به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ نظرسنجی اخیر سازمان صدا و سیما در خصوص آثار غیر نمایشی تلویزیون بدین ترتیب بود که خنداونه ۳۵/۶ درصد، مستند حیات وحش ۳۱/۵ درصد، فوتبال برتر (پخش زنده مسابقات) ۲۶/۸ درصد، اعجوبه‌ها ۱۹/۸ درصد، کلبه عمو پورنگ ۱۹/۲ درصد، سمت خدا ۱۸/۲ درصد، سیم آخر ۱۶/۸ درصد، گزارش ورزشی ۱۶/۴ درصد، فوتبال برتر ۱۵/۸ درصد، لذت فوتبال ۱۵/۶ درصد رضایت مردمی را کسب کردند و این نشان از تنوع مخاطبان آثار غیر نمایشی تلویزیون در سال گذشته داشت.
نکته‌ای که در این گزارش بررسی کردیم چرایی علاقه مردم به مستند حیات وحش در مقام دوم آثار نمایشی بود و نکته عجیب‌تر اینکه چرا جایگزین برنامه نود در رتبه نهم قرار دارد؟
رقابت خنداونه رامبد جوان با حیات وحش/ رقیب برنامه نود در جایگاه نهم
آمار نظر سنجی تلویزیون نشان از این دارد که برنامه مستند حیات وحش که اصولا مخاطبان خاص خودش را دارد از بسیاری برنامه‌ها از جمله فوتبال برتر، اعجوبه‌ها و کلبه عمو پورنگ پیش افتاده و البته این مسئله از چند زاویه قابل بررسی است که در ذیل به آن می‌پردازیم.
نظرسنجی مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما درباره مجموعه‌های تلویزیونی سیما در آبان ۱۴۰۰ نشان می‌دهد «خندوانه» شبکه نسیم با ۳۵/۶ درصد مخاطب در صدر برنامه‌های تلویزیون در آبان بوده است.
مستند «حیات‌وحش» شبکه مستند با ۳۱/۵ درصد بیننده در رتبه دوم علاقه‌مندی‌های مخاطبان قرارگرفته و برنامه «فوتبال برتر» (پخش زنده مسابقات فوتبال کشور) شبکه سه سیما نیز در این نظرسنجی با ۲۶/۸ درصد حائز رتبه سوم شده است.
ده برنامه پربیننده آبان ماه صدا و سیما عبارتند از:
۱-خنداونه: ۳۵/۶ درصد
۲-مستند حیات وحش: ۳۱/۵ درصد
۳-فوتبال برتر(پخش زنده مسابقات): ۲۶/۸ درصد
۴-اعجوبه‌ها: ۱۹/۸ درصد
۵-کلبه عمو پورنگ: ۱۹/۲ درصد
۶-سمت خدا: ۱۸/۲ درصد
۷-سیم آخر: ۱۶/۸ درصد
۸-گزارش ورزشی: ۱۶/۴ درصد
۹-فوتبال برتر: ۱۵/۸ درصد
۱۰-لذت فوتبال: ۱۵/۶ درصد
نود یا فوتبال برتر
این که به پرمخاطب ترین برنامه تلویزیون یعنی نود امروز در کنداکتور شبکه سه دیده نمی شود و برنامه ی جایگزینش یعنی فوتبال برتر در رتبه ی نهم قرار دارد یعنی اینکه فوتبال با تمام محبوبیتش، با تمام جذابیتش و با تمام مخاطبان پر سر و صدا و پیگیرش هم می تواند در انتخاب مردم جایگاهی پایین تر از حد انتظار را به خود اختصاص دهد.
فراموش نکنیم که سال‌ها برنامه نود بی رقیب با رقبای جدی ترش با فاصله در صدر بود اما امروز برنامه فوتبال برتر در جایگاه نهم انتخاب مردمی است و این اتفاق بسیار سوال برانگیز است که چرا برنامه‌ای که تمام آیتم‌های مورد نیاز یک موفقیت چشمگیر تلویزیون را دارد در جایگاه فعلی‌اش نتوانسته به محبوبیت و مقبولیت برنامه نود برسد اتفاقی که تا حدودی قابل حدس و پیش بینی بود.
