به گزارش خبرگزاری برنا، فیلم سینمایی تحسین شده «ایستاده در غبار» یکشنبه شب (12 اردیبهشت‌ماه) در هفتاد و هشتمین برنامه سینما روایت با حضور کارگردان، تهیه‌کننده، بازیگر نقش اول، امیر قادری منتقد سینما و رسول شادمانی به عنوان مجری کارشناس نمایش، نقد و بررسی شد.
مهدویان: تصویر درست از شخصیت حاج احمد در مقابل تصاویر غیرطبیعی از سرداران
در این برنامه، محمد حسین مهدویان در پاسخ به سوالی درباره نمایش چهره‌ای متفاوت از حاج احمد متوسلیان به عنوان یکی از سرداران جنگ تحمیلی گفت: من این موضوع را شجاعت نمی‌دانم چرا که درباره شخصیت‌پردازی احمد متوسلیان، فقط یک کار خیلی معمولی انجام دادم و شاید تعجب بیننده به این دلیل باشد که تاکنون در سینمای جنگ، شاهد رفتارهای طبیعی از سوی شخصیت‌ها نبوده‌ایم.
وی ادامه داد: من فقط سعی کردم یک تصویر درست از ابعاد شخصیت احمد متوسلیان را نشان بدهم. متاسفانه آنقدر کارهای طبیعی را در فیلم‌های جنگی ندیدیم که کار طبیعی این فیلم، خیلی شگفت انگیز به نظر می‌رسد!
من متوسلیان خودم را ساختم
کارگردان «ایستاده در غبار» در پاسخ به پرسش دیگری درباره علت پرش‌های زمانی فیلم در زندگی احمد متوسلیان تصریح کرد: قرار نبوده که ما دقیقه به دقیقه از زندگی متوسلیان را در فیلم نشان بدهیم چرا که ما متوسلیان خودمان را در «ایستاده در غبار» ساختیم. ضمن اینکه خیلی معتقد نیستم نشان دادن حج رفتن وی و قرآن دست گرفتن او نمادی از وجهه معنوی‌اش باشد.
وی همچنین درباره سفارشی بودن یا نبودن ساخت فیلم درباره حاج احمد متوسلیان اظهار کرد: بعد از تولید فیلم «آخرین روزهای زمستان» به من سفارش ساخت چند شخصیت جنگ داده شد اما آن زمان احساس کردم ساخت این فیلم‌ها مرا به تکرار خواهند کشید. بنابراین از ساخت این نوع فیلم‌ها استقبال نکردم. ولی به خاطر اصراری که برخی از دوستان داشتند، بحث تحقیق و پژوهش کار را شروع کردم اما به شرطی که اگر در طول پژوهش به کار علاقه‌مند شدم ادامه خواهم داد.
این کارگردان جوان سینما خاطرنشان کرد: در طول تحقیق با شخصیت احمد متوسلیان انس گرفتم و هر چه جلوتر رفتم دیدم که او خیلی متفاوت‌تر از کلیشه‌های مرسوم جنگ است و حتی با تعاریفی که ما از فرماندهان در جنگ داریم متفاوت است. به همین دلیل احساس کردم که چقدر نشان دادن این شخصیت می‌تواند برای مردم جالب باشد. متوسلیان فرمانده‌ای با کنش‌های عجیب و غریب شخصیتی بود و ساخت فیلم بر اساس شخصیت وی می‌تواند خیلی جالب باشد.
فیلم بعدی‌ام شاید یک فیلم کوتاه باشد
مهدویان در پایان سخنانش درباره اینکه آیا می‌خواهد این روند را ادامه دهد، تصریح کرد: من خیلی برنامه مدونی ندارم تا مشخص شود در آینده چه کاری خواهم کرد. شاید یک فیلم کوتاه ساختم! چرا که خیلی اصراری ندارم حتما کارهای عجیب و غریبی بسازم. لذا اگر ایده‌ای برای کار تازه داشته باشم حتما آن را تجربه خواهم کرد. روحیه من در سینما، روحیه‌ای تجربه‌گرا است.
