تقریبا هیچ تشنج و اختلافی در دوران هاشمی در مجمع تشخیص نداشتیم/ در دوران سازندگی روابط خارجی احیا شد/ مرحوم هاشمی فن مدیریت بیان داشتند

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا؛ متن مصاحبه «غلامرضا جوادی قمی»، قائم مقام سابق و مدیرکل حوزه ریاست دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام، با خبرگزاری برنا در سومین سالگرد آیت الله هاشمی رفسنجانی به شرح زیر است:

در ابتدا از سابقه همکاری خود با آیت الله هاشمی بگویید؟

«غلامرضا جوادی قمی» هستم 58 ساله و از 23 بهمن ماه سال 57 کارمند بودم و با مرحوم هاشمی در مسئولیت های مختلف کار کردم. از ابتدای انقلاب مدتی در سازمان جنگ بعد هم در وزارت کشور بودم، مسئولیت های مختلفی در استان و ستاد داشتم، مسئولیت مدیرکل آموزش در مرکز و فرماندار ساوه و دلیجان و اراک و معاون استاندار را نیز برعهده داشتم.

با شروع دوره سازندگی در سال 68 به ریاست جمهوری ایت الله رفسنجانی از ایشان ماموریت کاری گرفتم، حداقل 30 سال با ایشان همکاری داشتم. 25 سال مستقیم در یک ساختمان، و قبل هم به عنوان فرماندار در وزارت کشور همکاری غیرمستقیم، بر عهده داشتم.

هیچ گاه تصور نکردم، مرحوم هاشمی رئیس من است

از ویژگی های اخلاقی مرحوم هاشمی بگویید؟

وقتی در مورد شخصیت یک نفر صحبت می کنیم یعنی نگاهمان به نقش فرد به تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در زمان فعالیتش است اینکه به لحاظ شخصیتی چه نوع شخصیتی است؟ مثلا در مورد امیرکبیر که صحبت می کنیم در مورد کاراکتر شخصی امیرکبیر به یک شکل، حرف می زنیم.

خصوصیات ایت الله هاشمی در کار به دو بخش تقسیم می شود. یک بخش، نقش ایشان در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. مرحوم هاشمی در تحولات سیاسی 50 سال اخیر کشور نقش مهمی  داشتند و دولت امروز را ناشی از این تفکرات می دانیم. به عنوان کسی که چندین دهه به صورت مستقیم و غیرمستقیم با ایشان در ارتباط بودم، در قضاوتم نسبت به ایشان عاطفه و احساسات نهفته است، تقریبا مثل یک رابطه فرزند و پدری. مرحوم هاشمی جدای از اینکه به عنوان یک رییس خوب بر ما ریاست می کرد به نوعی ارتباط عاطفی با همه پرسنل اطراف خود برقرار می‌کرد و امکان نداشت کسی خدمت ایشان برسد و ناراضی از خدمت ایشان خارج شود. نوعی رابطه عاطفی و منطقی با پرسنل داشتند، رابطه دوستانه و مهربانانه توأم با تسلط بر قلب از ناحیه ایشان به پرسنل برقرار بود و اصلا فکر نمی کردیم که با یک رییس، سروکار داریم.

شخصیت ایشان در اجرای برنامه ها و مسایل نظامی و سیاسی کشور چگونه بود؟

مرحوم هاشمی تا مقطعی در تحولات نظامی کشور به صورت مستقیم نقش پررنگی نداشتند ولی از  اواخر سال 66 و اوایل سال 67  که امام فرمانی را صادر کردند و در حکمی به عنوان جانشین فرمانده کل قوا و قائم مقام به مرحوم هاشمی مسئولیت دادند، ایشان مستقیما مسئولیتی را در انتصابات، جنگ و همه مسایل مربوط به حوزه نظامی برعهده گرفتند. در جنگ به عنوان عضو عالی شورای دفاع، مشکلاتی بین فرماندهان نظامی ارتش و سپاه وجود داشت که با راهبردهای ایشان، حل می شد. 

آیت الله هاشمی در بازدید از جبهه های جنگ، هماهنگی بین آنها، نظر دادن در مورد عملیات ها و هماهنگی های بین سازمان های دولت و سازمان های نظامی، نقش اساسی در رفع اختلافات داشتند.

مرحوم هاشمی نقش اساسی در موارد اختلافی در دوران جنگ داشت

نقش آیت الله هاشمی در 8 سال دفاع مقدس و انقلاب چگونه بود؟ 

نقش حاج آقا در تحولات جنگ به قبل از صدور حکم امام به ایشان و بعد از صدور حکم تقسیم می شود. قبل از صدور حکم مرحوم هاشمی به عنوان نماینده امام در شورای عالی دفاع مرتبا از جبهه ها بازدید می کردند زیرا می خواستند تصمیم گیری کنند و در جریان رفع نیازها قرار بگیرند. بعد از صدور حکم ایشان قرارگاه خاتم تشکیل شد و ایشان مرتب در قرارگاه حضور می یافتند و مسایل نیروهای مسلح  را کنترل و هماهنگ می کردند.

