انحرافات بی‌شمار نظام ارزی چندنرخی و لزوم تک‌نرخی کردن ارز

کریم یزدی‌خواه کارشناس حوزه سیاست‌گذاری در گفت وگو با خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری برنا، در رابطه با مشکل نظام ارز چند نرخی اظهار داشت: موضوع نظام ارزی چند نرخی ایران چالش مهمی است که سال هاست گریبان اقتصاد کشور را گرفته است. این سیستم که امکان نرخ‌های مختلف ارز را برای بخش‌های مختلف اقتصاد فراهم می‌کند، منجر به فساد گسترده، رفتار‌های رانت‌خواری و ناکارآمدی در تخصیص منابع ارزی شده است. برای رفع این مشکلات و ارتقای شفافیت و ثبات اقتصادی بیشتر، اجرای نظام ارزی تک نرخی در دولت چهاردهم ضروری است.

وی ادامه داد: یکی از مشکلات کلیدی نظام ارزی چند نرخی وجود فرصت‌های آربیتراژ و رانت ارزی بالا بین نرخ رسمی ارز دولتی برای واردات و نرخ ارز بازار آزاد است. این اختلاف منجر به وضعیتی می‌شود که کالا‌ها با نرخ پایین تری وارد می‌شوند و سپس با قیمت بالاتری در بازار فروخته می‌شوند و در نتیجه قیمت‌های متورم برای مصرف کنندگان و سود ناعادلانه برای واردکنندگان و دلالان به همراه خواهد داشت. این رویه نه تنها به مصرف‌کنندگان داخلی آسیب می‌زند، بلکه پویایی بازار را مخدوش می‌کند و فرصت‌هایی برای فساد و رفتار‌های رانت‌جویانه ایجاد می‌کند.

این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری در رابطه با مفاسد بالای تخصیص ارز چندنرخی اظهار داشت. تخصیص ارز تحت نظام ارزی چند نرخی مملو از فساد است، زیرا مدیران فرآیند تخصیص ارز اغلب دارای امضا‌های طلایی برای تخصیص ارز می‌شوند. این امضا‌های طلایی باعث ایجاد انگیزه فساد در تخصیص ارز به افراد خاص و در حجم‌های متعدد خواهد شد که منجر به ناکارآمدی در فرآیند تخصیص ارز و زمانبر شدن نیاز‌های وارداتی و ضربه به واردات کالا‌های موردنیاز تولید و بخش مولد اقتصاد خاوهد شد. علاوه بر این، عدم نظارت و شفافیت در سیستم توزیع ارز امکان دستکاری در مقادیر واردات و ورود کالا‌های نامرغوب به بازار را فراهم می‌کند و مشکلات مربوط به سیستم ارزی چند نرخی را تشدید می‌کند.

یزدی‌خواه ادامه داد: علاوه بر این، سیستم ارزی چند نرخی به طور ناخواسته مشوق واردات کالا‌ها نسبت به تولید داخلی می‌شود، زیرا تخصیص ارز ارزان برای واردات، فضای بازار مخدوشی ایجاد می‌کند که محصولات خارجی را به کالا‌های تولید داخل ترجیح می‌دهد. این امر نه تنها رقابت پذیری صنایع داخلی را تضعیف می‌کند، بلکه صادرکنندگان ایرانی را که با نرخ نامطلوب ارز و رقابت شدید در بازار‌های بین المللی مواجه هستند، جریمه می‌کند.

وی افزود: با گذار به نظام ارزی تک نرخی، دولت می‌تواند زمینه بازی را برای تولیدکنندگان داخلی هموار کند، رشد اقتصادی پایدار را تشویق کند و وابستگی به کالا‌های وارداتی را کاهش دهد.

این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری خاطرنشان کرد: برای رفع این چالش‌ها و گذار به نظام ارزی عادلانه‌تر و کارآمدتر، دولت چهاردهم باید اصلاح نظام ارزی چند نرخی و اجرای ارز تک نرخی را در اولویت قرار دهد. این انتقال نه تنها به رفع فساد، رفتار رانت خواری و ناکارآمدی در تخصیص ارز کمک می‌کند، بلکه باعث ارتقای تولید داخلی، حمایت از صادرکنندگان ایرانی و تثبیت بازار ارز می‌شود. علاوه بر این، تصویب کالابرگ الکترونیکی برای کالا‌های اساسی، طبق دستور مجلس، به ساده‌سازی توزیع یارانه‌ها و ارتقای شفافیت در تخصیص منابع ارزی ۲۸۵۰۰ تومانی و حذف این نرخ ارز نیز کمک می‌کند.

یزدی‌خواه در پایان گفت: در مجموع، اتخاذ نظام ارز تک نرخی در ایران گامی مهم در جهت ارتقای ثبات اقتصادی، حمایت از تولید و رشد پایدار است. انحرافات و نابرابری‌های مرتبط با نظام ارزی چند نرخی نظیر رانت بالای ایجاد شده برای دلالان و واردکنندگان، ایجاد امضا‌های طلایی، فساد در بیش‌اظهاری واردات یا واردات کالا‌های با کیفیت بسیار پایین و همچنین تشدید تقاضای واردات در شرایط محدودیت ارزی است که دولت می‌تواند با حذف این انحرافات و مفاسد زمینه بازی برابرتری را برای کسب‌وکار‌ها ایجاد کند، نقاط وقوع فساد را کاهش دهد و از توسعه تولید داخلی نیز حمایت کند.

انتهای پیام/