پول بده بخند؛ گریه‌ات با من!

این روزها سینمای کمدی به جهت پرفروش بودن، نقش عمده ای در اقتصاد سینما بازی می کند و به اندازه ای این نوع فیلم هایی که گاهی سرشار از لغات مبتذل است، رواج یافته که فیلم های جدی به حاشیه رفته اند. در این گزارش هم در خصوص علل حاشیه نشینی فیلم های جدی صحبت کردیم که در ادامه از نظر می گذرانید:

محمدرضا شرف الدین: این سینمای کمدی مبتذل را هرچه زودتر منزوی کنیم!

محمدرضا شرف الدین تهیه کننده فیلم «دلتنگی های عاشقانه» در پاسخ به این پرسش که آیا این روزها با بازار داغ فیلم های پر فروش کمدی سینمای جدی از سینمای کمدی لطمه می خورد، به برنا گفت: سینما یعنی مخاطب و شرایط اجتماعی و سیاسی خوبی نداریم و سینمای کمدی به روحیه مردم به وجه مثبت اجتماعی ما کمک می کند، اما ضررهای این نوع سینمای کمدی با فیلم های سخیف خیلی بیشتر از آسیب آن است و تنها سینما آسیب نمی بیند بلکه مردم هم ضرر می کنند. 

تهیه کننده فیلم «سه و نیم» با اشاره به اینکه سینما به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی جزوی از فرهنگ اجتماعی ماست افزود: چیزی که خسارت می بیند، اصل فرهنگ ماست و اگر از بحران اقتصادی، سیاسی و اجتماعی امروز هم خارج شویم، تا مدت ها شاهد تأثیر بد بلند مدت آن در آینده هستیم. اگر سینمای کمدی فاخر و خوب و مبتنی بر فرهنگ و تمدن خود داشتیم، بسیار لازم بود، اما این سینما خسارت های بیشتری از بی اعتنایی به فیلم های جدی می زند. 

شرف الدین یادآوری کرد: در حال حاضر به اصل فرهنگ و باورهای دینی ما آسیب می رسد و به هرحال کشوری با تمدنی بیش از سه هزار سال و فرهنگی هستیم و اصل فرهنگ در تمام طول تاریخ برای ما غیرقابل انکار است. اقوام دیگری که از لحاظ اجتماعی بر ما حاکم شدند، فرهنگ ایرانی را پذیرفتند و در آن ممزوج شدند. 

او در پاسخ به اینکه آیا فکر می کنید با پررنگ تر شدن سینمای اجتماعی امکان به کناره رفتن سینمای کمدی سخیف وجود دارد یا نه، گفت: چه سینمای جدی ما پا بگیرد یا نگیرد، این سینما را با کمدی های سخیف باید هرچه زودتر منزوی کرد و اصلا باید برخورد سیاسی با آن شود. اگر سینمای جدی داشته باشیم، شرایط تولد یک سینمای نوین برای ما فراهم می شود، چون ابتذال در سینمای کمدی ما به حدی رسیده که وزارت ارشاد درجه بندی کرده و رده سنی برای فیلم ها قرار می دهد. در چنین شرایطی اگر فیلم جدی خوب بیاید، قطعا جای خود را پیدا می کند، اما احساس می کنم چنین سیاستی در کار نیست. 

شرف الدین با اشاره به شرایط موجود و وضعیت خودش گفت: من فیلمنامه خیلی خوبی دارم که چندسال مختلف روی آن کار کردند و به یک نقد ریشه ای درست می پردازد و یکبار پروانه ساخت گرفته است، اما بودجه آن جور نشد و به نظر می رسد این نوع سینما مهجور و سیاست های سینمایی در این رابطه فشل است. 

جمشید محمودی: توجه صرف به سینمای کمدی خطرناک است!

جمشید محمودی کارگردان فیلم تحسین شده «چند متر مکعب عشق» در پاسخ به این پرسش که آیا با اینکه سینمای جدی در حال لطمه خوردن از سینمای کمدی است، به برنا گفت: توجه بیش از اندازه به فیلم کمدی در اکران و سالن داری، ممکن است سینمای اجتماعی را دچار صدمات جبران ناپذیری کند، چون باید امکان عرضه را برای هر دو نوع فیلم داشته باشید، نه اینکه فیلم کمدی را در 90 سالن اکران کنید، اما فیلم های سینمای اجتماعی را در پنج سالن اکران کنیم. 