تهیه‌کننده «ایستاده در غبار»: تحقیق و پژوهش فیلم 3 تا 4 سال زمان برده است
در این نشست، حبیب‌اله والی‌نژاد تهیه‌کننده فیلم با اشاره به اینکه «ایستاده در غبار» ماحصل زحمت های یک گروه جوان و باتجربه است، گفت: برای تحقیق و تولید این فیلم حدود سه الی چهار سال زمان صرف شده است و با همه سختی هایی که این اثربه همراه داشته اما فیلم لذت بخشی بوده است.
بدون اجازه خانواده متوسلیان حرکتی انجام نمی‌دهیم
وی در پاسخ به پرسشی درباره اعلام نارضایتی یکی از اعضای خانواده احمد متوسلیان از ساخت این فیلم بیان کرد: همان طوری که گفتم تحقیق این فیلم حدود 3-4 سال زمان برده است و ما سعی کردیم فیلم را براساس مستندات تاریخی و صحبت‌هایی که همرزمان احمد متوسلیان داشتند تولید کنیم. بنابراین مطمئن باشید با خانواده متوسلیان هم برای تولید، صحبت کردیم اما همیشه در ساخت فیلم در مورد زندگی‌نامه رزمندگان، بحث‌هایی مطرح می‌شود اما جواب این بحث‌ها در خودِ فیلم ما موجود است. این درحالی است که ما بدون اجازه خانواده متوسلیان هیچ حرکتی را انجام نخواهیم داد.
تهیه‌کننده فیلم همچنین درباره ساخت این فیلم با بودجه عمومی گفت: من حدود 12 سال در شرایط آزاد فیلم ساختم و کار سفارشی هم انجام ندادم. اتفاقا هنگامی که سازمان‌ها پای کار می‌آمدند ما از آنان دوری می‌کردیم.
والی‌نژاد یادآور شد: «ایستاده در غبار» در موسسه‌ای ساخته شد که همه شرایط ما را قبول کرده بودند و با جدیت پای کار ایستادند. بنابراین ما دانسته «ایستاده در غبار» را ساختیم. این درحالی است که معتقدم باید فیلم‌ها ساخته شوند تا راه باز شود. «ایستاده درغبار» خط شکن است و به منزله یک شروع است تا بقیه فیلمسازان آن راه را ادامه دهند.
حجازی‌فر: برای بازی در نقش متوسلیان هیچ الگویی نداشتم
در ادامه، هادی حجازی‌فر بازیگر نقش احمد متوسلیان در پاسخ به پرسش مجری کارشناس برنامه درباره شیوه نزدیک شدن به این نقش عنوان کرد: فاصله زمانی که برای این فیلم انتخاب شدم تا زمانی که جلوی دوربین رفتم، بسیار اندک بود اما از نقش نهراسیدم و تلاش کردم که خودم در فیلم دیده نشوم و بیشتر احمد متوسلیان دیده شود.
وی افزود: برای بازی کردن در نقش احمد متوسلیان، هیچ الگویی نداشتم و هر روز سه ساعت و نیم گریم سنگینی می‌شدم. به همین دلیل بود که در طول برگزاری جشنواره فیلم فجر، کسی من را نمی‌شناخت و به راحتی می‌توانستم در جمع مردم فیلم‌های جشنواره را تماشا کنم. خوشحالم که شانس انتخاب شدن این نقش را داشتم و به دلیل صبری که در بازیگری داشتم احساس می‌کنم اتفاق خوبی در پرونده بازیگری‌ام رخ داده است.
متوسلیان یک آدم معمولی بود نه یک تکاور
حجازی‌فر سپس در پاسخ به سوال یکی از حاضران که معتقد بود باید شخصیت حاج احمد متوسلیان مانند دیگر فیلم‌های جنگی، غلو شده به تصویر کشیده شود گفت: در طول سال‌ها ما از احمد متوسلیان چیزهای زیادی شنیده‌ایم لذا فکر می‌کنیم او حتما می‌بایست یک تکاور باشد در حالی که اینگونه نیست. حتی در عکس‌هایی که از او به جا مانده، ایشان یک آدم معمولی تصویر شده است که همیشه ایستادنش هم به صورت کج بوده و معمولا به دلیل قد بلندی که داشته به هنگام ایستادن، بر روی یک پایش تکیه می‌داده است. بنابراین من به عنوان بازیگر همان چیزی را که ایشان بوده منعکس کردم.
