به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ محمد درویش، کنشگر سرشناس محیط زیست، کویرشناس و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، در نشست مجازی اینستاگرامی با خبرگزاری برنا ضمن اشاره به اقداماتی که امروزه محیط زیست را تهدید می‌کند نسبت به برخی طرح‌های زیست محیطی واکنش نشان داد. او با اشاره به اینکه نباید اکوسیستم منطقه را با ریختن مواد نفتی برای تثبیت شن‌های روان تخریب کرد نسبت به انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه هشدار داد و سد سازی را یکی از عوامل بحران دریاچه ارومیه دانست. او همچنین با اشاره به ترسالی و پرآب شدن برخی تالاب‌ها از بحران استفاده بی‌رویه از سفره های آب زیر زمینی ابراز نگرانی کرد.
ناهمواری‌های ماسه‌ای خطرناک نیست
محمد درویش، کنشگر سرشناس محیط زیست، کویرشناس و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، در ابتدای این نشست ضمن انتقاد از اجرای برخی طرح‌های مقابله با بیابان زایی مانند مالچ‌پاشی گفت: مهار ناهمواری‌های ماسه‌ای در مناطق خشک و کویری باید برای مناطقی انجام شود که حرکت آن یک سکونتگاه انسانی، راه آهن، جاده و... را با خطر روبه‌رو کند.
او افزود: حرکت بسیاری از تپه‌های ماسه‌ای جزو جذابیت‌های این مناطق است و باعث جذب توریست می‌شود و خطری برای زیست بوم ایجاد نمی‌کند.
درویش بیان کرد: برای درمان ناهمواری‌های ماسه‌ای در ابتدا باید بدانیم این ناهمواری‌ها به‌صورت ذاتی خطرناک نیستند بلکه بهترین پاسخ زیست بوم به شرایط طبیعی سرزمین ما است.
این کویرشناس گفت: درباره آن بخشی که ممکن است برای جاده‌ها و سکونت‌گاه‌های شهری خطرناک باشد، می‌توانیم با روش‌هایی که مهم‌ترین آن مدیریت منطقه یعنی قرق آن است، تحت کنترل قرار دهیم.
مالچ نفتی دیگر کاربرد ندارد
این کنشگر سرشناس محیط زیست در ادامه این نشست مجازی اینستاگرامی تصریح کرد: با مدیریت منطقه، پوشش‌های گیاهی متناسب با همان منطقه امکان رویش پیدا می‌کنند بنابراین اگر 5 سال این مدیریت ادامه پیدا کند و اجازه ندهیم دام وارد این مناطق شود، همین تپه‌های ماسه دارای پوشش گیاهی می‌شوند که می‌توانند منطقه را تثبیت کنند.
درویش بیان کرد: نقاط استثنایی مثل زابل، دشت سیستان و... هستند که مساحت اندکی دارند به دلیل وزیدن باد زیاد، راهی برای تثبیت آنها نداریم بنابراین در چنین مناطق فقط می‌توانیم از مالچ نفتی استفاده کنیم.
او افزود: در حال حاضر کارشناسان می‌گویند 67 هزار هکتار زمین باید مالچ پاشی شوند درصورتی که بسیاری از این مناطق واجد این شناسه نیستند چراکه نه تنها جزو تپه‌های مواج و خطرناک به حساب نمی‌آیند بلکه پوشش گیاهی بسیار خوبی دارند.
تخریب طبیعت با اجرای مالچ پاشی
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اشاره به مشکلاتی که مالچ پاشی برای مناطق کویری ایجاد می‌کند، گفت: مالچ نفتی باعث می‌شود رنگ سطح خاک تیره شود، میزان جذب آفتاب افزایش پیدا کند، دمای سطح زمین بالا رود، باکتری‌های مفید سطح خاک از بین بروند و در نتیجه ریشه‌های گیاهان نابود شوند و به طور کلی اکوسیستم از بین برود.
او افزود: 60 سال پیش که دانش بشر به اینجا نرسیده بود فکر می‌کردند بهترین راه برای کنترل بیابان مالچ پاشی است اما در حال حاضر به این نتیجه رسیدیم که لازم نیست بیابان را کنترل کنیم بلکه می‌توان با تثبیت بیولوژیک و مدیریت چِرا بسیاری از این مشکلات را حل کرد.
به گفته این کویرشناس، بیابان زدایی کلمه غلطی است که به اشتباه جا افتاده است.
درویش ادامه داد: همانطور که جنگل‌ها، تالاب‌ها و.... دارای تنوع زیستی هستند، بیابان هم نیاز به تنوع زیستی دارد و کلمه بیابان زدایی از اساس به غلط جا افتاده است.
این کویرشناس بیان کرد: ما نباید اجازه دهیم توان رویشی سرزمین ما کاهش پیدا کند یعنی جنگل‌ها تبدیل به مراتع و مرتع تبدیل به بیابان شود.
