به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ محمدتقی فرامرزی درباره ترجمه کتاب «پیرمرد و دریا» اثر ارنست همینگوی که به چاپ هشتم رسیده است عنوان کرد: هیچ وقت فکر نمی‌کردم کتاب «پیرمرد و دریا» به چاپ هشتم برسد. این کتاب بیشتر به خاطر جذابیت ادبی و سهل ممتنع (آسان و سخت) بودن در نظر من مطرح بود. به خاطر دارم در گذشته ترجمه های خیلی بدی از این کتاب منتشر می شد و با توجه به اینکه این کتاب را در یکی از دانشگاه های کشور آمریکا به عنوان کتاب درسی می خواندم متوجه شدم این کتاب را چقدر اشتباه ترجمه کرده اند.
وی ادامه داد: «پیرمرد و دریا» را برای اولین بار در دوران دانشجویی به صورت تمرینی ترجمه کردم ولی آن را منتشر نکردم، سال‌ها بعد یک ماه قبل از انقلاب اولین ترجمه ام از این کتاب چاپ شد که دوباره ترجمه را نگه داشتم وقتی که در آمریکا تمام سوالاتم را درباره این کتاب با مترجمان و منتقدان این کشور مطرح کردم و نکات زیادی برای من روشن شد. ترجمه مجددی از این کتاب را آماده کردم و به ناشر سپردم.
فرامرزی با بیان این موضوع که مترجم باید درک درستی از نویسنده داشته باشد گفت: ترجمه اول این کتاب حدود یک سال طول کشید ولی سال ها بعد زمانی که درک و تسلط بیشتری به زبان انگلیسی پیدا کردم ترجمه هایی که از «پیرمرد و دریا» داشتم حدود 4 ماه طول کشید به نظرم هر مترجمی که این کتاب را ترجمه کرده باشد یا ترجمه کند فکر نمی کند که ترجمه اش یک کار خاتمه یافته است چراکه نمی داند از کدام قسمت وارد این کتاب شود؛ ظرافت یا ادبیات را به کار گیرد یا اینکه درک کند همینگوی چه می گوید.
ترجمه پیرمرد و دریا از نجف دریابندری قبول دارم
این مترجم پیشکسوت از بعضی ترجمه های سطحی کتاب «پیرمرد و دریا» انتقاد کرد و گفت: این کتاب را مترجمان زیادی ترجمه کرده اند، حدود 20 ترجمه دارد و بسیاری از این ترجمه ها خیلی سطحی هستند و اغلب توسط دانشجوها ترجمه شده است. ترجمه ای از این کتاب که بتوان آن را خواند و ترجمه محسوب کرد به نجف دریابندری و نازی عظیما تعلق دارد که ترجمه ی نجف دریا بندری را فقط در بعضی موارد با ترجمه ام تطبیق دادم و ترجمه نازی عظیما را در بسیاری از موارد با اصل اثرم تطبیق دادم . با این کار خودم را آزمودم که بفهمم آنها هم آن چیزی که من از این کتاب فهمیده ام را فهمیده اند یا نه. ولی درباره خوب و بد بودن ترجمه این 2 مترجم منتقدان باید نظر بدهند خودم را در جایگاهی قرار نمی دهم که در این باره اظهار نظر کنم به هر حال هر مترجمی سبک کار خود را دارد من هم این کتاب را با توجه به آنچه که به زبان انگلیسی تشخیص داده ام ترجمه کرده ام.
درباره مضمون داستان کتاب «پیرمرد و دریا» توضیح داد: زبان این کتاب به ظاهر روان، ساده و همه فهم است ولی مایه های ادبی و یک مضمون حماسی در این داستان وجود دارد ضمن اینکه همینگوی نویسنده «پیرمرد و دریا» تحت تأثیر افکار متضاد مذهبی و غیر مذهبی بوده است بسیاری از حرکات پیرمرد به نقل از بسیاری منتقدان به پایداری مسیح تشبیه شده یا اینکه در پایان این کتاب پیرمرد به ظاهر نتیجه زحماتش را از دست می‌دهد ولی باز هم در انتظار پاداش نهایی است. می‌توان گفت این یک فکر مذهبی است که در ذهن همینگوی ریشه داشته ولی ممکن است که بسیاری از مترجمان این کتاب متوجه این نکات نشوند.
مترجم کتاب «هنر در گذر زمان» از تازه ترین فعالیت خود خبر داد و گفت: در حال ترجمه کتاب «جنبش های ادبی» هستم که تمام جنبش های ادبی دنیا را در 6 جلد 400 صفحه ای بررسی می کند. جلد اول این کتاب را ترجمه کرده ام و ترجمه جلد دوم آن به زودی به پایان می رسد. کتاب «جنبش های ادبی» حدود 200 الی 300 نویسنده دارد و مطالب این کتاب توسط "ایرا مارک میلن" ویراستاری شده و بسیار جامع و بافت دار است. بسیاری از جنبش هایی که در ایران هنوز هم معرفی نشده اند در این کتاب مطرح و بررسی شده است. همچنین موضوع ادبیات تا تاریخ جنبش ها، آثار نویسندگان شاخص و زمینه های تاریخی پیدایش هر جنبش به همراه موضوعات مضمون ها و ... در این کتاب بررسی می شود. هر فصل با معرفی منابع کافی برای مطالعه و همچنین معرفی اجراهای هنر تئاتر، سینما، آثار صوتی و تصویری و ... که از آنها آثار ادبی تهیه شده است در کتاب «جنبش های ادبی» معرفی می شود.
وی ادامه داد: نشر این کتاب را به انتشارات کاوش پرداز همان ناشری که آخرین ترجمه ام با عنوان «هنر در گذر زمان» را چاپ کرده است سپرده ام. ترجمه جلد اول این کتاب حدود 8 ماه طول کشید و به دلیل اینکه باید تمام آثار ادبی در کتاب «جنبش های ادبی» دارای اسم های مستند و دقیق باشد و این اسامی به زبان های مختلف دنیا است می بایست تمام عنوان های شناخته شده در ایران را پیدا کنم و با توجه به اینکه بسیاری از این داستان ها و آثار در ایران ترجمه نشده و کتاب هایی هم که ترجمه شده است را به یک کتاب مرجع و به روش کوتاه نویسی به صورت خیلی خلاصه در این کتاب ارجاع داده ام. این کتاب کار تحقیقی بسیار سنگینی دارد به نظرم کار تحقیقی که برای این کتاب انجام داده ام از کار نویسنده های که برای نوشتن آن وقت صرف کرده اند بیشتر بوده است. چون بسیار وقت گیر است و خیلی کند پیش می رود ولی ثمره اش برای علاقمندان خوب خواهد بود ضمن اینکه این کتاب بعد از کتاب مرحوم رضا سید حسینی که عمری از چاپ آن کتاب گذشته است جدیدترین کتاب در این زمینه خواهد بود.
گفتگو: سها راستاد