به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، بامداد بیستم آوریل قیمت نفت WTI افت جنون آمیزی را آغاز کرد و با نزدیک شدن به سررسید این نفت در بازار آتی، قیمت نفت وست تگزاس اینتر مدیییت تا منفی 32 دلار سقوط کرد. هر چند قیمت منفی مربوط بازار آتی نفت بود اما یک رویداد نسبتا بی‌سابقه رقم خورد و حاکی از آن بود که نقش تقاضا در تعیین قیمت تا چه اندازه تعیین کننده است.
با شیوع ویروس کرونا بحران اقتصادی بر بازارهای جهان حاکم شد و از جمله تبعات آن کاهش شدید تقاضا بود. صنایع درگیر با سوخت تعطیل شده‌بود و مشتریان بزرگ نفتی دیگر احساس نیاز به خرید طلای سیاه نمی‌کردند.
اتمام ظرفیت مخازن کشورهای تولید کننده و هزینه بالای نگهداری نفت در نفتکش‌ها باعث شده‌بود یکی از با‌ارزش‌ترین محصولات انرژی روی دست عرضه کنندگان بماند.
همزمان جنگ نفتی میان عربستان و روسیه و کش مکش میان این دو تولید کننده بزرگ نفتی نیز بحران حاکم بر بازار را تشدید کرد.
اگرچه اوپک و اوپک پلاس برای ایجاد توازن میان عرضه و تقاضا به منظور کاهش تولید توافق کردند اما واکنش تند بازار به این توافق برخلاف همه پیشبینیها و انتظارات بود و می‌توان گفت به اجرای این توافق از سوی مدعیان اعتماد نکرد.
قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت در معاملات جهانی دوشنبه (یکم اردیبهشت‌ماه)، بیش از ۳۰۶ درصد سقوط کرد. در این روز قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا به منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت رسید.
هم اکنون قیمت نفت برنت 19 دلار و 45 سنت و قیمت نفت اوپک 14 دلار و 19 سنت است که می‌توان از آن به عنوان روزهای سیاه بازار نفت یاد کرد. روزهایی که برای غول‌های نفتی مثل شیل آمریکا و کانادا با هزینه‌های بالای تولید، سخت‌تر هم خواهد شد و کارشناسان از احتمال تعطیلی آن‌ها سخن می‌گویند.
اتفاقی که از سوی وزیر زنگنه به تنبیه برای برای کشورهایی که در کاهش تولید همکاری نکردند، تعبیر شد.
«سعید ساویز»، تحلیلگر بازار نفت در خصوص عدم تاثیر مثبت توافق کاهش تولید اوپک و اوپک پلاس بر قیمت نفت به برنا گفت که عربستان با وجود تعهد به کاهش تولید تعداد زیادی مخزن و نفتکش برای ذخیره آبی نفت اجاره کرده‌است و از سوی دیگر آمریکا هیچ برنامه‌ای برای کاهش تولید تعهدی خود اعلام نکرده چرا که تولید کنندگان نفت این کشور را شرکت‌های خصوصی تشکیل می‌دهند که در صورت نداشتن صرفه اقتصادی دست از تولید بر‌می‌دارند.
به گفته این کارشناس بازار نفت، رفتارهایی از این دست موجب بی‌اعتمادی بازار شده و هرگونه تاثیر مثبت بر قیمت‌ها را خنثی می‌کند.
پیش‌بینی این کارشناس از قیمت سر به سر نفت 20 دلار است و می‌گوید با رسیدن قیمت به 20 دلار امکان حذف شرکت‌های بزرگ نفتی مثل شیل آمریکا وجود دارد و در صورت حذف این شرکت‌ها برگشت آن‌ها سخت خواهد بود.
همچنین با حذف آن‌ها حجم بزرگی از نفت مثل نفت‌های گران قیمت مثل نفت‌های فراساحل بازار حذف می‌شود و جایگاه تولیدکنندگان سنتی نفت مانند اعضای اوپک بهتر خواهد شد.
«بهروز نامداری»، دیگر پژوهشگر بازار نفت در گفت و گو با برنا دلیل منفی شدن قیمت نفت آمریکا را خریدهای بازار آتی(فیوچر) دانست و توضیح داد: معامله‌گران و تجار معمولا از بازار آینده نفت سودهای خوبی کسب می‌کنند و این بار از معدود دفعاتی بود که به عللی دچار ضرر سنگین شدند.
نامداری به این موضوع هم اشاره کرد که در حال حاضر به گفته مقامات آمریکا این کشور حدود 160 میلیون بشکه نفت در مخازن روی آب و نفتکش‌ها دارد و حدود 112 تا 120 میلیون دیگر هم ظرفیت خالی در کشتی‌ها دارد اما مساله این است که هزینه نگهداری آن‌ها در کشتی هم بالاست و باید همواره زنجیره تولید، ذخیره و فروش فعال باشد؛ در غیر این صورت اگر همچنان عرضه نفت بالا باشد و تقاضایی برای آن وجود نداشته‌باشد امکان وقوع این اتفاق برای نفت اوپک و برنت هم وجود دارد.
