جهانگیر کوثری، تهیه کننده سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا با اشاره به اینکه همواره در تاریخ سینما دستمزد بازیگران مرد بیشتر از خانم‌ها بوده گفت: در همه جای دنیا دستمزد بازیگران مرد بیشتر از زنان است. مبنای این موضوع برمی‌گردد به تاریخ سینما و زمانی که هنر هفتم شکل گرفت. در فیلمنامه‌ها، مردها همیشه یکه بزن و آرتیستی هستند که می‌توانند گره‌های فیلم را باز کنند. طبیعی است دستمزد بالاتری هم طلب می‌کنند.
وی ادامه داد: در سینمای جهان جیمزباندها را می‌توان مثال زد که هم نویسنده و هم بازیگران آن مرد هستند. در واقع مردسالاری از قدیم‌ها بوده و در سینما هم رسوخ پیدا کرده است.
تهیه‌کننده فیلم «فراری» درباره دستمزد بازیگران درجه دو در سینما بیان داشت: بین بازیگران درجه دو هم مسئله به همین شکل است. یعنی مردها دستمزد بیشتری می‌گیرند. حتی گاهی اوقات پیش می آید بازیگر مرد نقش مکمل دستمزد بیشتری از بازیگر نقش اول می گیرد یا اینکه دستمزدشان با هم برابری می کند. دلیلش هم این است نقش مکمل کامل کننده فیلم محسوب می شود و اهمیت ویژه دارد. در سینمای دهه 20، 30 و 40 نقش مکمل به ویژه در مصر و هند اهمیت ویژه‌ای داشت. برای مثال اسماعیل یاسین، بازیگر معروف مصری، جزو اولین نفرهایی بود که نقش مکمل بازی می‌کرد و دستمردهای کلانی هم می‌گرفت.
جهانگیر کوثری با اشاره به اینکه سینما به دلیل گیشه فقط به دنبال ستاره‌هاست تصریح کرد: تلویزیون به دلیل اینکه یک سازمان دولتی است و سالانه بودجه مشخصی دریافت می‌کند، به دلیل دستمزد بالای بازیگران چهره می‌تواند از بازیگران ناآشنا و تئاتری استفاده کند، کما اینکه اکنون این اتفاق رخ داده و در اکثر سریال‌ها یک یا دو بازیگر جدید می‌بینیم. مشخصا این بازیگران چون با یک ورودی رایگان وارد این عرصه می‌شوند دستمزد خیلی کمی می‌گیرند و توقعی ندارند اما در سینما اینگونه نیست. ما تهیه کنندگان به فکر گیشه و بازگشت سرمایه خود هستیم بنابراین باید از استارها و بازیگران چهره استفاده کنیم تا بتوانیم مخاطب را به سینما بکشانیم.
وی در ادامه افزود: استفاده از بازیگران جدید مسئله‌ای است که یک عده آن را قبول دارند و انجام می‌دهند، یک عده هم هستند که معتقدند سینما با ستاره زنده است و بدون ستاره معنا ندارد. این شعار سینمای هالیوود، بالیوود، ایتالیا و... است. دسته اول در دهه‌های 60 میلادی خواستند این سنت را بشکنند، در نتیجه از بچه‌های تئاتر استفاده کردند و اتفاقا توانستند بهترین آثار را خلق کنند. در سینمای ما به دلیل وضعیت اقتصادی و نگرانی از فروش گیشه اصطلاح «ستاره پولساز» رایج است. تهیه کنندگان در آثار سینمایی به دنبال بازیگری می روند که عکسش روی بیلبورد بفروشد.
این تهیه کننده با اشاره به عناصری که دستمزد استارها را تعیین می کند گفت: در کشور ما هر بازیگری دستمزد مخصوص خودش را دارد. اولین چیزی که تعیین کننده قیمت یک بازیگر است به توانمندی و پتانسیل آن بر می‌گردد. دومین مسئله تیپ و ظاهر و سومین مورد موفقیت فیلم های قبلی اوست. یعنی تهیه کننده نگاه می‌کند این بازیگر در کارهای قبلی توانسته گیشه را نگه دارد یا خیر. تمام این سه مورد ترکیبی است که از یک بازیگر استار پولساز می سازد.
