به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ 20 اردیبهشت در تقویم روز اکرام نام گذاری شده است. در کشور ما با بررسی نحوه مدیریت بحران در این شرایط باید به این نکته تاکید کرد که نقش خیریه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد در مهار بحران‌ها راهگشا بوده است.
به بهانه این روز با فاطمه دانشور، موسس و مدیرعامل خیریه مهرآفرین و عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران، به گفت‌وگو پرداختیم.
فعالیت‌های خیریه‌ها چه تاثیر کلانی برجامعه دارد؟
خیریه‌ها در مواقعی باید حضور داشته باشند که دولت‌ها نیستند. بیشترین منابع مالی و بودجه کشورها در دست دولت‌ها است. دولت‌ها در تمامی مواقع حضور ندارند و تمامی افراد جامعه انتظار دارند تا دولت‌ها با بودجه کشور به مسائل رسیدگی کنند. برای مثال تاکنون در کشور ما دولت‌ها توانایی حل مسئله کودکان کار و خیابان را نداشته‌اند، در این شرایط برخی از خیرین چالش‌ها را شناسایی می‌کنند. تاکنون مسئله کودکان کار و خیابان از طریق منابع دولتی حل نشده و اغلب خیریه‌ها و انجمن‌ها به آن رسیدگی کرده‌اند. در این روند برخی از خیرین بحث درمان و تامین بخشی از غذای کودکان کار و خیابان را بر عهده گرفتند. در این اقدام بخشی از بودجه از طریق کمک‌های مردمی در بین مددجویان توزیع می‌شود. باید دانست که منابع مالی خیریه‌ها محدود است. برای مثال در سطح شهر تهران سازمان‌های مردم نهاد در بخش کودکان کار و خیابان به آنها آموزش می‌دهند. خیریه‌های متعدد در سطح دنیا به فعالیت می‌پردازد. برای مثال خیریه بیل‌گیتس در کنترل اچ ای وی در آفریقا تاثیرات ماندگار داشته است. پس در سطح کلان حضور خیریه‌ها تاثیرگذار است.
خیرین واقعا از قشر مرفه جامعه هستند؟
فعالیت خیریه‌ها در بین اقشار متعدد جامعه انجام می‌شود و برخی از اقشار مرفه هستند و برخی نیز نیستند. شاید تعداد خیرین در قشر مرفه جامعه بیشتر باشد و خدمات آنها نیز به‌دلیل منابع مالی مناسب تاثیرگذارتر است اما اغلب خیرین از قشر متوسط هستند و می‌توانند منابع مالی را از طریق مردم جذب کنند.
این روزها افراد با عنوان کار خیر در خانه‌های مردم می‌روند. چه توصیه‌ای دارید؟
در شرایط کنونی از نحوه فعالیت خیریه‌ها نظارت نمی‌شود، برخی از افراد به در خانه مردم رفته و پول اخذ می‌کنند که رفتار پسندیده‌ای نیست و خیریه‌ها به‌عنوان نهادهای مردمی باید تحت نظارت قرار بگیرند که آیا در محل اقدامات مناسب وجود دارد از سوی دیگر نهادهای قضائی و دولتی نباید به نحوی فعالیت کنند که هر گونه اقدام باعث جلوگیری از فعالیت خیریه‌ها شود. فعالیت خیریه‌ها هم نباید رها شود. اگر بر عملکرد خیریه‌ها نظارت وجود نداشته باشد، منابع جمع شده هزینه نمی‌شود و باعث سوءاستفاده از شرایط موجود خواهد شد.
فعالیت نهادها در زمان‌های خاص و مناسبتی چقدر گره‌گشاست و توصیه شما چیست؟
فعالیت خیریه‌ها متنوع است و برخی از آنها باید در راستای توانمندسازی افراد تحت پوشش فعالیت کنند. برای مثال اگر قرار است به زنان سرپرست خانوار کمک شود باید این کمک‌ها در راستای توانمندسازی زن سرپرست خانوار باشد. در مرحله نخست باید با رویکرد حمایتی مسیر آنها در راستای توانمندسازی هموار شود. بسیاری از خیریه‌ها نمی‌توانند در مسیر توانمندسازی جامعه هدف حرکت کنند. در زمینه رسیدگی به نیازمندان باید هر گونه خدمات‌رسانی به توانمندسازی منتهی شود.