در نتیجه تشدید سریع عرضه مازاد نفت در بازارهای جهانی تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا، بزرگترین شرکت مستقل ذخیره‌سازی نفت خام جهان اعلام کرد که همه ظرفیت خود را اجاره داده است.
به گفته مدیر عامل این شرکت، ووپاک به دنبال این است که هر چه زودتر تعمیرات مخازن خود را به اتمام برساند تا هر چقدر می‌تواند، فضای خالی در اختیار شرکت‌های نفتی قرار دهد.
وافق اعضا ائتلاف اوپک پلاس برای مجموع کاهش تولید روزانه ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه‌ای کشورهای عضو و غیرعضو اوپک از یکم ماه مه سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۲ اردیبهشت‌ماه ۹۹) برای یک بازه زمانی اولیه به‌مدت دو ماه آغاز می‌شود که پایان این بازه ۳۰ ژوئن امسال (۱۰ تیرماه ۹۹) خواهد بود، سپس برای یک بازه زمانی ۶ ماهه دیگر از یکم ژوئیه (۱۱ تیرماه ۹۹) تا ۳۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ (۱۱ دی‌ماه ۹۹) کاهش عرضه روزانه ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه خواهد بود، سپس در بازه زمانی سوم از یکم ژانویه ۲۰۲۱ (۱۲ دی‌ماه ۹۹) تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ (۱۰ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱) کاهش عرضه روزانه ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه می‌شود.
خط پایه و مبنای محاسبه تولید برای تولید همه کشورهای حاضر در این توافق به جز عربستان و روسیه ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی خواهد بود، در حالی که مبنای محاسبه تولید برای روسیه و عربستان روزانه ۱۱ میلیون بشکه در نظر گرفته شد.
مهلت این توافق تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ میلادی خواهد بود، با این حال تمدید آن در دسامبر ۲۰۲۱ میلادی بررسی خواهد شد.
مکزیک تنها مخالف نحوه تخصیص سهمیه کاهش تولید در نهمین نشست فوق‌العاده اوپک پلاس در روز پنجشنبه (۲۱ فروردین‌ماه) بود، بر این اساس مکزیک در این توافق روزانه ۱۰۰ هزار بشکه (آمریکا به جای مکزیک روزانه ۳۰۰ هزار بشکه از تولید خود می‌کاهد) تولید خود را کاهش می‌دهد.
ایران، لیبی و ونزوئلا همچنان از این توافق کاهش تولید مستثنا هستند.
«می» دیر است، شاید زودتر
این توافق قرار است از یکم ماه می سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۲ اردیبهشت‌ماه ۹۹) اجرایی شود، اما وضعیت قیمت بازار نشان می‌دهد کشش باقی ماندن در این وضعیت تا ماه می را ندارد و شواهد حاکی از آن است که عربستان و دیگر اعضای اوپک در حال بررسی احتمال آغاز روند کاهش تولید نفت پیش از این تاریخ هستند. موضوعی که توسط وزیر نفت کشورمان نیز تاکید شد.
کابینه عربستان سعودی روز سه‌شنبه (دوم اردیبهشت‌ماه) در بیانیه‌ای اعلام کرده‌است که آماده انجام هرگونه اقدامی برای ثبات بخشی به بازارهای جهانی نفت خام با دیگر تولیدکنندگان نفت و اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش موسوم به اوپک پلاس است.
در این بیانیه آمده است: ریاض و روسیه متعهدند کاهش تولید را در سال‌های آینده نیز ادامه دهند.
آینده انرژی‌های جایگزین با اضمحلال نفت
با وجود تمامی اتفاقات رخ داده برای بازار نفت و ضرر سنگین تولید کنندگان، شاید باید سرمایهگذاران و تولید کنندگان طلای سیاه به سمت سایر حوزه‌های بازار انرژی و جایگزین نفت تغییر مسیر دهند.
به گفته مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، انرژی‌های خورشیدی، بادی و سایر انرژی‌های سبز این پتانسیل را دارند که تا سال ۲۰۵۰، حدود ۴۲ میلیون فرصت شغلی ایجاد کنند.
دولت‌ها تحت توافقنامه ۲۰۱۵ پاریس، باید افزایش دما را در این قرن محدود کنند تا به زیر ۲ درجه سانتی‌گراد برسد. استفاده از سوخت‌های فسیلی به دلیل نقش داشتن در گرمایش جهانی بسیار مورد نکوهش قرار می‌گیرند و آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را به عنوان راهی برای تغییر آب و هوا ترویج می‌کنند.
این عوامل می‌توانند انگیزه خوبی برای شرکت‌های تولید کننده نفت باشد چرا که این صنعت سودی پایدار دارد و چشم‌انداز آینده جهان نیز مبنی بر جایگزینی نفت با انرژی‌های تجدید ناپذیر است.