تالاب جازموریان پرآب شد/ ایران در ترسالی
او در ادامه این گفتگو با اشاره به ورود ایران به تَرسالی گفت: امسال برای دومین سال میانگین بارش‌های آسمانی بیشتر از میانگین درازمدت کشور بوده به‌طوری که در 51 سال اخیر کم سابقه بوده است.
درویش بیان کرد: در حوزه های شرقی (سرخس و مرز شرقی) و مرکزی (تهران) میانگین بارش ها 70 درصد بیشتر از میانگین درازمدت کشور بوده است و بسیاری از تالاب‌ها مثل جازموریان کامل پُر شده است.
او افزود: همچنین کویر زواره که بیش از 60 سال بود آب ندیده بود اکنون دریاچه‌ای به وسعت 65 کیلومتر مربع در آن پُر از آب شده است.
این کنشگر سرشناس محیط زیست با اشاره به فواید تَرسالی گفت: افزایش بارش‌ها شرایط را برای زیست موجودات گیاهی و جانوری بهتر می‌کند، پرندگان شرایط بهتری برای رشد و نمو خواهند داشت و با معضلی به نام ریزگردها مواجه نخواهیم شد و در عین حال پرندگان می‌توانند به حاصلخیزی خاک کمک کنند.
100 سال ترسالی برای حل بحران آب زیرزمینی/ 480 متر بارندگی برای احیای سفره‌های آب زیرزمینی
او در پاسخ به سوال خبرگزاری برنا مبنی بر پر شدن سفره های آب زیر زمینی در ایام ترسالی افزود: وضعیت سفره‌های آب زیرزمینی بسیار اسفناک است چراکه سالانه میزان افت آب بیش از 2 متر است یعنی اگر سالی یک متر هم بارندگی داشته باشیم تنها 25 سانتی متر در زمین فرو می‌رود.
درویش بیان کرد: زمانی که باغ گیاه شناسی ملی ایران در تهران تاسیس شد، 6 چاه حفر کردند که در 80 متری به آب رسیده بودند از آن میان در حال حاضر 3 چاه خشک شد.
این کنشگر سرشناس محیط زیست ادامه داد: ما به 480 متر بارندگی نیاز داریم تا سفره‌های آب‌های زیرمینی پُر شوند درحالی که این عدد در کشور ما 390 میلی متر است.
او افزود: واقعیت این است ایرانی‌ها طی چند دهه اخیر ذخیره 1000 ساله منابع آبی خود را استفاده کردند بنابراین با 2 سال تَرسالی مشکلات کشور حل نمی‌شوند.
درویش بیان کرد: ایران رکورددار فرونشست زمین در کره زمین است. ما یک بار در جنوب تهران 36 سانتی‌متر در سال و یک بار در منطقه‌ای بین فسا و جهرم 54 سانتی‌متر فرونشست داشتیم که طبق استانداردهای اروپا ما در حال حاضر در شرایط بحرانی هستیم.
این کویرشناس تصریح کرد: اگر 100 سال ترسالی داشته باشیم این فاجعه‌ای که در 3 دهه اخیر رخ داده، جبران نمی‌شود بنابراین باید با تعادل بخشی سفره‌های زیرزمینی آب مازادی که جاری شده را به کمک تکنیکی به نام تغذیه مصنوعی آب خوان ها، به زیرزمین هدایت کنیم.
هزینه احداث سد 10 برابر ایستگاه تصفیه فاضلاب
درویش با اشاره به لزوم احیای آب اظهار کرد: باید تلاش کنیم تا فرایند بازچرخانی آب را راه بیاندازیم و به این وسیله آب خاکستری را وارد پروسه تولید کنیم.
او افزود: باید تصفیه فاضلاب در سکونت‌گاه‌هایی که کنار سواحل هستند، ایجاد کنیم تا کیفیت آب مناطقی چون گیلان، مازندران، بوشهر و هرمزگان بالا برود.
این کنشگر محیط زیست تصریح کرد: مسئولین می‌گویند چون کیفیت آب در برخی مناطق کاهش پیدا کرده پس باید سدسازی کنیم درصورتی که هر سدی که احداث می‌شود 10 برابر ایستگاه تصفیه فاضلاب هزینه دارد.
او ادامه داد: چگونه برای سدسازی که باعث تخریب جنگل‌ها می شود پول داریم اما برای ایجاد تصفیه خانه ها که می توانند آب هایی که به فاضلاب تبدیل می شوند را وارد فرایند تولید کنند، پول نداریم؟
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور بیان کرد: به‌طور کلی ما از طرح‌هایی که منجر به بازچرخانی آب شود، سفره‌های آب های زیرزمینی را تعادل بخشد، حمایت می‌کنیم و با انتقال آب خزر، شیرین کردن آب و سدسازی به شدت مخالف هستیم.
او یادآور شد: میزان ضایعات آب در بخش کشاورزی 30 درصد است. 26/7 میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی استفاده می شود که اگر بتوانیم ضایعات بخش کشاورزی را کاهش دهیم کشور را از سدهایی که ساخته شده نجات می دهیم.