اعجوبه‌ها و کلبه عمو پورنگ
جایگاه دو برنامه تخصصی با محوریت کودک و نوجوان نشان از این دارد که در روزگار کرونایی بخش عمده‌ای از مخاطبان تلویزیون را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند که متاسفانه شاید بتوان گفت به سهمی منطقی در سبد رسانه ایشان نرسیده‌اند. طبیعتا سیاست‌گذاران رسانه ملی در پرداختن به این گروه و تولید برنامه‌های تخصصی با موضوعات و مطالب روز برای آن ها باید به ساختار و محتوایی متفاوت برسند چراکه آمار و ارقام می‌گوید هنوز خانواده ایرانی و کودک و نوجوان ایرانی به رسانه ملی اعتماد دارند و علاقه‌مند هستند از جعبه جادویی آثار مورد علاقه‌شان را پیگیری کنند.
ورزشی‌های آبرومند تلویزیون
آمار و ارقام نشان می‌دهد برنامه‌های ورزشی جایگاه خوبی در میان مخاطبان رسانه ملی دارند این موضوع نیز از چند منظر قابل بررسی است. نکته اول اینکه تلویزیون در تولید برنامه ورزشی نگاهی چند جانبه و کاملا تخصصی دارد و نکته دیگر اینکه بخش عمده‌ای از علاقه مندان ورزش می‌توانند در تلویزیون آنچه را نیاز دارند بیابند و طبیعی است که مخاطبان هر گونه و ژانر به نزدیک‌ترین و به سراغ در دسترس‌ترین و کارآمدترین رسانه برای به دست آوردن برنامه مدنظرشان می‌روند.
مسابقات تلویزیونی و رقابت تگاتنگ با پلتفرم‌ها
طبیعی است که رضا رشیدپور امروز با برنامه سیم آخر بی‌رقابت با دیگر مسابقات و برنامه‌های اینچنینی برنامه تلویزیون بتازد اما رشیدپور خوب می‌داند رقیبی جدی ندارد و شاید نمونه‌های تولید شده در پلتفرم‌ها برای او در مقام رقابت هم رزمی جدی‌تر در جذب مخاطب باشند.
در پایان باید گفت برنامه مستند حیات وحش در جایگاه دوم در میان تولیدات رسانه ملی قرار دارد و برنامه‌ای با این ابعاد تونسته مخاطب قابل توجهی را به خود اختصاص دهد طبیعتا رسانه ملی باید بر روی مخاطب خاص خود نیز توجه ویژه و جدی داشته باشد طبیعی است که رقابت این برنامه خاص با دیگر تولیدات تلویزیون می تواند مسیر جدیدی را برای مدیران و سیاست گذاران تلویزیون در چیدمان کنداکتور و سفارش تولیدات در ژانرهای مختلف ایجاد کند.
سلطان محمدی: از جایگاه مستند حیات وحش در رده‌بندی نظرسنجی مخاطبان تعجب کردم!
حسین سلطان محمدی، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا در بررسی نظرسنجی منتشر شده از مجموعه‌های تلویزیونی در آبان گفت: چند وقتی است که سریال‌های تلویزیونی محل توجه قرار نمی‌گیرند. البته در دسته‌بندی سریال‌ها اعلام کرده‌اند که به سرجوخه توجه بیشتری شده است اما از لحاظ درصد کلی، سازمان اعتراف کرده که سریال‌ها در رده پائین‌تری قرار گرفته‌اند.
