به گزارش برنا، مراجعه به فال بین و رمال و دعانویس، از گذشته تا امروز عملی بوده که غالبا با سهولت از سوی بسیاری از شهروندان صورت می‌گرفته اما فضای مجازی، بستری گسترده تر و سهل الوصول تر برای شیوه‌های جدید رمالی و سحر و جادو پدید آورده است و به نظر می‌رسد که در غفلت برخی مسوولان، بساط رمالان و فالگیرها، هر روز رونق بیشتری می گیرد.
بساط رمالان؛ از شیر مرغ تا جان آمیزاد
در بساط رمالان و جادوگران مجازی، همه چیز پیدا می‌شود؛ پیشگویی آینده، بستن زبان دیگران، رساندن عاشق به معشوق، طلسم و جادوی بدخواهان، موفقیت در کنکور، پیدا کردن نشانی دزدان و سارقان، درمان نازایی و بیماری‌های لاعلاج، یافتن همزادان و هر چیز دیگری که فکر کنید در آگهی‌ها و تبلیغات رمالان و جادوگران در فضای مجازی دیده می‌شود.
رمالان مجازی، در هر گوشه و کناری در این فضای وسیع دیده می‌شوند. از کانال‌های تلگرامی گرفته تا شبکه اجتماعی اینستاگرام، می‌توان ردپای آنان را دید که با عناوینی همچون «استاد» و «متخصص» در حال عرضه پیشنهادات خود هستند و مشتری پیدا می‌کنند.
تصویری از آگهی‌های فالگیری و رمالی در سایت دیوار
اما تنها اینستاگرام یا تلگرام، جولانگاه این رمالان نیست که اکنون فضاهای مجازی همچون شبکه‌های اشتراک گذاری تبلیغات همچون «دیوار» و «شیپور» نیز بستری شده است برای تبلیغات فالگیران و کف بینان که از تضمین فال یا جادوی خود خبر می‌هند. تنها کافی است مخاطبان با جستجو در تارنما یا نرم افزار دیوار یا شیپور، با صدها تبلیغ فال‌بینی، رمالی یا فروش مهره مار و مانند آن در این شبکه‌ها مواجه شوند.
اما فال بینی و کف بینی تنها به وسیله افراد در فضای مجازی صورت نمی‌پذیرد زیرا ده‌ها نرم افزار کف‌بینی و رمالی نیز تولید شده‌اند. در شبکه اشتراک گذاری نرم افزارهای تلفن همراه نظیر «بازار» نیز می‌توان با ده‌ها نرم افزار تلفن همراه ایرانی روبرو شد که در حال کسب درآمد از این طریق هستند.
نمونه‌ای از نرم افزارهای کاربردی فالگیری که در شبکه «بازار» و برای تلفن‌های همراه هوشمند تولید و به اشتراک گذاشته می‌شوند.
هزینه‌های سرسام آور، تضمین‌های بدون پشتوانه
شاید تعجب آور نباشد که گرفتن یک فال قهوه ساده تلفنی تنها قیمتی در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزارتومان داشته باشد. اما مبالغ به همین اعداد محدود نمی‌شود. قیمت طلسم، جادو، زبان بند، انگشتر موکل‌دار و مانند آن سر به میلیون‌ها تومان می‌گذارد و تازه این در حالی است که مشتری باید پول را پیش از دریافت هرگونه خدمات به شماره حسابی که فروشنده اعلام می دارد، واریز کند.
قیمت اشیای به ظاهر جادویی نظیر «مهره مار»، «سنگ جن»، «خرمهره»، «دندان» یا «پیشانی گرگ»، «مهرگیاه»، «بزاق کبرا»، «دل گوسفند»، «پوست» یا «ناف آهو» یا «ناموس کفتار» دیگر به سر آسمان می‌گذارد و ممکن است حتی دلاری خرید و فروش شود.
زمانی که پژوهشگر از یکی از این رمالان خواست چرایی واریز پول پیش از هر اقدامی را بیان کند وی گفت که انجام چنین اقداماتی نیازمند مقدماتی است و به خاطر این که ارایه این خدمات ممنوع است، رمال باید از صداقت مشتری مطمئن شود. در عین حال تمامی فروشندگان این اشیاء در فضای مجازی مدعی اند که جنس فروشی آنان اصل و مال سایر افراد تقلبی است.
