به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، پس از اکران فیلم سینمایی «قهرمان» در ایران آزاده مسیح‌زاده کارگردان مستند «دو سر برد دو سر باخت» مدعی شد که اصغر فرهادی فیلم سینمایی «قهرمان» را بدون دریافت مجوز از او با تأثیرپذیری فراوان از این مستند ساخته است.
مسیح‌زاده به عنوان یکی از شاگردان اصغر فرهادی در موسسه کارنامه برای قضاوت دقیق کارشناسان فرهنگی هنری، منتقدان و همچنین سینماگران و مخاطبان و به درخواست انجمن مستندسازان فیلم مستند «دو سر برد دو سر باخت» را در دسترس عموم قرار داد و بسیاری پس از مشاهده این فیلم ادعای مسیح‌زاده را تأیید کردند.
مسیح‌زاده در صفحه اینستاگرامش نوشت:
سوژه یابی، تحقیق و پژوهش این فیلم را خودم انجام دادم. و در سال ۱۳۹۷ به هشتمین جشنواره شیراز و شصتمین جشنواره منطقه ای همدان فرستادم که در اولی جایزه ویژه هیات داوران و در دومی منتخب بهترین پژوهش شد. و متاسفانه در همان سال مجبور به توقف ارسال به جشنواره ها شدم.
همان زمان برخی شاگردان اصغر فرهادی به حمایت از این کارگردان پرداختند و صنف مستندسازان نیز در بیانیه‌ای به این اتفاق واکنش نشان داد اما هیچ قضاوتی در این بیانیه وجود نداشت و در نهایت قضاوت درباره این موضوع پر تکرار در سینمای ایران را به بیننده‌های دو فیلم سپرد.
گروه سازندگان «قهرمان» نیز در بیانیه‌ای تاکید کردند ادعای کپی بودن تازه‌ترین اثر سینمایی اصغر فرهادی از این مستند، مبنای حقوقی نداشته و حاصل عدم اطلاع از قوانین کپی‌رایت و از سوی دیگر، ارائه اطلاعات ناقص و روایت‌های تحریف شده است.
چندی بعد وکیل اصغر فرهادی در بیانیه‌ای به دفاع از او پرداخت و نوشت: فارغ از این که آن فیلم مستند است (بر اساس شخصیت‌های واقعی دخیل در اتفاق) و این یکی داستانی (با فیلمنامه نگارش شده فرهادی و بازیگران و ...)، اساسا موضوع و درون‌مایه فیلم آزاده مسیح زاده با خوانش و درون‌مایه فیلم فرهادی 2 جهان متفاوت از هم است.
برخی سینماگران نیز از این کارگردان مطرح سینمای ایران حمایت کردند و اعتقاد اکثریت آن‌ها بر این بود که یک فیلم داستانی ساخته شده از یک اثر مستند نمی‌تواند کپی‌برداری تلقی شود و آن را می‌توان نوعی اقتباس دانست.
پس از چند روز که این حواشی در فضای مجازی ادامه داشت و برخی اصغر فرهادی را محکوم به سرقت هنری می‌کردند و برخی به حمایت از او می‌پرداختند موسسه کارنامه به این اتفاق واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای تلویحاً به حمایت از آزاده مسیح‌زاده پرداخت.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان فرهنگی هنری این حاشیه بزرگ به ضرر بزرگی برای اصغر فرهادی ختم شد و او نتوانست برای کسب سومین اسکار به رقابت بپردازد و به جمع نامزدهای نهایی راه پیدا کرد. نکته جالب توجه این است که پس از عدم راه‌یابی این فیلم به آکادمی اسکار، رسانه‌های معتبر آمریکایی نیز به این مسئله پرداختند و شائبه عدم رعایت حقوق مولف توسط اصغر فرهادی در ساخت «قهرمان» را مطرح کردند.
به نظر می‌رسد حواشی «قهرمان» برای اصغر فرهادی پایان‌پذیر نیست و او در نهایت باید مستقیماً به این مسئله ورود کرده و پاسخگوی ادعاهای مطرح شده باشد. آزاده مسیح‌زاده به تازگی در گفت‌وگو با وب‌سایت گذارنیوز گفت که بازپرس دادسرای فرهنگ و رسانه تهران پس از چند ماه رسیدگی به شکایتش از اصغر فرهادی مبنی بر سرقت هنری و ساخت فیلم قهرمان بر اساس مستند «دو سر برد، دو سر باخت»، مستندات شکایت را کافی تشخیص داده و قرار جلب به دادرسی علیه فرهادی صادر کرده است.
در واکنش به این خبر، کاوه راد، وکیل آقای فرهادی، هم با اعلام این‌که از سه شکایت علیه فیلم «قهرمان»، دو مورد دیگر رد شده، گفت «این قرار به‌منزله حکم نهایی دادگاه نیست و بخشی از روند دادرسی است».
مسیح‌زاده تأکید دارد که متن هجده صفحه‌ای قرار جلب به دادرسی علیه اصغر فرهادی در روز ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ به دو طرف طرف ابلاغ شده است.
قطعاً ساخت یک فیلم سینمایی از ماجرا و قصه یک فیلم مستند نمی‌تواند کپی‌برداری محسوب شود و تأثیرپذیری فراوان از یک فیلم مستند برای ساخت اثری داستانی اقتباس به حساب می‌آید ولی بدون شک اصغر فرهادی نیز در این مسئله که نامی از مسیح‌زاده به عنوان محقق یا نامی از مستند «دو سر برد دو سر باخت» به عنوان منبع اقتباس مطرح نشده است حقوق مولف را نادیده گرفته و باید به اثبات برساند که هیچ تأثیری از این مستند نگرفته و «قهرمان» در قصه اثری کاملاً مستقل است.
قطعاً پذیرش این ادعا که «قهرمان» هیچگونه تأثیرپذیری از «دو سر برد دو سر باخت» نداشته غیر قابل قبول است و بهتر است اصغر فرهادی برای شفاف‌سازی درباره این مسئله و دلایل نادیده گرفتن حقوق مولف توضیحاتی ارائه دهد تا این حواشی به پایان رسیده و بیشتر از این کارگردان صاحب‌نام سینمای ایران درگیر حواشی و از طرفی اتفاقاتی چون ناکامی در راه یافتن به آکادمی اسکار نشود چرا که پیش از پر رنگ شدن این ماجرا بسیاری از کارشناسان و منتقدان بر این عقیده بودند که «قهرمان» می‌تواند همانند «انگل» بونگ جون هو حتی جوایز بخش اصلی را هم از آن خود کند.
باید منتظر ماند تا مشخص شود که دستگاه قضایی برای این موضوع مهم چه قضاوتی خواهد داشت. بدون شک ماجرای «قهرمان» و «دو سر برد دو سر باخت» می‌تواند اهمیت موضوع حفظ حقوق مولفان هنری را در عرصه فرهنگ و هنر کشورمان و به خصوص در سینما گوشزد کند و امیدواریم حاصل این حواشی وضع قوانینی جدی در جهت رسیدگی به حقوق صاحبان آثار هنری را شاهد باشیم.
انتهای پیام //