خبرگزاری برنا- گروه علمی و فناوری؛ روز گذشته در نشستی با حضور رئیس دانشگاه صدا و سیما و رئیس مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما از پوستر نخستین همایش علمی رسانه و مناسک رونمایی شد.
شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه رسانۀ ملی در ابتدای این مراسم عنوان کرد: همایش علمی «رسانه و مناسک» فرصتی برای بازاندیشی نسبت رسانه و مناسک و خصوصا مطالعه حوزه نسبتاً نوظهور مناسک رسانه‌ای است. سال‌ها است که رسانه ملی نقش مهمی در بازنمایی آیین‌ها و مناسک مذهبی مردم ایران دارد و ضرورت دارد ادبیات نظری در این حوزه میان‌رشته‌ای توسعه یابد و از مطالعات علمی با رویکرد دینی و متناسب با شرائط بومی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور حمایت شود تا کمیت و کیفیت بازنمایی آیین‌ها و مناسک در رسانه ملی و تأثیرات آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
وی افزود: دکتر حسن خجسته استاد تمام دانشگاه صدا و سیما دبیر علمی این همایش خواهند بود و دکتر علیرضا پویا به عنوان قائم مقام دبیر مسئولیت دبیرخانۀ علمی همایش را برعهده خواهند داشت. انشالله با کمک اعضای کمیتۀ علمی که از استادان برجسته دانشگاه‌های برتر کشور هستند، فرآیند پذیرش و ارزیابی مقالات به بهترین شکل انجام شود.
به گفته اسفندیاری برای نخستین بار مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما نیز برای غنی‌تر شدن این همایش در کنار دانشگاه صدا و سیما خواهد بود و بخشی از نشست‌های همایش با مشارکت پژوهشگران این مرکز و با استفاده از پیشینه پژوهشی این مرکز برگزار خواهد شد.
حسن خجسته، دبیر علمی همایش «مناسک و رسانه» در ادامۀ جلسه عنوان کرد: محور انتخاب شده برای همایش موضوع مهمی است که تاکنون کم‌تر به آن توجه داشته ایم. مناسک عامل قوام و پایداری دین است، هیچ مذهب و مسلکی بدون داشتن مناسک مختص به خود قادر به ادامۀ حیات نخواهد بود.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: «مناسک» و «مراسم» یک تفاوت عمده دارد، مراسم رویدادی است که بعد از برگزاری خاتمه پیدا می‌کند اما مناسک تداوم زمانی دارد، ضمن اینکه شرکت‌کنندگان در مناسک به نوعی هویت یابی می کنند و از هویت جمعی جدیدی برخوردار می‌شوند که پیش‌تر شاید بهره‌ای از آن نداشتند. البته مناسک با کمپین‌های تبلیغاتی که امروزه در فضای مجازی اجرا می‌شود، متفاوت است. درخصوص پویش‌ها باید بررسی کنیم که آیا این رویدادها قابلیت بدل شدن به مناسک را دارند؟
عضو هیأت علمی دانشگاه صدا و سیما تصریح کرد: بررسی موضوع نحوۀ ورود و بازتاب امر دین در رادیو و تلویزیون، مسئله‌ای مهم است که امروز باید به آن پرداخته شود. برخی از اساتید که نگاهی افراطی نسبت به رسانه دارند، معتقدند که رسانه به خصوص اشکال مدرن آن تعارض با دین دارد که ریشه در فلسفۀ هایدگر دارد. به زعم بنده یکی از روش‌های که می‌شود در مواجهه با بسیاری از ناهنجاری‌های تحمیلی به خصوص در عرصۀ رسانه استفاده کرد طراحی و اجرای «مناسک رسانه‌ای» است.
دبیر علمی همایش «رسانه و مناسک» تأکید کرد: رسانۀ ملی پیش‌تر برخی تجربیات موفق و ناموفق در عرصۀ مناسک فرهنگی و اجتماعی داشته است. سازمان می‌توانست جشن نیکوکاری را بدل به مناسک کند اما به سادگی از کنار این مسئله گذشت و امروز این جشن در حد یک مراسم باقی مانده است، در حالی که اگر بدل به مناسک شده بود نتایج بهتری را نصیب کشور می‌کرد. ما باید این مسئله را براساس معیارهای علمی صورت بندی کنیم که رسانه‌ها چه ظرفیتی برای تولید مناسک دارند.
خجسته در ادامه عنوان کرد: مدتی پیش یک نویسندۀ مصری مقاله‌ای منتشر کرد و ۵ دلیل برای قوام انقلاب اسلامی ایران برشمرد؛ وجود روایات و قصه‌های متعدد در فرهنگ ایرانی برای تطبیق دادن با مسائل معاصر و عبور از آنها، وجود الگوهای برتر انسانی در فرهنگ مذهبی از حضرت علی‌اصغر (ع) شش ماهه تا حبیب‌بن‌مظاهر ۷۰ ساله، از زنان الگو زن در طول تاریخ مانند حضرت زهرا (س)، حضرت مریم (س)، حضرت زینب و حضرت رقیه (س) تا زنان معاصری در تاریخ ایران مانند بی بی مریم بختیاری که زنان ایرانی امکان استناد به زندگی آنها را دارند. وجود چنین مرجعیتی در فرهنگ ایرانی و اسلامی سبب می‌شود این فرهنگ به انسداد نرسد. اعتقاد به منجی که ایرانی‌ها را نسبت به آینده امیدوار می‌کند، دیگر دلیلی است که این متفکر مصری برای پایداری فرهنگ ایران بر می‌شمارد.
