به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا؛ آمریکایی‌ها روز ۳ نوامبر ۲۰۲۰ (۱۳ آبان‌ماه ۱۳۹۹) برای انتخاب چهل و ششمین رئیس‌جمهور این کشور پای صندوق‌های رأی می‌روند اما مسئله اصلی انتخابات پیش رو، ماندنی بودن یا رفتنی بودن دونالد ترامپ به عنوان چهل و ششمین رئیس جمهور و حضور آن در کاخ سفید است. به عبارت دیگر بسیاری منتظرند ببیند آیا دموکراتها در این دوره می توانند ترامپ را شکست دهند؟ به ویژه اینکه دموکراتها این بار با کاندیدای برجسته و باسابقه‌ای چون «جو بایدن» پا به میدان انتخابات و رقابت با ترامپ جمهوری خواه گذاشته‌اند و دونالد ترامپ را تا پای استیضاح و لبه برکناری از ریاست جمهوری برده‌اند. حال به نظر می رسد که نوبت ترامپ است که در کارزار انتخاباتیاش علیه رقبای دموکراتش تاخته و به نوعی انتقام جویی کند.
تا جایی که به نظر می‌رسد رئیس جمهور آمریکا به همراه مشاورانش در حال رصد لحظه به لحظه رفتارها و سخنان رقبای حزب دموکرات در کارزاهای انتخاباتی و مناظره های انتخاباتی هستند.
انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا در هیچ کجای دنیا همانندی ندارد چراکه ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد و برخلاف کارزاهای انتخاباتی کشورهای دیگر که ممکن است، حدودا یک ماه به طول بیانجامد، پس بسیارزمانبر است. به گونه ای که ممکن است یک سال توجه افکار عمومی و رسانه ها را به خود جلب کند. به ویژه اینکه ما ایرانیان نیز بیش از همیشه به انتخابات آمریکا توجه داریم و می خواهیم بدانیم، ترامپ می ماند یا می رود؟
ترامپ تاجر مسلک و جمهوریخواه، از زمانی که در کاخ سفید به عنوان رئیس جمهور، کار خود را آغاز کرده از محدودیت برای ورود ایرانیان به آمریکا گرفته تا خروج از برجام و انواع تحریم ها و فشارهای سیاسی بین المللی را علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده است.
اوکه به شدت با تخریب دموکراتها به ویژه باراک اوباما در کارزار انتخاباتیاش توانست پیروز انتخابات 2016 باشد این بار هم از هر گونه تمسخر و تخریب و فرافکنی و اتهام زنی علیه دموکراتها استفاده می کند تا مجددا در کاخ سفید، بماند.
او که به نظر می‌رسد رقیب جدی خود را جو بایدن می داند و همواره از او با عنوان جو بایدن خوابالو یاد می کند و از برنی سندرز دیگر رقابت دموکرات خود با عنوان طرفدار تفکر سوسیالیستی یاد می کند چراکه می داند، مردم آمریکا ممکن است به دموکراتها گرایش داشته باشند.
در این ارتباط امیر علی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا، به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا می‌گوید: «همواره نوک تیز انتقادات ترامپ به سمت رقیبی است که احتمال می‌دهد شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات مقدماتی دارد. به عنوان مثال تا یکی دو هفته گذشته که شانس پیروزی سندرز بالا بود و به نظر می‌رسید که شانس اول دموکراتها باشد ترامپ دائما علیه سندرز صحبت می‌کرد و او را متهم به کمونیست و سوسیالیست بودن می‌کرد، مبنی بر این که کشور را به سمت سوسیالیست شدن سوق می‌دهد و با این عبارات تلاش می‌کرد، دائما مردم را از سوسیالیستی شدن به واسطه روی کارآمدن برنی سندرز بترساند. در حال حاضر که بایدن رو به ظهور است انتقادات علیه سندرز کاهش پیدا کرده و دائما ترامپ علیه بایدن از جمله ضعف و ناکارآمدی‌هایی که بایدن دارد چه سیاسی، چه اخلاقی، چه اقتصادی و مالی صحبت می‌کند. اگر دوباره ورق برگردد و سندرز شانس بالاتری را بدست بیاورد دوباره انتقادات ترامپ متوجه سندرز می‌شود.» بنابراین این اقدامات حاکی از شواهدی است که اکنون حمله به جو بایدن از سوی جمهوری‌خواهان پررنگ‌تر بوده و در دستور کار قرار گرفته چراکه بایدن، شانس بالاتری را برای پیروزی در انتخابات مقدماتی دارد.