سدسازی باعث مرگ دریاچه ارومیه می‌شود
او در ادامه این گفتگو با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه گفت: سال 1375 دریاچه ارومیه 33 میلیارد مترمکعب آب داشت اما الان به 5 میلیارد متر مکعب رسیده است با اینکه در سال های اخیر دریاچه ارومیه این حجم آب را تجربه نکرده اما یادمان نرود گنجایش آن بیش از اینهاست.
درویش اظهار کرد: دریاچه ارومیه برخلاف بقیه حوزه‌های کشور، سال سومی است که تَرسالی را تجربه می‌کند بنابراین اگر این ریزش‌های آسمانی نبود همین 5 میلیارد متر کعب آب هم نداشتیم.
به گفته این فعال سرشناس محیط زیست جلوگیری از سدسازی در دریاچه ارومیه تنها کار موثری است که انجام شده است.
او افزود: در حالی که سدسازان می‌گویند سد سبب رونق کسب و کار می‌شود، خودشان متوجه شدند سد باعث مرگ دریاچه می‌شود.
درویش گفت: لایروبی 14 رودخانه اصلی که به دریاچه ارومیه می ریزد، از دیگر اقدامات مثبت دولت در بحث بحران دریاچه ارومیه است.
هشدار برای انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه
این کنشگر محیط زیست گفت: یکی از اتفاقاتی که باید جلوی آن گرفته شود انتقال آب از رودخانه زاب و ارس به دریاچه ارومیه است چون سرشاخه رودخانه زاب، دجله است بنابراین وقتی آب دجله را کم کنیم ریزگردها به سمت ایران سوق پیدا می کنند که این آسیب بزرگی است.
او بیان کرد: مردمی که اطراف دریاچه ارومیه زندگی می‌کنند باید یاد بگیرند با منابع آبی که وجود دارد معیشت پایدار داشته باشند.
درویش تصریح کرد: میزان بارندگی در این منطقه بیشتر از سایر نقاط کشور است همین نشان می‌دهد استفاده نادرست از منابع آبی باعث ایجاد چنین شرایطی شده است.
او افزود: دریاچه ارومیه که با کمبود آب مواجه است نباید سیب، انگور، چغندر، گوشت قرمز و... صادر کند بلکه باید از طریق بازرگانی، جذابیت های تاریخی و گردشگری به اقتصاد آن رونق بخشیم.
مردم با طبیعت پساکرونا مهربان تر باشند/ عدم حضور انسان به نفع طبیعت است
این کویرشناس با اشاره به تاثیر کرونا بر محیط زیست گفت: کرونا یک پیام شفافی به همه مردم منتقل کرد مبنی براینکه چقدر نقش ما در طبیعت منفی است و چقدر عدم حضور ما به نفع طبیعت است. این برای موجودی که خودش را اشرف مخلوقات می داند باعث سرافکندگی است.
درویش تصریح کرد: با خانه ماندن مردم میزان تولید گازهای گلخانه ای کمتر شده، کیفیت هوا بهتر می شود، تنوع زیستی افزایش یافته، میزان تصادفات با حیات وحش کاهش یافته، جفت گیری حیوانات افزایش یافته که همین عوامل به طبیعت کمک شایانی کرده است.
این کنشگر محیط زیست گفت: با اینکه این شرایط موقتی است اما امیدوارم این تلنگر باعث شود مردم در جهان پساکرونا بودجه هایی که برای سلاح و جنگ می سازند را تعدیل کنند.
درویش بیان کرد: این تفکر که اگر می خواهی امنیت داشته باشی باید به سربازان، سلاح های اتمی خود بنازی اکنون به چالش کشیده شده است چرا که بزرگترین کشورهای نظامی دنیا مانند ایالت متحده آمریکا، روسیه، چین در صف بزرگترین قربانیان کوئید19 قرار گرفتند.
او افزود: بهتر نیست به جای اینکه 2 هزار میلیارد به تسلیحات اختصاص دهیم سهم ناچیزی را خرج سلامت و محیط زیست کنیم که یکباره دنیا با کمبود ماسک و واکسن روبه رو نشود؟
درویش گفت: ما حتی نتوانستیم برای سرماخوردگی یک واکسن تولید کنیم، هنوز سرطان در کره زمین قربانی می گیرد، بشری که فضاپیما به مریخ می فرستد چرا نتوانسته برای سارس، سرطان و ایدز درمان پیدا کند؟
او ادامه داد: پاسخ همه سوالات این است که بودجه های لازم در اختیار بخش سلامت و محیط زیست قرار نگرفته است. کرونا حکومت های سرمایه داری را به چالش کشیده است باعث شده بودجه زیادی را به بخش سلامت تزریق کنند و کاری که طی 2 سال انجام می شد را ظرف 6 ماه انجام دهند.
درویش اظهار کرد: مردم باید بدانند کیفیت خوب هوا، نبود آلودگی صوتی، طبیعت تمیز و... موقتی است و باید در جهان پساکرونا بیش از اینها مراقب طبیعت باشند.