در دوران مرحوم هاشمی 30 سد مهم در کشور ساخته شد

از نقش مرحوم هاشمی در دوران سازندگی بگویید؟

از سال 68 به بعد کشور دچار تحول شد. زمانی که قطعنامه پذیرفته شد،  سازمان اداری کشور تغییر کرد و در آن مقطع پست نخست وزیری هم حذف و بسیاری از بخش‌ها براساس اصلاحات قانون اساسی منسجم‌تر شد. با کشوری که مشکلات مختلفی داشت رو به رو بودیم. کشوری که از لحاظ زیرساخت ها در جنوب، غرب و نقاط مرکزی آسیب دیده بود، و نیروگاه ها، کارخانه ها و سدها نیز دچار اسیب بودند. همچنین روابط بین الملل دچار مشکل شده بود، سطح تورم بالا بود و در این شرایط  باید یک اصلاحات اساسی در بخش های مختلف صورت می گرفت. هاشمی در بخش صنعتی و اقتصادی در حوزه پولی و سرمایه ای در بخش صنعت و اصلاح زیرساخت ها و بخش عمرانی، فعالیت های مختلفی را شروع کرد.

در همان مقطع  30 سد مهم کلنگ زده شد و بسیاری به نتیجه رسید. روابط خارجی برقرار شد و توانستند بسیاری از قطعات را از خارج بیاورند و کارخانه ها را راه بندازند. در حوزه جاده سازی اتوبان هایی مثل اتوبان تهران-ساوه 140 کیلومتر، اتوبان ساوه-همدان و اتوبان هایی در شمال و یا از بروجرد تا جنوب و دیگر اتوبان ها کلنگ زده شد.

گروهی مرحوم هاشمی را مانع می دیدند

دلیل هجمه ها و توهین ها به آیت الله هاشمی حتی بعد از فوت ایشان را چه می بینید؟

طبیعی است تعدادی مخالف و تعدادی موافق با ایشان باشند اما می بایست یک نقد و قضاوت عادلانه صورت گیرد. حاج آقا به عنوان یک شخصیتی که در تحولات سیاسی نیم قرن اخیر کشور نقش داشتند، مورد نقد واقع شده ولی قضاوت ها در حوزه های مختلف مثبت تر است. ممکن است تعدادی از روی عناد نقد کنند زیرا گروهی می خواستند در قدرت باشند و مرحوم هاشمی را مانع می دیدند.

خلأ مرحوم هاشمی در کشور کاملا مشهود است

با توجه به شرایط بحرانی در کشور چقدر خلأ وجود مرحوم هاشمی حس می شود؟

برای تحول کشور نیاز به یک قوه عاقله داریم. نبود قوه عاقله در روابط بین الملل باعث آسیب هایی به کشور شده است. مرحوم هاشمی در روابط بین الملل بسیار منطقی و با نوعی عقل مبتنی بر منافع ملی برخورد می کردند که در دولت بعدی این روابط ادامه داشت. اما بعد از خاتمی نوعی بی عقلی در دولت احمدی نژاد شاهد بودیم. خلأ مرحوم هاشمی در کشور کاملا مشهود است.

فکر می کنید اگر مرحوم هاشمی بودند، لوایح  مسکوت مانده در مجمع چه سرنوشتی داشت؟

مجمع جمعی است که براساس اصل 110، 111 و 112 قانون اساسی می تواند بسیاری از بن بست ها را بشکند. یعنی حل معضلات نظام و سیاست های کلی و تعیین تکلیف مصوباتی که بین مجلس و شورای نگهبان و اختلافی که به وجود می آید و موارد دیگر مانند قانون اساسی، برعهده مجمع است.

مجمع از ابتدا تحت تاثیر شخصیت مرحوم هاشمی بود. ایشان در مدیریت، فنی داشتند به اسم فن مذاکر ه و فن  اداره جلسات. مرحوم هاشمی بلد بودند و خوب مذاکره می کردند، چه مذاکرات داخلی و چه خارجی. در همه آن سال ها که به عنوان اولین دبیر مجمع بودم خیلی کم پیش آمد که تشنج در جلسات مجمع به وجود بیاید زیرا مرحوم هاشمی قادر به حل مسایل بودند. فکر می کنم اگر مرحوم هاشمی الان رییس مجمع بودند، می توانستند موارد اختلافی را تعیین تکلیف کنند.

مرحوم هاشمی نظرات اعضا را در مجمع به هم نزدیک می کردند

رابطه مرحوم هاشمی به عنوان رییس مجمع با اعضا و مخالفین چگونه بود؟

بسیار خوب بود حتی با کسانی که به لحاظ سیاسی با آنها مشکل داشتند. آقای هاشمی می پذیرفتند که در جامعه، برخورد و تضاد آرا و عقاید داریم، این را پذیرفته بودند و سعی می کردند با استفاده از نظرات کارشناسی اعضا و غیر اعضا و گزارشات کارشناسی که دبیرخانه می داد، همه نظرات را به هم نزدیک کنند و یک تصمیمی متناسب با منافع ملی را در مجمع بگیرند.