محمودی ادامه داد: به طور طبیعی با این شرایط سینمای کمدی به سینمای جدی لطمه می زند، چون ما با همین نوع مخاطب فیلم های اجتماعی مثل «ابد و یک روز» سعید روستایی و «چهارشنبه 19 اردیبهشت» وحید جلیلوند یا فیلم های آقای فرهادی را اکران کردیم که خیلی پر فروش بودند و از آن استقبال شد. 

کارگردان فیلم «رفتن» ادامه داد: بدنه اصلی مخاطبان ما فیلم های اجتماعی را دوست دارد، اما وقتی سلیقه مخاطب به سمت فیلم های صرفا کمدی برود، منطقی است با وجود گرفتاری های اقتصادی فعلی مردم چندساعتی به سینما بروند و بخندند. همه زندگی خندیدن و فراموش کردن نیست بلکه بخشی از آن رویارویی با واقعیت هاست که سینمای اجتماعی این کار را انجام می دهد. 

او ادامه داد: توجه صرف به فیلم های کمدی برای سینمای اجتماعی ما خطرناک است، چون سینمای اجتماعی ما جریان ساز است و بسیاری از اتفاقات موجود در جامعه ما مثل نقدهای اجتماعی را سینماگران در فیلم های خود می آورند. اگر این فیلم ها را از مخاطب دریغ کنید و تنها یاد آوردن را به او یادآوری کنید، ممکن است توجه به معضلات اجتماعی کمرنگ شود.

این کارگردان خاطرنشان کرد: وقتی که شرایط اجتماعی جامعه با توجه به مسائل اقتصادی که در تمام شئون زندگی مردم نقش دارد، حاکم باشد، برای مردم جذاب است که ساعاتی دور از این دغدغه ها باشند، اما این مسائل اقتصادی گذرا هستند و می آیند و می روند. فکر می کنم توجه به سینمای اجتماعی بسیار کم شده است و می توانید این فیلم ها را در ساسن های کمی ببینید که تمام و کمال نیست، اما می توانید فیلم های کمدی را به تعداد بیشتر و در سالن های متعدد ببینید. محمودی با اشاره به اینکه به کمدی های دهه 80 بازگشتیم، عنوان کرد: در دهه 80 نوعی از سینمای کمدی به وجود آمد که تا یک جایی ادامه پیدا کرد و بعد تمام شد. بخشی از این موضوع می تواند به مسائل اجتماعی برگردد، اما توجه دادن مخاطب در تمام دنیا به مسائل و روابط اجتماعی هیچ گاه به ضرر جامعه نیست؛ یعنی اگر به دنیای اطراف خود نگاه کنیم، ضرر نمی کنیم و مهمترین جایی که می شود در این خصوص صحبت کرد سینمای اجتماعی است. اگر جانب عدالت را در اکران فیلم ها رعایت کنیم، با مشکلی مواجه نمی شویم و صدای کسی بلند نمی شود. 

او در پاسخ به این پرسش که آیا امکان تغییر سلیقه مخاطب وجود دارد، توضیح داد: مخاطبی که در سینما کمدی می بیند، همیشه دنبال کمدی است. مخاطبی که فیلم اجتماعی می بیند و سالن مورد نظرش پر باشد، به دلیل اینکه برای دیدن فیلم بیرون آمده، یک فیلم که امکان دارد کمدی باشد را انتخاب کند و ببیند.

سید امیر سیدزاده: برقراری عدالت در اکران برای هر دو نوع فیلم جدی و کمدی تنها راه است

سید امیر سیدزاده تهیه کننده فیلم «آمین خواهیم گفت» در پاسخ به این پرسش که آیا فیلم های کمدی به فیلم های جدی لطمه می زند، به برنا گفت: قطعا فیلم های کمدی ضرر و زیان زیادی به فیلم های اجتماعی می زنند. وقتی توقع و سطح سلیقه مخاطب به سمت فیلم های کمدی سوق پیدا می کند، فیلم های اجتماعی جایگاه خود را نزد مخاطب از دست می دهند. 