دکتر علیرضا پویا قائم مقام دبیر علمی همایش در ادامه مراسم عنوان کرد: واقعیت این است که منابع علمی دربارۀ مناسک در حال حاضر محدود است به همین جهت محتوای حجیمی جهت تولید محتوا امروز در اختیار ما نیست، شاید محققان علوم دینی دربارۀ مناسک تحقیقاتی انجام داده باشند اما بررسی دو مؤلفۀ «مناسک» و «رسانه» کنار همدیگر کار کم سابقه و دشواری است که امیدواریم به بهترین نحو محقق شود.
وی اضافه کرد: با توجه به حضور و همکاری مرکز تحقیقات و امکان سنجش و مرور نظرات مخاطبان رسانۀ ملی در این رویداد علمی می‌توان نتایج عینی‌تری در رویداد علمی «رسانه و مناسک» دریافت کرد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که نیاز و نظرات مخاطب اهمیت دارد؛ چرا که برنامۀ رسانه‌ای برای عرضه به مخاطب ساخته می‌شود و کاربر این برنامه‌ها خود سازندگان نیستند، لذا نظرات مخاطب اهمیت به سزایی در عرصۀ ارتقاء رسانه دارد.
محسن شاکرنژاد، رئیس مرکز تحقیقات رسانۀ ملی در ادامه برنامه عنوان کرد: ارتباط رسانه و مناسک باید به طور جدی در این همایش مورد توجه قرار بگیرد. مرکز تحقیقات رسانۀ ملی محرم امسال نظرسنجی دربارۀ میزان شرکت مردم در آیین‌های عزاداری و استفادۀ آنها از رسانه انجام دادیم که نتایج آن حاکی از شرکت بالغ بر ۷۰ درصد مردم در مراسم‌های ویژۀ دهۀ اول محرم بود اما میزان مصرف رسانه‌ای آنها به نسبت میزان حضور میدانی آنها نبود. این پرسش که رسانه چه نقش‌آفرینی باید در عرصۀ مناسک داشته باشد، جای بررسی عمیق و دقیق دارد. رسانۀ ملی امسال برنامۀ تلویزیونی «معلی» را ویژه ماه محرم تدارک دید که نظرسنجی‌های صورت گرفته نیز حکایت از اقبال مردم به آن داشت. بررسی این موضوع از منظر علمی که افزایش تعداد برنامه‌هایی مانند معلی که در پی پیوند زدن مناسک و رسانه هستند تا چه حد ضرورت دارد و صورت‌بندی این پرداخت‌های رسانه‌های باید در فضاهای دانشگاهی همچون «همایش علمی رسانه و مناسک» انجام شود.
دکتر عزیزالله سالاری معاون پژوهشی و دبیر اجرایی همایش نیز طی سخنانی عنوان کرد: برقراری ارتباط میان رسانه و مناسک فعالیت بسیار خوبی بود، برای ارتقا کیفیت این کار با بزرگان امر جلساتی برگزار شد و امیدواریم در زمان برنامه ریزی شده اجرایی شود، فراخوان ارسال مقالات هم صادر خواهد شد.
وی افزود: یکی از ویژگی های مناسک علاوه بر داشتن رنگ بوی قومی، تاریخی و فرهنگی، قداست آن میان انسان‌هاست همانطور که شهید مطهری (ره) می‌فرمایند همین ویژگی باعث می‌شود که میرایی آن کم‌تر اتفاق بیافتد. تلفیق آن و هنر ثمرات بسیاری خواهد داشت همانطور که درباره مناسک مانند عزاداری اباعبدالله (ع) اینطور است و هنر زمانی که با مدحیه‌سرایی‌ها همچنین آیین های دیگر محرم تلفیق می‌شود، سبب بهبود نتیجه می‌گردد.
مناسک در میان مردم ایران جایگاه بسیار والایی دارید؛ چرا که ریشه در باورهای مردم دارد، حتی انقلاب اسلامی نیز با مناسک در آمیخته است، مراسم‌هایی مانند روز قدس، گرامیداشت سالروز پیروزی انقلاب، روز مبارزه با استکبار از جمله آیین‌هایی است که مردم ایران با نیکه بر باورهای خود اجرا می‌کنند،
بعد از صحبت‌های دبیر اجرایی جشنواره، پوستر نخستین همایش رسانه و مناسک رونمایی شد. مهلت ارسال چکیده مقالات به دبیرخانه این همایش تا ۳۰ بهمن ماه است. علاقمندان جهت اطلاع بیشتر می توانند به آدرس اینترنتی www.iribu.ac.ir/mrc مراجعه کنند.
انتهای پیام/