اول؛ " حق اعتراض را باید به رسمیت شناخت" این جمله ای است که تقریبا اکثر تحلیل گران در روزهای اخیر به کار می برند، جمله ای که البته هم درست است و هم عملیاتی، اگر باور کنیم که اعتراض به تصمیمات و سیاست ها اعتراض به نظام و حاکمیت نیست و با تجمعات اعتراضی مدنی نه تنها هیچ پایه ای نمی لرزد که اتفاقا مردم خود را سهیم و شریک در اعمال حاکمیت مردمی می بینند و در واقع فرصتی برای تبیین یا اصلاح مشکلات فراهم می شود آن موقع دیگر نه تنها از اعتراض نمی ترسیم که از آن استقبال می کنیم.
دوم؛ یک آمار ساده از آرشیو خبری می گوید در سال ۹۶ تا قبل از اتفاقات اخیر بیش از ۵۰ تجمع با یا بدون مجوز در کشور برگزار شده است، از تجمع مالباختگان موسسات مالی و اعتباری بگیرید تا تجمع معدنکاران یورت که در آستانه انتخابات برخی واکنش ها به رییس جمهور را هم در بر داشت. بین همه این تجمعات فقط در یک مورد، آن هم در تجمع مقابل وزارت کار چند نفر بازداشت شدند در بقیه موارد برخوردی صورت نگرفت. حسن روحانی سال ۹۲ وعده داد کشور امن شود، نه امنیتی، در طول این چهار سال و نیم هم پایبند به این وعده اش بوده است. او حتی با کسانی که سال ۹۲ و در جریان بازگشتش از نیویورک به خودرویش حمله کردند هم واکنش امنیتی نشان نداد یا در همین ماه های اخیر وقتی مالباختگان موسسات اعتباری تندترین شعارها را علیه او سر می دادند مجوزی برای برخورد صادر نکرد. در نمایشگاه مطبوعاتی که وزارت فرهنگ و ارشاد دولت روحانی برگزار می کرد، مالباختگان موسسات اعتباری به معاون حقوقی او حمله کردند، هنگام حضور وزیر اطلاعاتش شعارهای تند سر دادند، دو سال پیش رییس بانک مرکزی دولتش را وادار به خروج از نمایشگاه مطبوعات کردند ولی هیچ برخورد قهرآمیزی صورت نگرفت. در واقع دولت روحانی به وعده رییس جمهورش وفادار و پایبند بود و حق اعتراض را به رسمیت می شناخت و می شناسد.
سوم؛ " اعتراض تنها کافی نیست، باید اعتراض ها را شنید و مشکلات را رفع کرد" این هم حرف درستی است، نمی شود که مردم تجمع کنند، شعارهای اعتراضی سر دهند، کسی با آنها برخورد نکند و تمام! باید در کنار امنیت تجمع، به درد معترضان رسیدگی کرد. مثلا در مورد همین مالباختگان موسسات اعتباری، دولت ۱۱ هزار میلیارد تا امروز به آنها پرداخت کرده و طبق آماری که داده شده مشکل ۹۸ درصد مالباختگان را حل کرده است. در مورد فرهنگیان و اعتراضات آنها، دولت تا حدود زیادی رسیدگی کرده، یا در مورد بازنشستگان هم همچنین، اگرچه در همین دو مورد همچنان مشکلاتی هستند که دولت یا در حال حل آنهاست و یا باید حل کند. در اعتراضات کارگران اراکی، بخش بزرگی از مشکلات حل شده و...، یعنی فقط حق اعتراض نبوده که دولت به رسمیت شناخته بلکه برای رفع مشکلات معترضان هم تلاش کرده است.البته هنوز مشکلات زیادی هستند که باید حل شوند و این سطور ناظر بر پایان مشکلات نیست.
چهارم؛ اینکه منشا اتفاقات اخیر چه بوده؟ فعلا محل بحث نیست (و قطعا در آینده باید بررسی شود) ولی باید پذیرفت رخدادهای چند روز گذشته بیش از آن که مبنای اعتراضی داشته باشد، با هدف آشوب ادامه یافت. دلیل دوری و بی توجهی اکثر مردم هم همین موضوع بود. اگرچه در پروپاگاندای رسانه ای وسعت اتفاقات بزرگ به نظر می رسد ولی واقعیت این است که مردم اقبالی به آشوب ها نشان ندادند تا موضوع فروکش کند. رفتارهای نیروهای انتظامی و امنیتی با معترضان و تفکیک معترضان با آشوب گران، موضع گیری های عقلانی و هوشمندانه مسوولان در کنار دو سخنرانی آرامش بخش روحانی، همچنین رفتارهای خارج از منطق آشوبگران دلایلی بودند که باعث شدند مردم اقبالی به این اتفاقات نشان ندهند و در نتیجه آرامش به خیابان های شهرها برگردد.
آخر اینکه؛ حق اعتراض به رسمیت شناخته شده، صدای معترضان هم شنیده شده و مسوولان هم تلاش برای مشکلات کرده اند، این ماجراها هم نباید عاملی برای جلوگیری از تجمعات اعتراضی شود ولی همه ما باید حواسمان را جمع کنیم تا عده ای نتوانند به هر دلیلی اعتراضات ما را به وقایع تلخی چون اتفاقات چند روز اخیر تبدیل کنند.