌نامه‌ها باشد نهاد دیگری نمی‌تواند در سیاست‌های این سازمان دخالت کند. سازمان سینمایی امروز وارد بازی‌های سیاسی شده و تصمیم‌های سیاسی می‌گیرد و این رفتار نادرست باعث شده تا برخی فیلمسازان که احتمال حاشیه‌سازی برای فیلم‌شان وجود دارد تصمیم بگیرند که با نقد و چالش مواجه نشوند.
شهرزاد تصریح کرد: از طرفی جشنواره فیلم فجر، جشنواره معتبری نیست و برنده شدن در این جشنواره نمی‌تواند تضمینی برای موفقیت فیلمساز باشد. طی سال‌های گذشته دیده‌ایم که یک فیلم 8 سیمرغ برنده شده و در دیگر حتی نتوانسته فیلم بعدی‌اش را بسازد. جشنواره فجر آنچنان اعتباری ندارد که بتواند ادامه فعالیت منتخبانش را تسهیل کند و حتی برای اکران فیلم موفق در این رویداد نیز تضمینی وجود ندارد و این در حالی است که در همه جای دنیا جشنواره‌ها بازاری جهانی و داخلی دارند که حتی حضور در آنها نیز می‌تواند آینده یک فیلمساز را تحت‌الشعاع قرار داده و دچار تغییر کند.
او افزود: وقتی به جشنواره‌های اخیر نگاه می‌کنیم یک خلاء بزرگ را به وضوح می‌بینیم و آن برنامه‌ریزی سینمایی است. جشنواره فیلم فجر بضاعت سینمای ما را نشان نمی‌دهد و ما از همه بضاعت سینماگران قبل و بعد از انقلاب‌مان بهره نمی‌گیریم و اگر فیلمی در این رویداد فرهنگی هنری موفق است به درخشش‌های گاه و بیگاه افراد مربوط می‌شود. فیلم‌های خوب و موفقی که از جشنواره فیلم فجر بیرون آمده‌اند حاصل درخشش و استعدادهای فردی است و به هیچ‌عنوان نمی‌توان آنها را مربوط به سیاست‌های جشنواره فیلم فجر دانست.
این منتقد در پایان اظهاراتش گفت: برای بهتر شدن وضعیت جشنواره فیلم فجر بهتر است در سیاست‌های کلی سینما تجدیدنظر داشته باشیم و دخالت‌های بی مورد را حذف کنیم. دخالت‌هایی که در هنگام پروانه ساخت مانع شکوفایی توانمندی‌های می‌شوند مسیر خلق اثر هنری در کشور را سد می‌کنند و در شورای نمایش و جشنواره شاهد سینمایی دستکاری شده هستیم که پیش از ساخت آثار، آنها را از فیلترهایی گذرانده که وجودشان ضرورتی ندارد. این یک پدیده همیشگی است و در همه دولت‌ها و دوره‌ها وجود داشته و نمی‌توان آن را مربوط به یک دولت خاص دانست.