این اقدامات در حالی است که بیش از 224 میلیون نفر در آمریکا در سن رأی قرار دارند. نتایج نظرسنجی‌هایی که مرکز نظرسنجی «پیو» منتشر کرده نشان می‌دهد، شرکت‌کنندگان در انتخابات 2020 از هر زمان دیگر جوان‌تر و متنوع‌تر هستند ولی این تنوع و جوان بودن، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را بیش از هر زمان دیگری دچار پیچیدگی کرده است. به ویژه اینکه در دوره قبلی ریاست جمهوری یعنی در سال 2016، یک سوم واجدین شرایط رای دهی در انتخابات شرکت کردند و برخی نیز، بازماندند.
رقیب جدید ترامپ که از انتقادهای تند و تمسخرهای تکراری او مصون نمانده است جوبایدن دموکرات، معاون سابق باراک اوباما، رییس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا، است. نامزدی که هر چند دیر به میدان رقابت انتخاباتی پیوست اما تاکنون پیروز اولین سه شنبه بزرگ انتخاباتی آمریکا، بوده است.
در این ارتباط، قاسم افتخاری، کارشناس مسائل آمریکا و استاد پیشین دانشگاه تهران، با بیان اینکه شانس پیروزی جو بایدن و ترامپ در انتخابات پیش رو برابر است به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا می گوید: «پیشگام شدن جو بایدن در واقع بهترین شانس را برای دموکرات ها به وجود آورده است چراکه در میان دموکرات ها، هیچ کس به اندازه بایدن پختگی سیاسی ندارد و هم اینکه او معاون اوباما نیز بود. بنابراین با سیاست های جهان آشنایی زیادی دارد از جمله روابط ایران و آمریکا. اما اینکه بعدها در رقابت بین ترامپ و جو بایدن چه اتفاقی رخ دهد، بیشتر بستگی دارد به اینکه در آینده یعنی در7 تا 8 ماه باقی مانده، چه اتفاقاتی رخ دهد.»
او می‌گوید: «مسأله مهم برای جو بایدن بیشتر مسایل داخلی است در حالی که برای ترامپ بیشتر مسایل بین المللی مطرح است. از این رو اگر جو بایدن به نحوی بتواند در زمینه سیاست داخلی، برنامه هایی برای دوره ریاست جمهوری خودش در آینده ارائه دهد به گونه ای که مورد پسند آمریکا باشد، قطعا می تواند شانس پیروزی خود را بیشتر از حالا بالا ببرد. اما در مورد ترامپ قضیه برعکس است ترامپ نسبتا از نظر افکار عمومی داخلی آمریکا نگرانی ندارد و مسئله او بیشتر مسایل سیاست خارجی است.»
جوبایدن، معاون اول بارک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا در یک سخنرانی بزرگ در شهر دوور (Dover) از ایالت دلاور (Delaware) در باره نقد اقدامات ترامپ گفته بود: «زمان آن فرارسیده است که "ستون فقرات" آمریکا را از نو بسازیم. او از ضرورت یک "اجماع سیاسی" علیه "فضای مسمومی" سخن گفت که روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا برجای گذاشته است.
او همچنین گفته بود: «سیاست آمریکا تحت ریاست جمهوری ترامپ به اندازه‌ای "عوام‌گرایانه"، "تنگ‌نظرانه" و "شریر" شده است که «ما در بسیاری موارد حتی نمی‌توانیم وارد یک دیالوگ با یکدیگر شویم».
این سخنان بایدن مربوط به زمانی بود که او هنوز برای نامزدی در انتخابات آینده اعلام آمادگی نکرده بود. اما به هر حال جو بایدن برای دمکرات‌ها، چهره‌‌ای است که شانس پیروزی بر نامزد جمهوری خواهان را دارد.
