به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ نشست «شناخت جریان ترجمه طنز» از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، شنبه (9 بهمن‌ماه 1400) با حضور ناصر فیض (شاعر و طنزپرداز) برگزار شد.
فیض در ابتدای نشست به این پرسش که «آیا طنز قابلیت ترجمه دارد؟» پاسخ داد و اظهار کرد: شاید بتوان اینطور بیان کرد که آیا تاریخ بیهقی و گلستان سعدی قابل ترجمه است. پاسخ من منفی است، چراکه متن موزون در ترجمه قابلیت برگردان ندارد. طنز هم به همین صورت است، زیرا شعر تخصصی است و طنز ابزار دیگری است که قابلیت ترجمه ندارد. عدهای معتقدند که حتی متن ادبی را نمیتوان ترجمه کرد، مگر آنکه یک متن ساده و خبری باشد که طوفان در معنا همان باشد که در واقعیت است، درحالی‌که طوفان معنای قلیان دارد.
وی ادامه داد: قریب به اتفاق آثار ادبی در ترجمه منتقل نمیشود. معانی واژگان در ترجمه رسا نخواهد بود و لازم است مترجم به زبان مقصد احاطه داشته باشد و ضرب‌المثلها و فرهنگ عامه را بداند. مثلا ترجمه کنید که جوجه را آخر پاییز میشمارند، زبان اصلی منتقل نمیشود، مگر در پاورقی منظور را اعلام کنید. حتی در تفکر هر جامعه واژهها معانی متفاوت دارند مانند «دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند» و در ترجمه چه بگوییم، آیا به کافی‌شاپ قابل برگردان است؟ و بسیاری از واژهها ریشه قرآنی و دینی دارد و اشعار با این مفاهیم برای غیرمسلمان قابل درک نیست.
این شاعر و طنزپرداز به بخشی از خردهفرهنگها و معنای متفاوت در جوامع پرداخت و گفت: حیوانات هم مفاهیم متفاوتی در جوامع دارند مانند کلاغ و جغد که ممکن است شوم یا خوش‌یُمن باشند و این به‌سادگی قابلیت ترجمه برای فرهنگ غیربومی را ندارد. بسیاری از مفاهیم مرتبط با روابط افراد در خانوادهها و جایگاهها از هر جامعه به جامعه دیگری تغییر میکند و این اختصاصی بودن واژگان خارج از آن اجتماع درک نمیشود و نمیتوان آن را به‌درستی ترجمه کرد.
فیض با اشاره به‌معانی بلاغی در ادبیات فارسی، افزود: در ترجمه اصطلاحات بلاغی نمیتوان انتظار ترجمه داشت. کار مترجمان در این موقعیت بسیار دشوار است و موضوع دخل و تصرف در متن مطرح میشود؛ گویا نمیتوان به متن وفادار بود. ترجمه آزاد متن و شعر به‌صورتی است که نویسنده و شاعر اصلی نمیداند چه اتفاقی رخ داده است. مترجم میتواند متن را نجات دهد یا به متن مطلقا وفادار باشد. به هر شکل، ساختار متن و شعر برهم میخورد.
وی تصریح کرد: لازم نیست مترجم لزوما مردم‌شناسی بداند تا بتواند آثار ادبی را ترجمه کند. هرچند زبان معیار در هر کشوری هم با زبان محاوره تفاوت دارد یا زبانهای محلی و بومی در مناطق مختلف؛ موضوع ترجمه صرفا بین زبانهای مختلف صورت نمیگیرد. در واقع مفاهیم زبانهای محلی با فرهنگ عجین شده و میتواند خارج از آن فرهنگ محلی اشکال‌ساز باشد. اصطلاحات هم به همین صورت است و میتواند کاملا منطقهای و بومی باشد، مانند آنکه جان‌وین در فیلم دوبله شده بگوید «لااله الا الله» و این فقط مخاطب را میخنداند.
این شاعر و طنزپرداز، انتقال مفاهیم طنز در متن را دشوار دانست و گفت: در نمایش کمدی مشکلات کمتری وجود دارد، زیرا اجرا به کمک مفاهیم میآید و انتقال پیام به سهولت بیشتری محقق میشود. هرچند کمدی هم ریشههای اجتماعی و فرهنگی دارد و خرق عادت در طنز برای یک کشور خنده‌آور است، درحالی‌که همان رفتار در یک جامعه دیگر عادی است. ترجمه چنین موضوعی در متن برای مخاطب قابل درک نیست.