نمایش‌های سیاه و تلخ
بسیاری از رمالان مجازی برای اثبات صحت ادعاهای خود، تصاویری از اقدامات جادویی خود را در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند؛ صحنه‌هایی از دفن پیراهنی که به آن قفل زده شده است تا نمایش اورادی که در کنار تصاویر عجیب و غریب قرار گرفته‌اند، شمع‌هایی که در کنار آنها می‌سوزند و صداهای عجیب و غریبی که شنیده می‌شوند.
در کنار آن برخی سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها نیز وارد این آشفته بازار شده‌اند تا از این نمد، کلاهی برای خود بدوزند. آنان در فضای مجازی، با لحنی پرآب و تاب از نتایج شگفت انگیز طلسم‌ها و اوراد «استاد» فلانی می‌گویند از مخاطبان خود می‌خواهند برای حل مشکلات خود به جادوگران مراجعه کنند.
در بسیاری از صفحات شبکه‌های اجتماعی این مدعیان دروغین، تصاویری دلخراش از کشتن یا آزار حیوانات برای به دست آوردن اشیایی به ظاهر جادویی دیده می‌شود تا به مخاطبان اثبات شود که اشیای جادویی آنان «اصل» است. در این تصاویر که مارهای نگون بختی را می‌بینیم که سر آنها با چاقویی تیز جهت یافتن «مهره مار» شکافته می‌شود یا جنازه کفتارها، گوسفندها و گرگ‌هایی که برای برداشتن تکه‌ای از پوست، قلب، دندان یا مانند آن تکه تکه و مثله شده‌اند.
نمونه‌ای از تصاویر تبلیغاتی فروش کالاهای جادویی همچون مهره مار و ادعیه در فضای مجازی که هزاران مورد مختلف از آنها قابل دسترسی است.
از سوی دیگر اما اغلب رمالان و جادوگران مجازی در برابر هرگونه مصاحبه یا آزمایش علمی ادعاهای خود مقاومت کرده و می‌گویند که «افراد اگر به این کارها اعتقاد ندارند، اصراری نیست که به ما مراجعه کنند». جالب آن جا است که یکی از این استادان حتی مدعی است پیشرفت کشورهای غربی و سیاستمداران جهان نیز به واسطه همین اقدامات است و کارآفرینان معروف نیز در کار خود از طلسمات و اوراد جادویی استفاده کرده‌اند.
تحقیقات نشان می‌دهند که اینگونه تبلیغات عواملی مهم در مراجعه افراد به رمالان است و تا زمانی که این تبلیغات پابرجا است، نمی‌توان مانع جذب شهروندان به دکان رمالان شد. «منصور وثوقی» پژوهشگر در مقاله خود درباره مراجعه زنان به رمالان و جادوگران نوشته است «مراجعه به این اماکن بسیاری از مواقع با توصیه‌ی دیگران یا به همراه دیگران بوده است، یعنی اطلاع یافتن از وجود این اماکن یا افراد و تشویق دیگران قدم اول بوده است به این ترتیب افراد تنها زمانی به جادوگران فکر می کنند، که کسی آنها را به سوی جادوگران، بکشاند»
از همین رو می‌توان گفت که تبلیغات موجود در فضای مجازی، خود عاملی برای جذب افراد به سوی فالگیرها و رمالان است.