او ادامه داد: با مقایسه فیلمی مثل «هزارپا» که بالای 30 میلیارد فروش کرد، جا برای تمام فیلم های دیگر کنار «هزارپا» تنگ شده است. به عنوان مثال «شماره 17 سهیلا» که به عنوان کاندید اسکار معرفی شد، بر اساس المان هایی تا این مرحله پیش آمده است، اما به دلیل اینکه همزمان با «هزارپا» اکران شد، در اکران نابود شد. این فیلم می توانست تأثیر مثبتی در نسل جوان و ازدواج دختران به جای بگذارد.

تهیه کننده فیلم «گاو زخمی» در خصوص راهکارهای مورد نظر برای ممانعت از لطمه خوردن فیلم های جدی توضیح داد: راهکار مشخص عدالت در اکران و قائل شدن امتیاز برای تمام فیلم هاست؛ یعنی اگر فیلم اجتماعی را از لحاظ تبلیغات حمایت کنیم و با فیلم های کمدی یکسان در نظر بگیریم، شرایط برای فیلم های جدی هموار می شود. متأسفانه وقتی فیلمی قاب گیشه و تجاری سازی ندارد، از آن حمایت نمی کنیم و به نوعی فراموش می شود. 

او خاطرنشان کرد: گاهی به دلیل اینکه فیلم های کمدی سخیف درآمدزا هستند، از آن ها حمایت می شود و به آن بها می دهند و در مجموع فیلم کمدی با جایگاه تفننی جای خود را باز می کند. بنابراین این تنها راه برقراری عدالت در اکران است که یک فیلم از 15 هفته نمایش برخوردار نشود و فیلمی دیگر از اکران برخوردار است، اما به دلیل فروش پایین به اکرانش پایان می دهیم.

تهیه کننده «زندگی جای دیگری است» در پاسخ به اینکه آیا می توانیم سلیقه مخاطب را تغییر دهیم، گفت: این نیاز به فرهنگسازی دارد و ما در بخش فرهنگسازی برای تغییر سلیقه مخاطب خیلی ضعیف عمل کردیم و بعید می دانم در وضعیت فعلی این اتفاق بیفتد، چون سطح سلیقه مخاطب به سمت فیلم های تفننی پیش رفته است. در حال حاضر در وضعیتی نیستیم که به راحتی سلیقه مخاطب را تغییر دهیم و فکر می کنم زمان زیادی باید بگذرد. 

بهمن گودرزی: فیلم های کمدی نازل تنها عرصه را برای حضور جدی ها تنگ می کنند

بهمن گودرزی کارگردان فیلم های کمدی نظیر «ثبت با سند برابر است» در پاسخ به این پرسش که آیا فیلم های کمدی به جدی لطمه می زند، به برنا گفت: فکر می کنم ساخت این نوع کمدی است بیشتر روی بورس است تا اینکه در اکران بخواهند به موفقیتی برسند. ایرانی ها معمولا دنباله روی جریان های مختلفی مثل ساخت کمدی هستند. 

او با بیان اینکه ساخت فیلم های کمدی نیازمند تخصص ویژه ای است، افزود: کمدی ساختن و خنداندن ایرانی ها بدون امکان شوخی با هرکسی خیلی سخت است. ما هیچ کدام از پارامترهای شوخی با سیاستمداران یا دیگر مباحث را در کشورمان نداریم. 

کارگردان «آتیش بازی» بیان کرد: به دلیل اینکه در طول سال به طور محدود این اتفاق می افتد که فیلمی مانند «هزارپا» رکورد فروش را می زند، تبی راه می افتد که تهیه کننده و کارگردان فکر می کند که باید این کار را انجام دهند و نوعی بیزینس و فیلمسازی تضمین شده است، اما در حال حاضر بعد از «هزارپا» چندین فیلم کمدی ساخته شد که نتوانست موفقیت این فیلم را در فروش تکرار کند و یک سری هم در حد فاجعه فروش داشتند. 

او ادامه داد: این فروش کم دیگر فیلم های کمدی باعث می شود بازاری که می تواند به صورت کارشناسی به بقای خود ادامه دهد را به خطر بیندازد و ملت را از یک سری شبه کمدی دلزده کند و این ژانر به فنا می رود. 

