به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ سل نوعی بیماری عفونی است که معمولا به ریه‌ها آسیب می‌رساند و از فرد بیمار به فرد سالم سرایت می‌کند. میکروب این بیماری از طریق تنفس وارد بدن می‌شود و گاهی سال‌ها به صورت نهفته در بدن باقی می‌ماند و در صورت وجود شرایط مناسب مانند ضعف سیستم ایمنی بدن یا ابتلا به بیماری‌هایی که زمینه‌ساز ابتلا به این بیماری هستند، عامل بیماری‌زا فعال می‌شود و ایجاد بیماری می‌کند.
اکنون در میان بیماری‌های میکروبی، بیماری سل شایع‌ترین علت مرگ و میر انسان‌هاست و تعداد افرادی که در نتیجه ابتلا به بیماری سل جان خود را از دست می‌دهند حتی از تعداد افرادی که بر اثر ایدز یا مالاریا می‌میرند هم بیشتر است و با توجه به این که بیماری از طریق تنفس منتقل می‌شود، می‌توان گفت حتی از ایدز هم رعب‌انگیزتر است.
بیماری سل به چه بخش‌هایی از بدن آسیب می‌رساند؟
یاسر مرآتی، متخصص گوارش و غدد، با بیان اینکه سل می‌تواند تمام اعضای بدن را مبتلا کند، گفت: اما شایع‌ترین شکل بیماری، سل ریوی است. در سل ریوی معمولا ریه فرد بیمار درگیر می‌شود، اگرچه در 30 درصد موارد نیز دیگر اعضای بدن آلوده به عامل بیماری‌زا می‌شوند.
او ادامه داد: اگر غیر از ریه‌ها، دیگر اعضای بدن نیز به سل مبتلا شوند، به این بیماری سل خارج ریوی گفته می‌شود. این اعضا شامل گره‌های لنفاوی بدن، پرده جنب، استخوان‌ها و مفاصل (به‌خصوص ستون فقرات)، مجاری ادراری و تناسلی، سیستم عصبی، روده‌ها و اعضای دیگری است؛ اما سل خارج ریوی بندرت به افراد دیگر منتقل می‌شود.
عامل بیماری چگونه منتقل می‌شود؟
این متخصص با اشاره به اینکه بیماری سل معمولا توسط فردی که مبتلا به سل ریوی مسری است به افراد سالم منتقل می‌شود، افزود: این بیماران با سرفه و عطسه، قطرات ریز حاوی میکروب‌ها را در هوای اطراف خود پخش می‌کنند. ذرات بزرگ‌تر می‌توانند تا چند ساعت در هوا معلق بمانند و سپس در قسمت‌های بالای دستگاه تنفسی جای بگیرند که بیشتر از سوی سیستم مژکی به بیرون رانده شده یا بلعیده می‌شوند؛ اما ذرات کوچک‌تر تا کیسه‌های هوایی راه یافته و در صورت استقرار و تکثیر ایجاد عفونت می‌کنند.
چه عواملی در ابتلا به این بیماری تاثیرگذار خواهد بود؟
مرآتی عنوان کرد: به‌طور کلی می‌توان گفت نوجوانان، سالمندان و زنان باردار بیش از گروه‌های دیگر در معرض خطر هستند؛ همچنین سوءتغذیه، نارسایی کلیوی و ابتلا به دیابت نیز احتمال ابتلا به سل را افزایش می‌دهند. افرادی که تحت درمان بوده و ملزم به مصرف داروهای ضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن هستند یا افرادی که مبتلا به بدخیمی‌اند، بیش از افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به بیماری سل قرار دارند.
آیا واکسنی برای بیماری سل ساخته شده است؟
او ادامه داد: به همه کودکان در هفته‌های اول تولد واکسنی به نام ب.ث.ژ تزریق می‌شود که حاوی باسیل گاوی زنده ضعیف شده است و مصونیت کامل در برابر بیماری سل ایجاد نمی‌کند، اما از ابتلا به بیماری سل کشنده و مننژیت جلوگیری می‌کند، اگرچه باید گفت بیماری سل از طریق درمان‌های دارویی کاملا قابل درمان است.
از چه روشی برای تشخیص بیماری سل استفاده می‌شود؟
این متخصص گوارش در این باره توضیح داد: معمولا از کشت خلط، رادیوگرافی قفسه سینه و تست پوستی توبرکولین برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود. آزمایش مستقیم خلط یکی از مهم‌ترین، قابل دسترس‌ترین و ارزان‌ترین روش‌های تشخیص سل ریوی است.
در کشور ما از چه روشی برای درمان بیماری سل استفاده می‌شود؟
مرآتی با اشاره به اینکه اساس درمان بیماری سل را درمان دارویی تشکیل می‌دهد، عنوان کرد: بنابراین می‌توان گفت مصرف داروهای ضد سل، راه اصلی درمان این بیماری است
بیماری سل مقاوم به درمان چیست؟
او با تاکید بر اینکه اگر میکروب سل با داروی خاصی از میان نرود به آن سل مقاوم گفته می‌شود، توضیح داد: اگر بیمار داروهایش را به مدت کافی و یا به میزان کافی مصرف نکرده باشد، بیماری سل نسبت به درمان مقاوم می‌شود. بیماران مبتلا به سل مقاوم می‌توانند بیماری خود را به دیگری منتقل کنند.
مهم‌ترین علت افزایش وسعت جهانی سل چیست؟
این پزشک تصریح کرد: در هر ثانیه یک نفر به باسیل سل آلوده می‌شود، هر 4 ثانیه یک نفر به بیماری سل مبتلا می‌شود و هر 10 ثانیه یک نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهد. هیچ بیماری دیگری مانند سل به اقتصاد جامعه لطمه نمی‌زند. فقر در جمعیت‌های مختلف، تغییرات جمعیتی مانند افزایش جمعیت و مهاجرت‌ها و همچنین پوشش بهداشتی نامناسب و ناکافی از دلایل اصلی افزایش وسعت جهانی سل هستند علاوه بر کنترل ناموفق در بیماریابی و اپیدمی، ایدز نیز نقش بسیار مهمی در گسترش این بیماری داشته است.
به نظر شما چه عاملی می‌تواند در جلوگیری از شیوع این بیماری در کشور موثر باشد؟
او در پایان گفت: مهم‌ترین راه پیشگیری از سل، حذف منابع انتشار بیماری یعنی بیماران مبتلا به سل ریوی که آزمایش خلط آنها مثبت بوده است، خواهد بود که از طریق درمان موثر ضد سل امکانپذیر خواهد بود. به طور کلی با ارتقاء سطح بهداشت در جامعه و محیط زندگی افراد، آموزش بهداشت و تغذیه مناسب می توان خطر انتقال عفونت سل را تا حدی کاهش داد.