فیض در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به این پرسش که «ترجمه طنز از چه زمانی شروع شده؟»، اظهار کرد: از زمانی که رفت‌وآمد با دیگر کشورها و احساس تجدد شکل گرفت و بعد از مشروطه ترجمه آثار طنز ترکیه انجام شد، با آثار طنز ملی بینیاز از ترجمه بودیم و آثار داستانی ترجمه میشد. طنز در جوهره خود اعتراض دارد و اگر این تقصیر را به گردن فرهنگ دیگری بیندازیم، مشکلات داخلی کمتری پیش بیاید.
وی مخاطبان امروزی در فضای مجازی را کم‌حوصله توصیف کرد و افزود: اطلاعرسانی به شیوه متون کوتاه برای مخاطبان کم‌حوصله که در فضای مجازی حضور دارند، استفاده از مفاهیم بلاغی جذاب است و در مقابل آثار کوتاه به آثار بلند هم میتوان توجه کرد، اما رمان طنز به دشواری ترجمه میشود، چراکه نمیتوان به‌درستی به داستان مسلط شد. مخاطب میتواند از آثار مترجمان شناخته‌شده استفاده کند که آثار خوبی منتشر کردند.
این شاعر و طنزپرداز در پایان تأکید کرد: از ترمینال جنوب و فرهنگسراها، کتاب با جلد گالینگور نخرید که ناشر و مترجم آن شناخته‌شده نیستند. کتابهایی با تخفیف بالا، قیمت واقعی ندارند، زیرا قیمت بالا و غیرمتعارف قید میکنند و با تخفیف همچنان کتاب را گران میفروشند.
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده و تا یازدهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به Ketab.ir مراجعه کنند.
در نشست «شناخت جریان ترجمه طنز» مطرح شد؛
انتقال مفاهیم طنز در متن دشوار است
ناصر فیض در نشست «شناخت جریان ترجمه طنز» گفت: انتقال مفاهیم طنز در متن دشوار است. در نمایش کمدی مشکلات کمتری وجود دارد، زیرا اجرا به کمک مفاهیم میآید و انتقال پیام به سهولت بیشتری محقق میشود. هرچند کمدی هم ریشههای اجتماعی و فرهنگی دارد و خرق عادت در طنز برای یک کشور خنده‌آور است، درحالی‌که همان رفتار در یک جامعه دیگر عادی است. ترجمه چنین موضوعی در متن برای مخاطب قابل درک نیست.
به گزارش ستاد خبری دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، نشست «شناخت جریان ترجمه طنز» از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، شنبه (9 بهمن‌ماه 1400) با حضور ناصر فیض (شاعر و طنزپرداز) برگزار شد.
فیض در ابتدای نشست به این پرسش که «آیا طنز قابلیت ترجمه دارد؟» پاسخ داد و اظهار کرد: شاید بتوان اینطور بیان کرد که آیا تاریخ بیهقی و گلستان سعدی قابل ترجمه است. پاسخ من منفی است، چراکه متن موزون در ترجمه قابلیت برگردان ندارد. طنز هم به همین صورت است، زیرا شعر تخصصی است و طنز ابزار دیگری است که قابلیت ترجمه ندارد. عدهای معتقدند که حتی متن ادبی را نمیتوان ترجمه کرد، مگر آنکه یک متن ساده و خبری باشد که طوفان در معنا همان باشد که در واقعیت است، درحالی‌که طوفان معنای قلیان دارد.
وی ادامه داد: قریب به اتفاق آثار ادبی در ترجمه منتقل نمیشود. معانی واژگان در ترجمه رسا نخواهد بود و لازم است مترجم به زبان مقصد احاطه داشته باشد و ضرب‌المثلها و فرهنگ عامه را بداند. مثلا ترجمه کنید که جوجه را آخر پاییز میشمارند، زبان اصلی منتقل نمیشود، مگر در پاورقی منظور را اعلام کنید. حتی در تفکر هر جامعه واژهها معانی متفاوت دارند مانند «دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند» و در ترجمه چه بگوییم، آیا به کافی‌شاپ قابل برگردان است؟ و بسیاری از واژهها ریشه قرآنی و دینی دارد و اشعار با این مفاهیم برای غیرمسلمان قابل درک نیست.