احکام شرعی فالگیری و سحر و جادو چیست؟
اغلب قریب به اتفاق علما و فقها؛ فالگیری و توسل جستن به سحر و جادو را حرام دانسته‌اند و موضع رسمی مقام معظم رهبری نیز چنین است. در تارنمای استفتائات مقام معظم رهبری و در همین ارتباط می‌خوانیم: «کهانت یعنی خبر دادن از آینده، گذشته یا چیزهایی که از چشم افراد پوشیده است... کهانت مطلقا حرام است؛ خواه از گذشته، حال و آینده خبر دهد یا هر امر غیبی دیگر؛ خواه به طور احتمالی خبر دهد یا قطع و یقین؛ خواه اِخبار او همراه با ادعا باشد یا بدون ادعا. همچنین تعلیم و تعلم آن نیز حرام است»
همچنین در همین استفتائات تاکید شده است: «سحر مطلقا حرام است؛ چه ملازم با ادعای غیرحق، اضلال یا ضرر زدن به دیگری باشد و چه نباشد»
علمای برجسته دیگر نیز چنین نظری دارند. در استفتائات موجود در تارنمای دفتر آیت الله «ناصر مکارم شیرازی» و در همین ارتباط می‌خوانیم: «فالگیری کار صحیحی نمی‌باشد و از خرافات محسوب می‌شود»
آیت الله «سیدعلی سیستانی» نیز در پاسخ به پرسشی درباره جادوگری، معتقد است: «سحر و جادو از گناهان و معصیتهای بزرگ است و انجام آن جایز نیست». ایشان درباره فال قهوه نیز فتوا داده اند که: «چنان پیشگوی‌هایی اعتبار ندارد»
همچنین آیت الله «لطف الله صافی گلپایگانی» نیز در پاسخ به استفتائی درباره همنشینی با اشخاص مدعی جادوگری و رمالی، پاسخ می‌دهند: «اگر سحر و جادو اصلی داشته باشد، فعلاً کسانی‌که مدعی هستند صرف ادعا است و کسی طلسم و جادو نمی‌شود و مؤمن نباید به این چیزها اعتنا کند» و همچنین «همنشینی با کسانی که انحرافات فکری دارند بسیار بسیار مضرّ است و خطر آن برای روح و معنویات انسان از سمّ کاری بیشتر است.باید از حضور در مجالس چنین اشخاصی و جلسه‌هایی اینگونه به شدت پرهیز نمود».
رمالی و دنیای جدید
در حالی که به نظر می‌رسد در هزاره سوم، بایستی دوران رمالی و فالگیری به پایان می رسید اما همچنان گروهی از شهروندان برای حل مسائل خود به چنین اقداماتی گرایش می یابند. پژوهش‌های جامعه‌شناسی نشان می‌دهند که یکی از دلایل مراجعه به فالگیرها و رمالان، گریز از تصمیم‌گیری یا فهم مسائل است.
در همین ارتباط «نعمت الله فاضلی» و همکاران در پژوهشی درباره «فالنامه مجلات خانوادگی» می‌نویسند: «میل به فالگیری همان پناه بردن به جهل خویشتن است و نیز راهی برای خروج از آن. می‌توانیم این امر را نوعی گرایش جاهلانه به ماوراءطبیعه نیز تلقی کنیم. فالگیری نوعی گریز از فهم مسائل است. درست به همین دلیل عاقبت آن به خرافات جنون آمیز و گاه به روان پزشک و تیمارستان می‌انجامد. گاه آدمی به بن بستی می رسد و بر سر دو راهی یک انتخاب، سرگردان می شود و با اینکه به واسطه عقل و تجربه راه درست را می‌داند ولی میل به انتخاب نادرست دارد؛ ولی از عاقبت شوم این انتخاب می‌ترسد و لذا برای فرار از مسئولیت آن، به فال روی می‌آورد. جالب اینکه در پاسخ هر فال و استخاره هایی اگربه نفی انتخاب مطلوب نفس خود برسد باز به تکرار و تفسیر و تبدیل فال می‌پردازد و آنقدر ادامه می‌دهد تا به تصدیق عمل نادرست برسد و بدین گونه مسئولیت آن عمل نادرست را به گردن ماوارءطبیعه... می‌اندازد».
«منصور وثوقی» نیز در مقاله‌ای پژوهشی در حوزه اشکال جدید جادو در جامعه، می‌نویسد: «یافته‌ها نشان می‌دهد زنان اگر چه برای رفع مشکل به جادو روی می‌آورند، اما به جادو بیشتر به چشم نوعی فراغت و سرگرمی نگاه می‌کنند که در واقع یک انتخاب در میان انتخاب‌های ممکن است. سرخوردگی از حوزه عمومی و پناه بردن به حوزه خصوصی و فربه شدن این حوزه، از عوامل پدیداری جادو در دوره معاصر است».
بدین ترتیب در می‌یابیم که مسائلی همچون تردید در تصمیم‌گیری، سرخوردگی در زندگی روزمره، تلاش برای گریز از رنج‌ها و مشکلات، فراغت و تفنن و معنویت جویی و آرامش طلبی نیز از جمله مهمترین دلایل رجوع افراد به فالگیرها و رمالان هستند.
فالگیرها به ما چه می‌گویند؟
بطور معمول فالگیرها تلاش می‌کنند تا نوعی احساس رضایت در مخاطبان خود ایجاد و به آنان احساس آرامش تزریق کنند تا مشتریان بار دیگر نیز پیش این رمالان بیایند. همانطور که فاضلی و همکاران نشان می گویند فال‌ها از ساختاری کلی تبعیت می‌کنند. این ساختار کلی اغلب قریب به اتفاق ۵ ویژگی دارند.