امیر قادری: ایده «ایستاده در غبار» منحصر به فرد است
امیر قادری منتقد سینما نیز در این نشست ضمن منحصر به فرد دانستن ایده فیلم گفت: من تاکنون ایده این فیلم را در جایی ندیدم و برای اولین باری است که این قالب از فیلم که هم مستند باشد و هم داستانی در سینمای ایران مطرح شده است.
وی تصریح کرد: با وجودی که معمولا ایده در هر فیلم یک گام اولیه است اما این اجراست که ایده را به یک اثر هنری مبدل می‌کند و خوشبختانه در فیلم «ایستاده در غبار» اجرا به خوبی صورت گرفته است. اینکه ما در این فیلم یک باند صوتی داشته باشیم و بعد تصاویری برای این صداها طراحی کنیم در اجرا بسیار خوب در آمده است. بنابراین، این فقط «ایده» فیلم نیست که در این اثر خیلی خوب درآمده است بلکه «تصاویری» که به فیلم تبدیل شدند نیز خیلی خوب طراحی شده است. ضمن اینکه بحث‌های دراماتیک فیلم هم خیلی خوب در این اثر لحاظ شده است.
مشکل سینمای ایران این است که نمی‌تواند قهرمان خلق کند
این منتقد سینما سپس با تاکید بر اینکه مهدویان توانسته یک قهرمان در سینمای ایران خلق کند بیان کرد: فیلم «ایستاده درغبار» جزئیاتی از شخصیت فیلم را برای مخاطب طراحی می‌کند و ما در سینمای ایران، کمتر شاهد چنین رویه‌ای بوده‌ایم. مشکل سینمای ایران این است که نمی‌تواند «قهرمان» خلق کند و دلیلش هم این نیست که نمی‌خواهد! بلکه مشکل بزرگتر این است که فیلمساز باید اول به عنوان یک شهروند خودش به داشتن یک قهرمان احساس نیاز کند و آنگاه در پی خلق قهرمان باشد.
وی ادامه داد: ما در سینمای ایران قهرمان نداریم و اگر داریم باور پذیر نیست اما ویژگی‌های کوچک شخصیت احمد متوسلیان مثل صحنه چنگال پرت کردن و مجموعه‌ای از این جزئیات توانسته به خلق قهرمان کمک کند.
قادری در عین حال با بیان اینکه بخش‌های ناگفته از شخصیت احمد متوسلیان در فیلم کم است اظهار کرد: دلیل جاوید الاثر شدن احمد متوسلیان در فیلم بیان نمی‌شود و ارتباط وی با سران کشور نیز در فیلم مشخص نیست.
«ایستاده در غبار» قابلیت بیانی سینما را گسترش داده است
در بخش دیگری از این جلسه، امیر قادری در پاسخ به این پرسش که فیلم «ایستاده در غبار» چه تاثیری در سینمای ایران داشته است، گفت: معتقدم هر فیلمسازی در هر شرایطی، هنگامی که قابلیت بیانی سینما را گسترش می‌دهد به صنعت سینما خدمت می‌کند. لذا فیلم «ایستاده درغبار» می‌تواند قابلیت بیانی سینما را گسترش دهد و باعث ایجاد تجربه‌های تازه‌تری در هنر سینما شود. ضمن اینکه فیلم به دلیل قهرمان‌سازی‌اش، توانسته یکی از کمبودهای سینمای ایران را جبران کند و این موارد می‌تواند برای سینمای ایران مفید باشد.
وی در عین حال تاکید کرد: امیدواریم سازندگان این فیلم بحث «قهرمان‌سازی» را در خارج از فضاهای دولتی و در فضای اقتصاد آزاد ادامه دهند چرا که در طول زمان، قهرمان‌سازی برای دولت‌ها به ضد خودش تبدیل خواهد شد.
مدیر سایت کافه سینما افزود: شما اول باید به عنوان یک فرد، احساس قهرمان بودن بکنید تا بتوانید قهرمان بسازید. چرا فیلم «ایستاده در غبار» قهرمان خلق کرده است؟ چون فیلمساز، شخصیت اصلی خودش را در چارچوب ایدئولوژی تعریف نکرده و هدف قهرمان فیلم نیز نجات یک جامعه نیست بلکه مثلا نجات جان یک بچه در یک بیمارستان است.