این شاعر و طنزپرداز به بخشی از خردهفرهنگها و معنای متفاوت در جوامع پرداخت و گفت: حیوانات هم مفاهیم متفاوتی در جوامع دارند مانند کلاغ و جغد که ممکن است شوم یا خوش‌یُمن باشند و این به‌سادگی قابلیت ترجمه برای فرهنگ غیربومی را ندارد. بسیاری از مفاهیم مرتبط با روابط افراد در خانوادهها و جایگاهها از هر جامعه به جامعه دیگری تغییر میکند و این اختصاصی بودن واژگان خارج از آن اجتماع درک نمیشود و نمیتوان آن را به‌درستی ترجمه کرد.
فیض با اشاره به‌معانی بلاغی در ادبیات فارسی، افزود: در ترجمه اصطلاحات بلاغی نمیتوان انتظار ترجمه داشت. کار مترجمان در این موقعیت بسیار دشوار است و موضوع دخل و تصرف در متن مطرح میشود؛ گویا نمیتوان به متن وفادار بود. ترجمه آزاد متن و شعر به‌صورتی است که نویسنده و شاعر اصلی نمیداند چه اتفاقی رخ داده است. مترجم میتواند متن را نجات دهد یا به متن مطلقا وفادار باشد. به هر شکل، ساختار متن و شعر برهم میخورد.
وی تصریح کرد: لازم نیست مترجم لزوما مردم‌شناسی بداند تا بتواند آثار ادبی را ترجمه کند. هرچند زبان معیار در هر کشوری هم با زبان محاوره تفاوت دارد یا زبانهای محلی و بومی در مناطق مختلف؛ موضوع ترجمه صرفا بین زبانهای مختلف صورت نمیگیرد. در واقع مفاهیم زبانهای محلی با فرهنگ عجین شده و میتواند خارج از آن فرهنگ محلی اشکال‌ساز باشد. اصطلاحات هم به همین صورت است و میتواند کاملا منطقهای و بومی باشد، مانند آنکه جان‌وین در فیلم دوبله شده بگوید «لااله الا الله» و این فقط مخاطب را میخنداند.
این شاعر و طنزپرداز، انتقال مفاهیم طنز در متن را دشوار دانست و گفت: در نمایش کمدی مشکلات کمتری وجود دارد، زیرا اجرا به کمک مفاهیم میآید و انتقال پیام به سهولت بیشتری محقق میشود. هرچند کمدی هم ریشههای اجتماعی و فرهنگی دارد و خرق عادت در طنز برای یک کشور خنده‌آور است، درحالی‌که همان رفتار در یک جامعه دیگر عادی است. ترجمه چنین موضوعی در متن برای مخاطب قابل درک نیست.
فیض در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به این پرسش که «ترجمه طنز از چه زمانی شروع شده؟»، اظهار کرد: از زمانی که رفت‌وآمد با دیگر کشورها و احساس تجدد شکل گرفت و بعد از مشروطه ترجمه آثار طنز ترکیه انجام شد، با آثار طنز ملی بینیاز از ترجمه بودیم و آثار داستانی ترجمه میشد. طنز در جوهره خود اعتراض دارد و اگر این تقصیر را به گردن فرهنگ دیگری بیندازیم، مشکلات داخلی کمتری پیش بیاید.
وی مخاطبان امروزی در فضای مجازی را کم‌حوصله توصیف کرد و افزود: اطلاعرسانی به شیوه متون کوتاه برای مخاطبان کم‌حوصله که در فضای مجازی حضور دارند، استفاده از مفاهیم بلاغی جذاب است و در مقابل آثار کوتاه به آثار بلند هم میتوان توجه کرد، اما رمان طنز به دشواری ترجمه میشود، چراکه نمیتوان به‌درستی به داستان مسلط شد. مخاطب میتواند از آثار مترجمان شناخته‌شده استفاده کند که آثار خوبی منتشر کردند.
این شاعر و طنزپرداز در پایان تأکید کرد: از ترمینال جنوب و فرهنگسراها، کتاب با جلد گالینگور نخرید که ناشر و مترجم آن شناخته‌شده نیستند. کتابهایی با تخفیف بالا، قیمت واقعی ندارند، زیرا قیمت بالا و غیرمتعارف قید میکنند و با تخفیف همچنان کتاب را گران میفروشند.
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده و تا یازدهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به Ketab.ir مراجعه کنند.
انتهای پیام//