این در حالی است که علی بیگدلی، کارشناس مسائل آمریکا، پیروزی ترامپ در انتخابات را با وجود رقیبان دموکراتی چون جو بایدن و برنی سندرز، حدود90درصد می‌داند و به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا می‌گوید: «سندرز با اینکه در حزب دموکرات بسیار موفق عمل کرده است، بعید است بتواند رقیب خطرناکی برای ترامپ باشد و ترامپ هنوز هم شانس و اقبالش برای رئیس جمهور شدن بسیار بالاست و شاید چیزی حدود 90 درصد این موفقیت را می‌تواند دنبال کند. با توجه به اینکه موفقیت چشم‌گیری در سیاست خارجی نداشته اما در داخل تا حدود زیادی موفق بوده است چراکه مردم آمریکا به جیبشان بیشتر توجه می‌کنند.»
او می‌گوید: «رقابت بین دموکراتها و جمهوری‌خواهان از روزهای تشکیل آمریکا یعنی سال 1776 وجود داشته اما این رقابت در دوره ترامپ خیلی عمیق‌تر شده است. عمق این اختلافات به ویژه بین دموکراتها و جمهوری‌خواهان مخصوصا بر سر استیضاح ترامپ توسط دموکراتها بیشتر شد ولی آنچه که قطعی بوده این است که آرا جمهوری خواهان عموما رأی ثابتی است، بر خلاف دموکراتها که آرای آنها سیال است.»
به رغم این تحلیل ها، ترامپ اعلام کرده است که همه نتایج رقابت بین دموکراتها را دنبال می‌کند و هر کسی برنده شود، به مصافش می رود.
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا، در پاسخ به این سوال که آیا دونالد ترامپ ممکن است رئیس جمهور یک دوره ای شود به خبرنگار سیاسی برنا می‌گوید: «اکنون بسیار زود است و نمی‌‌توان به طور دقیق به این سوال پاسخ داد چراکه ابتدا باید تکلیف نامزد حزب دموکرات روشن شود که رقابت بینجوبایدن و سندرز است و دو تفکر وجود دارد و باید ببینیم کدوم تفکر غالب می‌شود و نامزد نهایی از کنوانسیون ملی حزب بیرونمی‌آید که این کنوانسیون در تابستان 2020 برگزار می‌شود. به هر حال سنت سیاسی در آمریکا نشان می‌دهد روسای جمهور عموما دو دوره‌ای هستند مگر اینکه خلافش ثابت شود و تعداد کمی از روسای جمهور دو دوره‌ای نشدند.»
مرتضی مکی، دیگر کارشناس مسائل آمریکا، به سابقه یک دوره‌ای شدن برخی روسای جمهور در آمریکا اشاره می‌کند و به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا می‌گوید: «نباید احتمال پیروزی را در انتخابات 2020 دست کم گرفت اما به هر حال بسیاری در اروپا، ایران و کشورهای جهان منتظرند که ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری شکست بخورد تا فضای سیاسی جدیدی ایجاد شود، البته این خوشبینی زیاد نباید بر تدوین راهبردهای کلان سیاست خارجی و امنیتی که امکان دارد 4 سال دیگر ترامپ را در کاخ سفید ببینیم، اثر بگذارد. یک دوره ای شدن در تاریخ آمریکا وجود داشته است بعد از جنگ جهانی دوم نیکسون در دور دوم انتخابات تغییر کرد و «جیمی کارتر» اولین رییس جمهور بعد از جنگ جهانی آمریکا است که تک دوره ای بوده و «جورج بوش» پدر هم تک دوره ای بوده است. برخی این احتمال را می دهند که ترامپ به سرنوشت کارتر دچار شود ولی این خوش بینی باید با یک درایت و دوراندیشی، مدنظر قرار گیرد.»
نگاهی به انتخابات در آمریکا
مجمع انتخاب یا «کالج الکترال» چیست و چگونه عمل می کند؟
«مجمع انتخاب»، شامل ۵۳۸ عضو برای پنجاه ایالت آمریکا است. تعداد اعضای این مجمع در هر ایالت با مجموع تعداد نمایندگان آن ایالت در مجلس نمایندگان کنگره و سناتورهای آن برابر است. بنابراین ایالت های پرجمعیت تر در این مجمع، اعضای بیشتری دارند. هرچه تعداد اعضا بیشتر باشد رای آن ایالت در نتیجه انتخابات مهمتر خواهد بود. بطور مثال کالیفرنیا ۲ نماینده در سنا و ۵۳ نماینده در کنگره دارد، پس در «مجمع انتخاب» ۵۵ عضو خواهد داشت. این اعضا نباید هیچگونه مقام دولتی یا نظامی داشته باشند.