اما با توجه به آمار آثار غیر نمایشی باید گفت: خندوانه همچنان بحث قبلی خود را دارد و عناصر قبلی مثل جناب خان و مهمانانی که می‌آیند و اصرار بر خنده‌های مصنوعی که البته اصلا بد نیست اما در مورد حیات وحش خود من حیرت کردم به این دلیل که من گاهی وقتی برنامه‌های حیات وحش را در شبکه مستند می‌بینم متوجه می‌شوم که زمان پخش ثابتی ندارد گاهی یازده شب پخش می‌شود و وقتی روز بعد یازده شب می‌روید می‌بینید یک چیز دیگری پخش می‌شود ولی در این نظرسنجی طور دیگری نشان داده می‌شود. پرسش اول این است که جامعه آماری چه کسانی هستند و این آمارگیری کجا و از چه کسانی انجام شده است؟ جامعه آماری بر اساس نظرسنجی تلفنی است؟ و یا حضوری و در معابر؟ یا حضوری درب منازل است؟
این منتقد تصریح کرد: از این مساله که عبور کنیم می‌بینیم که تلویزیون در سال‌های اخیر از لحاظ برنامه‌سازی دچار ضعف شده و در یکی، دو سال اخیر مجموعه چندان شاخصی نداشته است البته آقای جبلی اعلام کرده‌اند ما بیش از صد مجموعه در حال ساخت داریم، امیدوارم اثر دندان‌گیری در میان آنها باشد که مردم آن را دنبال کنند. همه این مسائل نشان می‌دهد قدرت جذب تماشاگر از طریق مجموعه‌های تلوزیونی در سازمان صدا و سیما پائین آمده است حالا این به چه کسی بر می‌گردد؟ نمی‌دانم! نکته بعد این است که ما به‌صورت عملی هم دیده‌ایم که تلویزیون چیزی برای نمایش در چند ماه اخیر نداشته و حتی کار به تکرار زیر خاکی نه در شبکه‌هایی مثل آی فیلم و تماشا بلکه در شبکه اصلی رسیده است و تولید مجموعه‌های نمایشی و داستانی در تلویزیون دچار اشکالات اساسی شده است. نمی‌خواهم بگویم بحث سرمایه است اتفاقا بحث محتوا و کارگردان و بحث توجه به داستان‌ها مطرح است اینکه چه مجموعه‌هایی مد نظر قرار بگیرد آیا همچنان روال گاندو، خانه امن و سرجوخه باید پیگیری شود؟
او افزود: بعد از همه این بحث‌ها به این می‌رسیم که نوع داستان‌هایی که تلویزیون برای مجموعه‌سازی انتخاب می‌کند به بازنگری جدی نیاز دارد. این مجموعه‌ها باید ترکیب درست و داستانی محکم داشته باشند، داستانی که خوب نوشته و تعریف شود و کارگردانی که مسلط بر کار باشد همه این موارد نشان دهنده این است که سازمان صدا و سیما دچار اشکالاتی اساسی شده و در گذر از این دو سالی که بخاطر کرونا بسیاری از امکانات جذب مخاطب در سطح جامعه شکسته شد یعنی مردم مدتی سینما و تئاتر نرفتند، دور هم جمع نشدند، سفر نرفتند و ... مجبور بودند در خانه باشند و تلویزیون ببینند این فرصت طلایی شناسایی نشد و صدا و سیما از این فرصت بهره نبرد. در حالت بدبینانه عوامل، صاحب نظران یا شوراهای فکر در سازمان صدا و سیما که در مورد محتوا و مسیرهای داستان نویسی اعمال نظر می‌کنند آشنایی دقیقی از فضا ندارند و همه فرصت‌های طلایی را از دست دادند.
سلطان محمدی در پایان گفت: شاید در جامعه آماری بگویند ما ده هزار پاسخ جمع کرده‌ایم و اشکالی نبود ولی ما خروجی خوبی را شاهد نیستیم. البته نوع پرسش مهم است اگر صدا و سیما در سوالات خود چینشی داشته است در سوگیری جواب‌ها تاثیرگذار است. مثلا سوال به نوعی باشد که مردم بگویند بله حیات وحش خوب و جذاب است چون عمده مستندها خارجی هستند و این هم خوب است و هم بد چون تلوزیون به نوعی به پاسخ مخاطبان جهت داده و یا آگاهانه به عوامل خود این پیام را می‌رساند که در جذب مخاطب سستی کرده‌ایم چون در دو سال گذشته نقطه رجوع اول مخاطبان همین مجموعه‌ها بوده است.
شهرام خرازی‌ها:خندوانه نوعی دلقک بازی صرف است/ مستند حیات وحش نمی‌تواند رتبه دوم را کسب کرده باشد!