چطور مردم به خیریه‌ها اطمینان کنند؟
اگر خیریه‌ها گزارش‌دهی و پاسخگویی داشته باشند می‌توانند شفاف عمل کنند. شفافیت آنها باعث جلب کمک‌ها می‌شود. برای مثال اگر گزارشات مالی، عملکرد، زمینه پاسخگویی به شکل شفاف باشد در نهایت این اقدام باعث ماندگاری خیریه‌ها می‌شود. بسیاری از خیریه‌ها به علت شفافیت در عملکرد، ماندگار هستند.
کمک‌های اخیر در بحران‌ها چقدر باعث شده مردم سلب اعتماد شوند و ساماندهی‌ها باید چگونه انجام شود؟
در زلزله کرمانشاه سلبریتی‌ها وارد عمل شدند. بخش قابل توجهی از کمک‌های مردمی جذب حساب‌های شخصی آنها شد که همین اقدام قانونی نبود و یکسال این پدیده ادامه داشت تا دادستان به این قضیه ورود پیدا کرد. براساس قانون باید نهادهای مردمی با اخذ مجوز از حاکمیت به تاسیس خیریه بپردازند. از سوی دیگر باید نظارت انجام شود. بسیاری از مسائل در بحران‌ها به روی زمین میماند اما با حضور خیرین و کمک‌های مردمی اقلام حفاظتی و تجهیزات مورد نیاز مردم در قالب نهادهای مردمی برای کمک دریافت شد. هرچند در این میان شاید برخی از افراد نیز به سوءاستفاده از شرایط بپرازند. در این شرایط انتظار می‌رود تا دستگاه‌های نظارتی وارد عمل شده و مانع فعالیت شوند.
درباره عملکرد موسسه خیریه مهرآفرین توضیح دهید.
مهر آفرین خیریه‌ای برای حمایت از کودکان بدسرپرست است. سه هزار و 400 خانواده را تحت حمایت قرار داده که جمعیتی بالغ برای 15 هزار نفر می‌شود. خدمات متنوع و گسترده حمایتی و توانمندسازی به جامعه هدف ارائه می‌دهد. در بحران‌ها مهرآفرین ورود پیدا می‌کند. در بحران کرمانشاه بالغ بر 10 میلیارد تومان جمع آوری کرده، هزار کانکس خریداری و در اختیار زلزله‌زدگان در مناطق حساس قرار داده است. هم اکنون نیز در مناطق زلزله‌زده خانه‌سازی انجام می‌شود. در سیل 98 هم این خیریه به کمک‌رسانی پرداخت، هم اکنون نیز در حال تعمیر وساخت خانه‌های سیل‌زدگان است. این موسسه در بحران کرونا هم ورود کرده است. اغلب کارکنان در خیریه مهرآفرین مددکاران اجتماعی دانش آموخته رشته مددکاری هستند و در تمامی بحران‌ها توانسته از ظرفیت مددکاران بهره‌مند شوند. در بحران‌ها شاهد چالش توزیع ناعادلانه و نامرتب کمک‌های مردمی هستیم. برای مثال در بحران‌ها برخی افراد در یک نقطه ایستاده و وسایل مورد نیاز اهدا می‌کنند، این نوع کمک‌ها بی‌نظم است. وجود 120 مددکار اجتماعی در مهرآفرینی باعث انجام به موقع و مناسب فرآیند شناسایی شد. برای مثال مددکاران مهرآفرین در زلزله کرمانشاه کوچه به کوچه به بررسی پرداختند. در این اقدام زنانی که با کودکان شیرخوار در شرایط نامناسب بودند شناسایی و بدان ها خدمات ارائه شد. این افراد امکان اخذ کمک‌ها را نداشتند. در این شرایط مددکاران می‌توانند نقش مناسب را در بهبود عملکرد خیریه‌ها به دنبال داشته باشند. اغلب اقدامات در خیریه مهرآفرین مددکار محور است.