سینمای ایران مردانه است
اسماعیل عفیفه، تهیه کننده تلویزیون، با اشاره به اینکه دستمزد بازیگران مرد از زن بیشتر است، گفت: گاهی اوقات پیش آمده بازیگران خانم که نقش اول بازی می کنند دستمزدشان از بازیگران مرد هم بیشتر است اما اگر میانگین بگیریم؛ مثل سینمای جهان در کشور ما هم دستمزد بازیگران استار مرد بیشتر است.
وی در ادامه افزود: دلیل این موضوع هم این است که سینمای ما هنوز مردانه است. نقش های محوری، اصلی و تاثیرگذار برای مردها نوشته می شود و زن ها باید در کنار مردان قرار گیرند.
تهیه‌کننده سریال «پس از باران» ضمن اشاره به سینمای جهان بیان داشت: درست است که در کشورهای خارجی مردان دستمزد بیشتری دارند اما در آنجا اقبال و سلیقه مخاطب است که حرف اول را می زند. گاهی پیش آمده بازیگر زنی چون فیلمش پرفروش بوده و در یک مقطعی خوش درخشیده دستمزدی هم اندازه دستمزد بازیگر مرد گرفته است.
این تهیه کننده درمورد مبنای دستمزد بازیگران ناآشنا و تازه کار گفت: بنده تجربه کار با بازیگران تازه کار و ناآشنا را داشتم. دستمزد این مدل از بازیگران قطعا کمتر از بازیگران چهره است. دلیلش هم این نیست که چون ما فرصت بازی به آنها را دادیم پس باید چیزی که حقشان است را ندهیم. در همه جای دنیا اینگونه است که تهیه کنندگان بازیگران جدید می آوردند تا هم هزینه های خود را مدیریت کنند هم اینکه چهره تحویل دهند.
اسماعیل عفیفه تاثیر نمایش خانگی بر ورود بازیگران تازه کار را رد کرد و اظهار داشت: اینکه بعضی از تهیه کنندگان می گویند دستمزدهای بالا در نمایش خانگی باعث شده ما از بازیگران تئاتر و ناآشنا در تلویزیون استفاده کنیم را قبول ندارم. ما تهیه کنندگان وظیفه داریم به تئاتر برویم و بازیگران با استعداد و جوان را پیدا کرده، فرصتی برایشان فراهم کنیم تا خودشان را نشان دهند. این جزء قاعده ماست و همه باید رعایت کنیم.
عفیفه با اشاره به سریال محبوب و پرطرفدار آمریکایی «فرندز» گفت: برخی از هنرپیشه ها در نمایش خانگی دستمزدهای بالایی دارند که در تلویزیون نمی توان آن را تامین کرد، در واقع اصلا نیازی هم نیست از این نوع بازیگران استفاده شود. قانون و قاعده تلویزیون به عنوان یک رسانه ملی استعدادیابی در جوانان است. بسیاری از مواقع می بینیم در هالیوود بازیگر نقش اول کسی است که تا حالا هیچ تجربه ای نداشته اما با آن کار تبدیل به یک ستاره می شود. در مصداق جهانی سریال «فرندز» را می توان مثال زد. هر 6 بازیگر از چهره های جدیدی بودند که با پخش این سریال مخاطب جهانی پیدا کردند و بسیار خوش درخشیدند.
درمورد دستمزد بازیگران هیچ قانون نوشته شده ای وجود ندارد!
مسعود ردایی، تهیه کننده سینما، میزان دستمزد بازیگران را وابسته به توانمندی آنها دانست و گفت: دستمزد بازیگران براساس توانمندی، نقش و فیلمنامه تعیین می شود. در همه کشورهای دنیا قانون این است که هر بازیگری بر اساس همین اِشل ها دستمزد مشخصی دارد اما متاسفانه در کشور ما اینگونه نیست و قانون نوشته شده ای در این باره وجود ندارد. برای مثال یک بازیگر استار آقا قیمتش 700 میلیون تا یک میلیارد تومان است و بازیگر دیگری 100 میلیون تومان می گیرد. از نظر کیفی نمی توان به طور قطع گفت دستمزد بازیگران مرد بیشتر است یا زن، تمام مواردی که عرض کردم در تعیین دستمزد موثر هستند.