اولین ویژگی فال‌ها، «کلی گویی» است. فالگیرها ذکر جزئیات نمی‌گویند با گفتن عباراتی مبهم همچون سفری در پیش است یا شما خوشبخت خواهید شد، به کلی گویی بسنده می‌کنند. کلی گویی این ویژگی را دارد که همواره می‌توان هر اتفاقی را در قالب آنها پوشش داد. بطور مثال کافی است که فالگیری به شما بگوید «اتفاقی در راه است» و هر مسئله‌ای که در آینده شما رخ دهد را در قالب همین جمله گنجانده و آن را به مثابه یک پیشگویی بازشناسی کند. در عین حال فالگیرها به شما توصیه‌های کلی می‌کنند؛ مثلاً دروغ نگویید، به دوستان خود اعتماد کنید یا مانند آن. توصیه‌هایی که نتیجه خاصی در بر ندارند.
دومین ویژگی فال‌ها، «این همان گویی» است. منظور از این همان گویی، تکرار مکررات است. مثلا در فال به شما گفته می‌شود: «اینطور است، چون اینطور است» یا «همین است که هست».
اغلب فال‌ها «مثبت گویی» می‌کنند. مثبت گویی معمولاً مورد پسند مخاطبان است و رضایت آنان را جلب می‌کند. بطور مثال اغلب فالگیرها ادعا می‌کنند که شما خوشبخت خواهید شد، موفق خواهید شد یا ثروتمند خواهید شد و اگر هم از خطری سخن بگویند برای طلب پول بیشتری است تا شما را قانع کنند که باید برای دفع آن خطر، پول بیشتری به وی بدهید. این اقدامی است که از سوی دعانویسان و رمالان نیز صورت می‌پذیرند. آنان با اجرای اقدامات نمایشی مدعی می‌شوند که مشکلات دیگر مزاحم شما نخواهند شد و در صورتی که سخن آنان غلط از آب دربیاید، مدعی می‌شوند که باید جادوهای بیشتری برای گشایش کار شما انجام دهند و بدین ترتیب نیز پول بیشتری از شما طلب خواهند کرد.
«بازگویی بدیهیات» نیز شیوه دیگر فال‌بینان است. بطور مثال به مخاطب گفته می‌شود که «سفری در راه است». طبیعی است که هر شخصی به احتمال بسیار زیاد در آینده سفری در پیش خواهد داشت. همچنین توصیه‌های همچون «اگر تلاش کنی، موفق می‌شود»، «به خانواده‌ات اعتماد کن» یا «به زودی به تو خبری خواهد رسید» اطلاعاتی هستند که بدیهی تلقی می‌شوند.
«تقدیرگرایی» نیز ویژگی دیگر اغلب فال‌ها است. فالگیرها به شما القاء می‌کنند که سرنوشت شما همین است و باید بپذیرید و اگر می‌خواهید سرنوشت خود را تغییر دهید، باید پول خرج کنید.
بساطی که نمی دانیم چرا جمع نمی‌شود
طی سال‌های اخیر، بارها و بارها، گزارش‌هایی درباره شیادان مدعی رمالی و جادوگری منتشر شده است و بسیار شنیده‌ایم که چنین افرادی کلاه بردار از آب درآمده‌اند اما فضای مجازی فرصتی است که باعث می شود تا این افراد همچنان بتوانند به کسب و کار خود ادامه دهند؛ کسب و کارهایی که به نظر می رسد پایان ناپذیر هستند.
هرچند انتظار نمی‌رود که تبلیغات رمالی و جادوگری در شبکه‌های اجتماعی غیر ایرانی به این زودی‌ها جمع شود اما می‌توان این پرسش را مطرح کرد که آیا شبکه‌های اجتماعی، تارنماهای تبلیغاتی و فضاهای اشتراک گذاری برنامه‌های کاربردی که در ایران تولید و مدیریت می‌شوند نیز عزمی برای حذف چنین تبلیغاتی شکل نمی گیرد و آیا قرار نیست مجریان قانون با این پدیده مذموم، غیراسلامی و غیرقانونی که به صورتی گسترده وجود دارد برخورد کنند؟/ ایرنا