گودرزی با اشاره به اینکه فیلم کمدی به تخصص خاص خود در حوزه های کارگردانی، بازیگر و عوامل نیاز دارد، افزود: فیلم های کمدی باید به تعدادی ساخته شود که بازار اشباع نشود. وقتی سری دوزی می شود، به ناچار برای انتخاب کارگردان سراغ کسی می روند که تخصصی در زمینه کمدی ندارد. 

گودرزی یادآوری کرد: معتقدم فیلم های کمدی به گونه جدی آسیب نمی رساند، بلکه تنها فضایی اشغال می کند که زمان و امکان فیلم های جدی را به تعویق می اندازد. 

او در پاسخ به این پرسش که آیا امکان تغییر سلیقه مخاطب برای دیدن فیلم های بهتر کمدی و جدی وجود دارد، گفت: مردم فیلم خوب را می بینند و زمانی که فیلمی جواب ندهد، خودشان تشخیص می دهند. در حال حاضر مردم خیلی سخت به سینما می روند و باهوش هستند و زمانی که فیلمی فروش زیادی دارد، نشان می دهد آمار جماعت سینماروی ما بالاست و اگر خوراک خوبی به آن ها ارائه دهیم، می آیند و فیلم ها را می بینند.

رقیه توکلی: عدالت در اختصاص سالن راهکاری برای جدی سازهاست!

رقیه توکلی کارگردان فیلم «مادری» در پاسخ به اینکه آیا سینمای کمدی به فیلم های اجتماعی و جدی لطمه می زنند، به برنا گفت: زمانی که فیلم خودم اکران می شد و به فیلم هایی که در حال اکران هستند، نگاه می کنم، متوجه می شوم که تنها مردم در این ماجرا تأثیرگذار هستند، بلکه کسی که سالن در اختیار این فیلم ها قرار می دهد، به سود شخصی خودش فکر می کند و سرمایه گذاری می کند. 

توکلی ادامه داد: گاهی می بینیم فیلم کمدی در حال اکران شدن است ممکن است بیش از 100 سالن داشته باشد، اما یک فیلم جدی تنها 20 سالن دارد. وقتی تعداد سالن ها و صندلی ها و تبلیغات زیاد باشد، این اتفاقات برای فیلم های جدی نمی افتد. اخیرا چند فیلم کمدی را دیدم و فکر می کنم استقبال بیش از حد از این نوع فیلم ها به دلیل شرایط اجتماعی جامعه و خوب نبودن حال مردم است. این تفریحی است که برای آن هزینه می کنند و دلشان می خواهند شادی کنند و دقیقا مسأله ای است که سطح سلیقه باز می گردد. 

او با بیان اینکه شاید ما باید فیلم های کمدی بسازیم که لذت ببریم، افزود: ما فیلم های کمدی خوبی در تاریخ داشتیم که فروش بالا و بار فرهنگی خوبی داشتند. اگر آن اتفاق بیفتد، کسی که فیلم اجتماعی می سازد نمی تواند اعتراض کند که چرا اتفاق لازم برای فیلمش نمی افتد. مشکل اینجاست که بعضی فیلم ها به قدری حس هنری و آرتیستی لازم را ندارند که شاید این مسأله سینماگران را ناراحت می کند. فیلم های اجتماعی در حال حاضر ظرفیت فروش فیلم های کمدی را ندارند و باید از آن ها حمایت شود. 

او در پاسخ به این پرسش که چقدر صاحبان پخش و سرمایه داران به این قضیه کمک می کنند، گفت: من حتما به مخاطب و گیشه ام فکر می کنم، اما این به کسانی باز می گردد که در رأس قرار گرفته اند. 

توکلی با بیان اینکه گاهی به قانونی که وضع می شود، عمل نمی کنند، خاطرنشان کرد: به ما می گویند پروانه سینمایی بگیرید و هزاران مرحله به پیش بروید، اما برای یکی با پروانه ویدئویی همان اتفاقاتی رقم می خورد که برای من رقم می خورد. خیلی ها از این ماجرا گله مند هستند، چون وقتی فیلمساز اولی مانند من که به سراغ ساخت فیلم می رود، این قانون وجود دارد، اما برای دیگران این قانون نیست. 