تهیه‌کننده فیلم «سه بیگانه» در ادامه با اشاره به عوامل موثر در تعیین دستمزدها بیان داشت: در یک فیلم سینمایی عوامل و عناصر زیادی وجود دارد که میزان دستمزد بازیگر را مشخص می کند. نوع نقش، تفکر تهیه‌کننده و کارگردان، لوکیشن فیلمبرداری(تهران یا شهرستان) و... بر دستمزد بازیگران چه خانم چه آقا تاثیر بسزایی دارد.
ردایی در پاسخ به این سوال که چه چیزی باعث می شود هر بازیگری قیمت مشخصی داشته باشد، تصریح کرد: در درجه اول توانمندی و حرفه ای بودن بازیگر، درجه دوم معروف و محبوب بودن آن و مرحله بعدی ظاهر است که باعث می شود هر بازیگری برای خودش قیمت مشخصی داشته باشد. همین موارد است که عامل به وجود آمدن این شرایط شده است، همین وضعیتی که هر بازیگری برای خودش دستمز تعیین می کند.
این تهیه کننده درمورد مبنای دستمزد بازیگران کار اولی گفت: من بارها تجربه کار با بازیگران کار اولی را داشتم. این مدل از بازیگران چون بار اولشان است کار می کنند قطعا دستمزد بالایی برای آنها درنظر گرفته نمی شود. در واقع ما تهیه کنندگان و تمام عوامل تلاش خود را می کنیم یک بستری را ایجاد کنیم تا این جوانان پرانرژی نقش ایفا کنند. این بهترین و تعالی ترین راه پیشرفت یک بایگر است، برای اینکه به بازی در فیلم های دیگر هم راه پیدا کند.
دستمزدهای بادآورده در نمایش خانگی توقع بازیگران تلویزیون را بالا برده!
علیرضا سبط احمدی، تهیه کننده سینما و تلویزیون، دستمزد بازیگران مرد را بیشتر از خانم‌ها دانست و گفت: در ایران هم مانند سایر کشورها، دستمزد بازیگران مرد بیشتر از زنان است. دلیلش هم این است بازیگر استار مرد هر شوخی می‌تواند کند، هر گونه روابطی می‌تواند داشته باشد و هر دیالوگی را می‌گوید اما بازیگر استار زن به دلیل اینکه امکان انجام این موارد را ندارد باید در کنار بازیگر مرد قرار گیرد و مکمل آن باشد. به همین دلیل است که سینمای ما روی دوش بازیگران مرد می چرخد. همین مسئله باعث می شود دستمزدهایشان هم بالا رود و روی میلیارد قرار گیرد.
تهیه کننده سریال «همسایه‌ها» در ادامه با اشاره به اینکه در ایران تهیه کنندگان باید کمپانی تشکیل دهند، تصریح کرد: در همه جای دنیا اینگونه است که تهیه کنندگان از شخصیت حقیقی خود خارج شده و به یک کمپانی تبدیل می شوند. در کشور ما هم تهیه کنندگان باید به این شکل فعالیت کنند تا بتوانیم به صورت منسجم و برنامه ریزی شده پیش رویم. ما تهیه کنندگان باید در این کمپانی بازیگران ناآشنا و کار اولی را جذب کنیم، روی آنها سرمایه گذاری کرده و تا مدت ها حق امتیاز آنها را داشته باشیم. متاسفانه چون سیستماتیک کار نمی کنیم برای چندماه بعدمان هم برنامه ای نداریم.