در روز انتخابات رای دهندگان مانند بسیاری از کشورهای دیگر به نامزد انتخاباتی مورد نظر خود (از حزب دموکرات، جمهوری خواه ویا کاندیدای مستقل) رای می دهند. آنها همچنین به ۴۳۵ نماینده مجلس نمایندگان، یک سوم نمایندگان سنا و نیز اعضای «مجمع انتخاب» نیز رای می دهند و آنها را انتخاب می کنند.
نکته اصلی و متفاوت در انتخابات آمریکا این است که نتیجه نهایی انتخابات ریاست جمهوری بر اساس آرای اعضای هر ایالت در «مجمع انتخاب» یا کالج الکترال مشخص می شود. خود اعضای «مجمع انتخاب» پس از شمارش آرای مردم مشخص می شوند، آنها باید تا ماه دسامبر گرد هم آمده و با رای خود، رئیس جمهور آینده را مشخص کنند. این اعضا در این مرحله، اختیار تصمیم گیری شخصی ندارند و موظف هستند بر اساس انتخاب مردم ایالت خود رای دهند. هر نماینده به نامزدی رای خواهد داد که در روز انتخابات (هشتم نوامبر) در ایالت او حداکثر آرا را کسب کرده باشد. برگ برنده انتخابات در دست کاندیدایی خواهد بود که در ایالت های بزرگ و پرجمعیت رای بیشتری کسب کند. نامزد انتخاباتی ای که ۲۷۰ رای در «مجمع انتخاب» بدست بیاورد، رئیس جمهور آینده آمریکا خواهد بود.
اما نکات مهم دیگری هم وجود دارد. برای مثال، فلوریدا از ایالت های چرخشی و مردد است و در جلسه مجمع انتخاب، ۲۹ عضو دارد. نتیجه شمارش آرا در فلوریدا بسیار مهم است زیرا حتی در مرحله انتخابات درون حزبی نمی توان به قطع گفت که ارای این شهر به سمت کدام کاندیدای نهایی انتخابات خواهد رفت. بنابراین رای نمایندگان «ایالت های مردد یا چرخشی» که جمعیت و وسعت زیادی دارند، می تواند در مواردی بسیار تاثیر گذار باشد و نتیجه انتخابات را تغییر دهد.
ایالت‌های مردد یا چرخشی کدامند؟
ایالت‌های مردد یا چرخشی به ایالت‌هایی گفته می‌شوند که طی سال‌های متمادی رای حزبی ثابتی نداشته‌اند و رای مردمی آنها در هر دوره به کاندیدایی از احزاب متفاوت داده شده است. اگرچه ممکن است که برای مثال در دو دوره متوالی رای مردم این ایالت ها به حزب مشخصی تعلق گرفته باشد اما تا لحظه آخر هیچ چیز مشخص نیست. بنابراین این ایالت‌ها برای نامزدهای احزاب دموکرات و جمهوریخواه اهمیت بسیاری دارند.
ایالت‌های چرخشی مهم این دوره از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، فلوریدا، ویرجینیا، پنسلوانیا و اوهایو هستند. اما آرای ایالت هایویسکانسین، نیوهمشایر، مینهسوتا، نوادا، کارولینای شمالی، آیوا و میشیگان نیز از اهمیت بالایی برخوردارند.
برای مثال در انتخابات سال ۲۰۰۰ میلادی، جورج دبلیو بوش موفق شد تقریبا ۱۰۰۰ رای بیشتر از رقیب خود ال گور در فلوریدا کسب کند. و با اینکه میزان رای مردمی الگور در کل کشور ۳۸/۴۸ درصد و رای جرج بوش ۸۷/۴۷ درصد بود، اما همه نمایندگان «مجمع انتخاب» از ایالت فلوریدا مجبور بودند تا به نفع جرج بوش رای بدهند. این بدان معناست که الگور در مجموع اکثریت رای مردمی را کسب کرد اما به دلیل آرای فلوریدا، با اختلاف کمتر از هزار رای و بخاطر رای فلوریدا به جورج بوش، در انتخابات بازنده شد.