به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ اپرای «مسیحا و شیدا» این روزها در کاخ نیاوران به صحنه می‌رود. به همین بهانه خبرنگار برنا گپ‌وگفتی با پرواز همای خواننده و نوازنده موسیقی سنتی داشته است که در ادامه می‌خوانید.
برنا: در اپرای «مسیحا و شیدا» لایه‌های تاریخ را به خوبی بررسی کردید. به تاریخ دوره صفوی پرداختید. به هرحال می‌دانیم که در دوره صفوی موسیقی، وجه مذهبی_عرفانی می‌گیرد؛ در این دوره بحث تعزیه‌خوانی، اذان، مداحی، عرفان و تصوف باز می‌شود. چرا به این دوره خاصِ تاریخی پرداختید؟
پرواز همای: درامی را نوشتم که در آن یک آوازه‌خوان مسیحی عاشق یک دختر مسلمان می‌شود و باید آن را در دوره‌ای از تاریخ جا می‌دادم تا بتوانم گره داستان را به خوبی پیش ببرم. پس از کاوش در تاریخ به این نتیجه رسیدم که تنها زمانی که اتفاقات عجیب و غریب برای هنرمندان افتاده دوره شاه تهماسب صفوی بوده است. شاهی که خودش دستی به قلم نقاشی داشته، کتیبه‌های بسیاری نوشته و هنرمندان را به دربار راه داده است اما از نیمه دوم پادشاهی‌اش به شدت با هنرمندان زاویه می‌گیرد و تعدادی از شاعران را به دیار گورکانیان هند تبعید می‌کند.
«مسیحا و شیدا» داستان دلدادگی آوازه‌خوانی مسیحی به دختری مسلمان است
روایت‌های متفاوتی از آن زمان وجود دارد که مشخص است فعالیت هنرمندان، رامشگران و به ویژه شاعران محدود می‌شود و پس از آن هنرمندان برای اینکه بتوانند موسیقی را زنده نگه دارند به تعزیه و روایت‌های مذهبی پناه می‌برند.
برنا: از نحوه و چینش به کارگیری سازها بگویید... چرا از سازهایی مانند کَرنا، سُرنا و ضَرب و زنگ استفاده نکردید که یادآور آن دوره خاص تاریخی باشد؟
پرواز همای: به این خاطر که این سازها تکامل یافته نیستند و شنونده امروزی قابلیت هضم آن صداها را ندارد ما موسیقی ردیفی و دستگاهی ایرانی را با سازهای سه‌تار، سنتور، تنبک و... انتخاب کردیم.
برنا: برای همانندسازی فضا و ارتباط مخاطب با آن دوره خاص تاریخی به چه نکاتی توجه کردید و از کلام، بدن و بیان چگونه بهره گرفتید؟
پرواز همای: برای اینکه مخاطب را به دوران صفویه ببرم سعی کردم از معماری صفویه با تکنولوژی مپینگ روی دیوارها استفاده کنم. انتخاب رنگ‌های مناسب در لباس اعضای گروه، گزینش نام‌ها، گفتار، ادبیات و گلچینی از اشعار شاعران قبل و بعد از صفوی، همگی به گونه‌ای است که مخاطب را به حال و هوای دوران صفویه نزدیک می‌کند. از سوی دیگر از شخصیت‌های واقعی آن دوران مانند: شاه تهماسب صفوی، پری‌خان دختر بزرگش، مهربانو دختر کوچکش که نام او را در اپرا شیدا گذاشتیم، چوهاسلطان که نقش کلیدی و مهمی در دسیسه‌ها و اتفاقات آن زمان داشته استفاده کردیم تا یاد آن دوران تاریخی را به خوبی تداعی کنیم.
برنا: در کنسرت نمایش «مسیحا و شیدا» منظور نظرِ شما بیشتر سما و حرکات موزون آیینی بوده است. از طراحی این حرکات فُرم بگویید.
پرواز همای: در ابتدا اصلاح کنم که ما چیزی به عنوان کنسرت نمایش که ژانری هنری محسوب شود، نداریم. این اصطلاح را ما خودمان درست کرده‌ایم. کاری که ما در اپرای «حلاج» و «مسیحا و شیدا» انجام داده‌ایم یک اپرا است. ترکیب از هنر تئاتر، نور، طراحی‌صحنه، موسیقی و ادبیات که در بخش تلویزیونی سینما و در بخش صحنه‌ای اپرا می‌شود. در حقیقت مسیحا و شیدا یک اپرای ایرانی با مفاهیم ایرانی و المان‌های اپرا است که باید عرفانی، تاریخی، اسطوره‌ای باشد و همزمان آواز، تئاتر و موسیقی همراهی‌اش کند. امیدوارم با این اپرا مخاطب را تحت‌تاثیر قرار داشته باشیم. استفاده از حرکات فُرم برای اینکه مخاطب به عمق کار و به ویژه به بخش‌های نمایشی اثر دل ببندد بسیار مهم است. ما نمی‌گوییم رقص چرا که به این حرکات در اروپا باله می‌گویند. ما برای محدودیت استفاده از رقص‌ها در ایران سعی کردیم از رقص‌های آیینی مانند: رقص‌های ترکمن، آذری، کردی و... با طراحی حرکات رهبر گروه حرکات آقای آبجار آن‌ها را به فرمی در بیاوریم که هم به مفاهیم اپرا نزدیک باشند و هم جذابیت دیداری برای مخاطب داشته باشند. در این اپرا آقای آبجار تلاش کردند به بهترین شکل ممکن ترکیبی از رقص‌های آذری، خراسانی، ترکمن، سما و حرکات ابداعی استفاده کنند تا مخاطب را تحت تاثیر قرار بدهند.
برنا: در اپرای «مسیحا و شیدا» به مسیحیان اشاره شده است. رامشگری را داریم که عاشق و دلداده دختر شاه تهماسب صفوی می‌شود. در این چندشب آیا هموطنان مسیحی ما هم برای تماشای اجرا به کاخ نیاوران آمده‌اند؟
پرواز همای: بله بسیاری از هموطنان مسیحی مهمان نمایش ما بوده‌اند. تصویر زیبایی از این درام از عشق یک مسیحی و مسلمان به وجود می‌آید که در گره داستان به این مفاهیم اشاره داشته‌ایم. در این داستان پرداختن به یک رامشگر اهمیتی چندانی ندارد، موضوعی که مهم است عشق بین یک مسیحی و مسلمان است که در اوج دوران شروع شیعه اتفاق افتاده و این مسئله گره داستان را جذاب کرده است.
«مسیحا و شیدا» را در تمام شهرهای ایران به صحنه خواهم برد
برنا: از دیگر فعالیت این روزهایتان هم بگویید. آیا قصد آلبوم یا تک‌آهنگ جدیدی را دارید...
پرواز همای: اپرای «مسیحا و شیدا» آنقدر پروژه سنگینی بود که حدود ۶سال نگارشش زمان برد تا به کیفیت مطلوبی برسد. پس از آن آماده‌سازی این اثر برای اجرا حدود ۳ماه زمان برد تا توانستیم مجوز بگیریم و بازیگران، گروه موزیک، سالن مناسب و... را آماده کنیم. حقیقتا اندیشه‌های زیادی برای کارهای متفاوت دارم اما فعلا نمی‌توانم حتی به آن‌ها نزدیک شوم. دوست دارم که اپرای مسیحا و شیدا را در شهرهای مختلف به صحنه ببرم.
خبرنگار: تبسم کشاورز
انتهای پیام/