ساسان سالور: سینمای کمدی به سینمای جدی ضربه می زند

ساسان سالور تهیه کننده فیلم «تمشک» با تأیید اینکه سینمای کمدی به سینمای جدی ضربه می زند، در خصوص روند حاکم بر سینما به برنا گفت: این به دلیل عملکرد سال های قبل است. سیاست گذاران کلان فرهنگی به این دلیل که بتوانند سینما را به هر نوعی پر کرده و یک گزارش کاری تحویل مقامات بالاتر از خود بدهند، این کارها را انجام دادند. در حال حاضر سینمای ما از این موضوع لطمه می خورد و بدتر هم می شود. 

او با یادآوری اینکه جدی سازها نیز این روزها کمدی می سازند، بیان کرد: تعدادی از سینماگران ما در عرصه جدی فعال بودند و برای اینکه از گود رقابت خارج نشوند، به فیلم های کمدی روی آوردند؛ یعنی این روزها هرچه فیلم ها از درون تهی تر باشد، بیشتر از آن استقبال می شود. در حال حاضر از کمدی های ناب مانند «اجاره نشین ها» که سال ها پیش سراغ داشتیم، فاصله گرفتیم. «اجاره نشین ها» کمدی بود، اما قصه و پیامی داشت و قصه و داستان و بازی با یکدیگر بود. در حال حاضر کمدی ها تبدیل به لوده بازی شدند و باید از طریق تیزرهای تبلیغاتی شرایط را طوری رقم بزنید که با دیدن تیزر به دیدن فیلم ها بیایند. 

سالور با اشاره به اینکه سینمای جدی ما خواه ناخواه تحت تأثیر این داستان قرار گرفته و هیچ ایرادی ندارد در سال چند فیلم کمدی داشته باشیم، افزود: باید فضایی برای فیلم های کمدی ایجاد شود، نه اینکه در کورس رقابت فیلم های سینمایی فیلمی با بیشترین سالن به عرصه رقابت می آید و یک فیلم اجتماعی سالن هایی بسیار کم دارد. این مقداری خواه ناخواه ما و صنعت فیلمسازی را دچار مشکل می کند. انگار تنها باید گزارش داده شود که بلیت های سینما فروش می رود و سالن های سینما رونق دارد و مردم خوشحالند. این نشان می دهد سیاست گذاری کلان مملکت اشتباه است و جایی برای فیلم های اجتماعی، فرهنگی و مستقل باقی نمی ماند. هیچ رانتی هم وجود نداشته است که این فیلم ها ساخته شود و همین فیلم ها نیز از گود رقابت خارج می شوند. 

تهیه کننده «آمین خواهیم گفت» یادآوری کرد: همین الآن برای سرگروه فیلم «هایلایت» دچار مشکلیم، چون اجازه رخ نمایی به چنین فیلم هایی داده نمی شود و پخش کننده به فکر سودجویی و پرکردن جیب خودش است. برای اکران «تمشک» هم گفتم مافیایی در زمینه پخش وجود دارد که باید از بین برود تا سینمای ایران بتواند به رونق فکری و تفکری خودش برگردد. ما هرسالی پیش رفتیم، به نظرمان رسیده که سینمای ایران قدرت تفکری بیشتری داشته است. 

سالور درباره سطح سلیقه مخاطب عنوان کرد: در حال حاضر اوضاع به نحوی است که ما برای مخاطب سلیقه تعیین کردیم که اگر فیلم طنز باشد مخاطب با اقبال مواجه می شود و اگر نباشد از آن استقبال نمی شود. در هیچ جای دنیا اقتصاد این طور نیست و این مثنوی هفتاد من است تا بتوانیم به ریشه یابی آن برسیم. ب

او در خصوص راه حل برون رفت از این مشکل نیز گفت: رای حل این موضوع یا تلاشی صورت نمی گیرد یا قرار نیست تلاشی صورت بگیرد، چون امکان این وجود دارد که با راهکارهای هنری اقداماتی انجام داد. ما سینمای هنر و تجربه را تفکیک کردیم، اما حمایتی از این گروه نمی شود و متقابلا هنروتجربه حمایتی از جریان فرهنگی نمی کند. در حال حاضر فیلم هایی که پروانه نمایش سینمایی ندارند و به صورت ویدئویی ساخته شده اند، در هنروتجربه نمایش داده می شوند و این موضوعات نیز آسیب ایجاد می کند.

خبرنگار: نسرین بختیاری