سبط احمدی با تاکید براینکه نمایش خانگی توقع بازیگران تلویزیون را بالا برده بیان داشت: من نمی خواهم اسم پول های نمایش خانگی را اختلاس، پولشویی، کثیف و... بگذارم؛ من به این نوع از پول ها؛ بادآورده و بدون حساب و کتاب می گویم. این پول ها باعث شده هزینه ها بدون هیچ حساب و کتابی به صورت غیرمنطقی در نمایش خانگی بالا رود. نمایش خانگی هم برای اینکه گیشه خود را داشته باشد و (CD) هایش را بفروشد مجبور است از استارها با دستمزدهای خیلی بالا استفاده کند. در غیراینصورت نمی تواند حتی پولی که هزینه کرده است را برگرداند.
وی ادامه داد: وقتی بازیگری در نمایش خانگی چندصد میلیون تومان می گیرد، طبیعی است در تلویزیون به مبالغ ما و بودجه محدودی که داریم اکتفا نمی کند. در نتیجه میزان دستمزد بازیگران تلویزیون هم تحت تاثیر قرار گرفته و بالا رفته است.
علیرضا سبط احمدی با اشاره به اینکه دلیل افزایش ورود بازیگران کار اولی به تلویزیون، دستمز بالای بازیگران است، گفت: ما تهیه کنندگان در تلویزیون با توجه به بودجه محدودی که داریم از پس دستمزد بازیگران برنمی آییم، به همین دلیل از بازیگران ناآشنا و تئاتری استفاده می کنیم که البته به نظر من اتفاقی خرسند است. چراکه هم ما پولمان را مدیریت می کنیم هم اینکه چهره های جدید و با استعداد معرفی می شوند.
با اقتصاد افسار گسیخته، سینما با کله سقوط می‌کند!
سعید سیدزاده، تهیه کننده سینما، درباره وضعیت اقتصادی سینما گفت: نمی‌توان میزان دستمزد بازیگران زن و بازیگران مرد را قضاوت کرد، بلکه باید بازار فعلی سینما را مورد بررسی قرار داد. اقتصاد سینما اکنون درحال خودخوری است و خودزنی می کند. در واقع می توان گفت سینمای ما دست به یک نوع خودکشی زده است و به زودی از بین می رود. در این شرایط بد اقتصادی دستمزد بازیگران به شکل تصاعدی رو به بالاست و روزی خواهد رسید که به این خاطرف فیلمسازی عملا تعطیل می شود.
وی در ادامه افزود: به نظر من فقط نقد روی میزان دستمزد بازیگران درست نیست، چراکه این شرایط بد اقتصادی جامعه است که باعث همچین موضوعی شده، بنابراین باید به این مسئله انتقاد کنیم. بنده معتقدم اقتصاد سینما دچار یک افسار گسیختگی شده است که باعث می شود سینما با کله سقوط کند.
تهیه کننده فیلم «بچه های آسمان» تصریح کرد: فیلم های قبل از انقلاب با 100 هزار تومان ساخته می شدند که از این مبلغ تقریبا 60 هزار تومان برای بازیگر نقش اصلی بود. در سینمای هالیوود هم به همین شکل است. مشکل الان ما این است که اگر هزینه هم کنیم فیلمی بسازیم تماشاگری نداریم که پولمان برگردد.
سعید سیدزاده در ادامه با اشاره به تاثیر گرانی بلیت های سینما بر کاهش مخاطبان بیان داشت: اکنون سینما به دلیل گرانی بلیت، بسیاری از تماشاگران خود را از دست داده است. فقط ژانر و موضوع نیست که تماشاگر را نگه می دارد، توجه به وضعیت اقتصادی مردم مسئله مهمی است که مدیران باید به آن توجه کنند. یکی از عوامل اصلی در اینکه تماشاگران از سینما تارانده شدند، اقتصاد است.
این تهیه کننده در ادامه اظهار داشت: قدیم ها یک سرباز که وقت خالی پیدا می کرد به سینما می رفت اما الان سرباز پولی در جیب ندارد که در سینما فیلم ببیند. بنابراین به جای تمرکز کردن در میزان دستمزد بازیگران باید در نگاه کلی تر وضعیت اقتصادی سینما را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و برای بهبود آن چاره ای بیاندیشیم.