شهرام خرازی‌ها، منتقد سینما و تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا در بررسی نظرسنجی منتشر شده از مجموعه‌های تلویزیونی در ماه آبان گفت: قضاوت کردن در مورد این آراء منوط به این است که بدانیم روش جمع‌آوری آراء و تعداد رای دهندگان چگونه بوده است. رتبه یک که خندوانه است نشان دهنده اوج ابتذال در فرهنگ ایرانی است وقتی تاریخ تئاتر را مطالعه می‌کنیم نشان داده که در همه ادوار هر گاه گروهی برخاسته‌اند که سبک‌های متعالی و اندیشه ورزانه را رواج بدهند همیشه یک‌سری هنرمندان دیگر با اجرای نمایش‌های کمدی در مقابل آنها قد علم کرده‌اند و برد با کمدی‌های پیش پا افتاده بود و همواره هنر مبتذل از هنر فرهیخته جلوتر است. از این رو رتبه یک خندوانه امتیازی خاص برای تلویزیون نیست. در حقیقت خندوانه نوعی دلقک بازی صرف است و برنامه‌ای اندیشه ورزانه محسوب نمی‌شود بنابراین شو پیش پا افتاده و واریته خندوانه که بر دلقک بازی متکی است نشان می دهد سلیقه بینندگان این تلویزیون چقدر نازل است که به چنین برنامه‌ای رای دادند ولی بر اساس تجربیاتی که وجود دارد به نظر نمی‌رسد مستند حیات وحش بتواند رتبه دوم را کسب کند چنین چیزی نیست و حتی در کشور های بسیار پیشرفته و توسعه یافته که جمعیت فرهیخته آن کشور بالاست نیز فیلم های مستند نمی‌توانند رتبه دوم تلویزیون یک کشور یا یک شبکه تلویزیونی را به دست بیاورند.
او افزود: بنابراین اینکه مستند حیات وحش رتبه دوم را به دست آورده است مورد سوال و بسیار خنده دار است و شاید تلویزیون قصد داشته است با قرار دادن مستند حیات وحش در رتبه دوم خودش را دست بیاندازد. یعنی در واقع شاید صدا و سیمایی های ما به این نتیجه رسیده اند که برنامه هایشان آنقدر مخاطب گریز و دافعه بر انگیز است که تنها چیزی که در این برنامه ها باقی می ماند حیات وحش است و بیننده ها در انسان ها چیز جذابی ندیده اند و آن چیز ها را در حیوانات جستجو می کنند و به ناچار به مستند حیات وحش رای داده اند که این مستند توانسته است جایگاه دوم را به دست بیاورد. در مورد رتبه سوم که پخش زنده مسابقات است باز نشان می دهد تلویزیون در عملکرد خود ضعیف بوده و باز خودش را دست می اندازد چون پخش زنده فوتبال در تمام تلویزیون های دنیا وجود دارد و اتفاق خاصی نیست و تلویزیون در تولید این برنامه نقش خاصی ندارد. بخشی از مسابقات فوتبال خارجی است و فقط توسط ما پخش می شود و عملا تولید برنامه حساب نمی شود.
این منتقد تصریح کرد: در مورد فوتبال داخلی نیز در تصویر برداری بسیار از استانداردهای بین‌المللی عقب هستیم و این رتبه سوم نیز امتیازی برای تلویزیون نیست. صدا و سیما با اعلام این نظر خواهی نشان داد که برنامه هایش توفیقاتی ندارد. چطور می شود که رتبه یک اوج ابتذال پسندی را نشان می دهد یعنی خندوانه و رتبه دو اوج فرهیختگی را نشان می دهد یعنی مستند های حیات وحش! نزدیک بودن این دو رتبه به لحاظ منطقی و از لحاظ قانون احتمالات قابل باور و قابل پذیرش است؟ آیا می شود که یک سلیقه عامه پسند در رتبه یک و یک برنامه فرهیخته پسند در رتبه دو قرار بگیرد و اینقدر نزدیک به هم باشند؟ این جای تعجب دارد.
خرازی‌ها ادامه داد: در مورد سریال‌های تلویزیونی نیز اینطور به نظر می‌رسد که اگر رتبه یک را کسب نکردند باید حداقل رتبه دو را کسب کنند. چون تلویزیون ما تنها برنامه قابل دیدنی که دارد سریال های تلویزیونی اش است. با توجه به این آمار ها این مساله صحت و سلامت و اعتبار علمی این نظر سنجی را زیر سوال می برد. در واقع سریال تلویزیونی بسیار پر بیننده است و برگ برنده تلویزیون است و این نظر سنجی به نوعی گل به خودی تلویزیون است. تلویزیون ما به عنوان رسانه ملی اگر برگ برنده اش سریال تلوزیونی است و سریال‌های تلوزیونی پر بیننده‌ترین برنامه‌های تلوزیون هستند چطور در این نظرسنجی در رتبه یک تا سه نیستند. مفهوم این است که سریال‌های تلوزیونی نتوانسته‌اند نظر بینندگان را جلب کنند و واریت پیش پا افتاده ای مثل خندوانه و مستند حیات وحش و پخش زنده فوتبال رتبه یک تا سوم را کسب کرده‌اند! این به نظر باورپذیر نیست و کل نظرسنجی را زیر سوال می‌برد.
انتهای پیام//