مانیفستی برای توسعه مناطق آزاد

1.    مناطق آزاد نیز همانند بسیاری از بازیگران توسعه کشور تکلیف مشخصی در پازل توسعه ندارد. این بلاتکلیفی دو منشأ اصلی دارد، اول پرتکلیفی و دوم تعارض تکلیف. تکلیف های برآمده از آرزوها و عدم تطبیق پیشرانه های توسعه یک کشور با واقعیتهای بومی و نهادی توسعه، و عدم توجه بازیگران توسعه به یکدیگر، بیش از آنکه محرک مؤثر برای اقتصاد باشد مخرب خواهد بود. "اقتصاد گیج" بهترین تشبیه برای این پدیده است. در اقتصاد راکد، شاخصهای تحرک، در ضعیفترین علائم حیاتی خود ظاهر می شوند و یک فقدان عمومی مشاهده می شود، اما در "اقتصاد گیج" شما با اعداد جدی و قابل تأملی روبرو هستید، واردات و صادرات معنی دار به همراه میزان قاچاق قابل تأمل! تشکیل سرمایه ثابت به همراه طرحهای غیرمثمر، بودجه های عمرانی گزاف در کنار انبوه طرحهای عقب افتاده، مانده تسهیلات در بازار پول و معوقات سنواتی، ارزش بازار و انتشار اوراق بدهی در بازار سهام در کنار گرانترین تأمین مالی برای تولید مولد، دریافت مالیات و رتبه بالا در فرار مالیاتی و بسیار موارد متناقض دیگر. در "اقتصاد گیج" شما با فعالیتهای متضاد و متعارض مواجه هستید. در "اقتصاد گیج" دَخل شما خالی نیست اما درآمد شما گرهی از مشکلات شما رفع نمی کند! مناطق آزاد هم معارض دارد، چون تجارت معارض دارد.  و مهم تر آنکه تولید مولد معارض دارد و تولید ملی از پائین بودن هزینه فرصت رانتخواری و دلالی رنج می برد.

2.    "دانش ضمنی یا دانش تلویحی (Tacit knowledge) به دانشی اشاره دارد که در پی تجربه‌ها، مهارت‌ها، و دانایی‌های شخصی، در اذهان مردم جوامع پدید می‌آید، و به آسانی تن به نمایش و بیان صریح نمی‌دهد. دانش ضمنی نوعی دانش است که فرد دارد ولی نمی‌تواند آن را توضیح بدهد و یا به دیگران انتقال بدهد". بررسی ها نشان داده است که دانش راهگشا، دانش ضمنی است و حجم و اثر این دانش در برابر دانش صریح  explicit knowledge (دانش و اطلاعاتی است که می‌توان آن را در غالب رسانه‌هایی چون دانشنامه‌ها و کتاب‌های علمی و درسی و غیره نگاشته و ذخیره نمود و می‌توان آن را به آسانی به دیگران انتقال داد) بسیار بیشتر می باشد. انتقال دانش ضمنی نیازمند یک خواست اخلاقی است. اراده دارنده دانش ضمنی بر انتقال آن، بدون چشمداشت به نفع فردی، گام مهمی در اشتراک گذاری این اندوخته می باشد.

3.    نگارنده، حسب ارتباط فکری و سازمانی با مفهوم و ساختار مناطق آزاد، اندوخته ای شبیه آنچه در تعریف دانش ضمنی آمده است را آماده برای اشتراک گذاری کرده است. مانیفست شامل پیشنهادهائی ست که به گمان می رود به وقوع پیوستن آنها می تواند برخی از مشکلات موجود را حل نماید. در خصوص فهرستی که ذیلاً ذکر می گردد، این موارد پیش نیاز است:

الف) برخی از پیشنهادات این مانیفست تا مرحله تدوین طرح اولیه و طراحی ساختار نیز پیش رفته است. ب) برخی از این پیشنهادات حاصل الگو برداری، بومی سازی و یا تطبیق و تجمیع فرآیندهای رایج بوده است. ج) سعی بر آن بوده است که ایده هائی طرح و معرفی گرد که تا حد امکان قابلیت عملی شدن داشته باشد. برخی از موارد ذکر شده طرح است، برخی ایجاد یک نهاد را توصیه می کند و برخی هم به معرفی یک ابزار می پردازد. د) در فرآیند ایده پردازی، گوش شنوای مخاطب در سطح اهمیت نیست. ایده پردازی معطل کرختی فرآیند اجرا نمی شود. ه) ممکن است بسیار بهتر و بیشتر از آنچه در این مانیفست ذکر گردیده است، توسط ارکان اجرائی انجام شده باشد. خصوصیت اجرا در کشورهای توسعه نیافته همین است، اصولاً یا همه کار را انجام داده اند و یا در حال انجام می باشند و البته آنکه کوهی از مشکلات سنواتی را هم به دوش می کشند. و) مثل هر مانیفستی، این فهرست نیز قابل نقد، تحلیل و بررسی است. نگارنده هیچ نگاه انجمادی به یافته های خود ندارد. ز) این مانیفست در گام اول برای قرار گرفتن در ردیف جستجوی موتورهای هوشمند منتشر شده است، زیرا در اقلیم توسعه نیافته، اصولاً امید به اقدام عاجل یا مثمر، امید عبثی است و تنها می توان امید به باز انتشار داشت. شاید روزی کسی بخواند و دستی در قدرت داشته باشد و البته به نظرش ایده مطروحه نیز مفید آید و انجام شود، البته اگر مسئله مهم تری در کار نباشد. در "اقتصاد گیج" به امید زنده ایم. ح) بدنه اجرائی به قدری با گرفتاریهای روزمره و آثار بازمانده از رفتارهای شتاب زده سابق دست به گریبان است که عملاً امکان خردورزی و جذب خرد را ندارد، همین که دستگاههای اجرائی بتوانند دستمزد مستخدمین خود را پرداخت نمایند باید شکر گزار باشند و البته مستخدمین هم به همین بسنده می کنند، پس نه از دانش آشکار خبری خواهد بود و نه دانش ضمنی. مخالفت با این استدلال مخالفت با واقعیات وضعیت بودجه های سالانه و نیز مخالفت با مبانی تئوریک سازمانهای هوشمند و سازمانهای خرفت می باشد.