هنوز رضا عطاران در تلویزیون طرفداران خودش را دارد و نمی توان نادیده گرفت که به رغم تغییر ساختار چندباره تلویزیون در ساخت طنز های هرشبی هنوز ادبیات سریال سازی عطاران پر طرفدار است و جالب است که در بازخورد های متفاوت، طنازی های عطاران حتی در تکرار نیز برای رسانه ملی مخاطب می آورد. اگر به ویژگی های سریال سازی عطاران در رسانه ملی دقت کنیم متوجه خواهیم شد که عمده حرکت او در ساخت سریال برای تلویزیون نزدیک شدن به زندگی است و شاید همین فاکتور مهم حلقه مفقوده بسیاری از آثار دیگر کارگردانان طناز رسانه ملی محسوب می شود.
او در سال 1382 با «کوچه اقاقیا» نیز همین سبک را ادامه داد اما در سریال «خانه به دوش» نگاه پخته تری در سبک و سیاق مرسوم عطاران دیدیم او کم کم به نقد اجتماعی پرداخت و سعی کرد با ناهنجاری های جامعه نیز نگاهی متذکر و یادآوری کننده داشته باشد.
با« متهم گریخت» و «ترش و شیرین» رضا عطاران به نمایش و نقد اتفاقات اقتصادی و شخصیت ها و کاراکتر های خاکستری جامعه پرداخت و توجه او به آدم های اطرافش ، اقشار مختلف جامعه، بالا و پایینی های اجتماع و دارا و ندار ها و روابط میان این افراد موقعیت هایی را ایجاد کرد تا طنز عطاران کم کم به یک برند تلویزیونی تبدیل شود اتفاقی که با سریال «بزنگاه» به بن بست رسید ، زوج موفق مهران مهام و عطاران در سریال «بزنگاه» طنز و شوخی را به روابط میان افراد یک خانواده و جامعه کشاندند و با سبک و سیاق رندانه ی خودشان تلاش کردند تا رفتار صحیح و قابل ستایش را میان افراد یک خانواده جا بیندازند و درواقع به جای فانتزی کاری های اضافی و دور شدن از واقعیت آدم ها و خلق آدم های ماورایی ،آیینه ای باشند تا مخاطب رسانه ملی خودش و جامعه اش را در دل اثر ببیند که نگاه مدیران وقت به سمتی دیگر رفت.
نگاه فکورانه سیاست گذاران تلویزیونی در جانمایی دو سریال «متهم گریخت» و «ترش و شیرین» در کنداکتور ماه مبارک رمضان که امسال در ژانر کمدی و طنز تولیدی نداشته است را باید به فال نیک گرفت چرا که تحقیقات و آمار نشان می دهد که بسیاری از تماشاگران تلویزیونی علاقه مند هستند این روز ها مخاطب آثار تکراری عطاران از جعبه جادیی باشند.
چرایی این مساله دقیقا به این نکته بر می گردد که تماشاگر امروز تلویزیون با هدفی بیش از سرگرمی های رسانه ملی می نشیند؛
فاصله گرفتن از اخبار ناگوار
مفرح شدن دقایقی از ساعات روز
تغییر موقعیت روحی و روانی و...
اتفاقی که اصولا مدیران سیما در رنگامیزی کنداکتور مناسبت های مختلف به خصوص ماه مبارک رمضان به آن نگاه ویژه دارند و بدیهی است همانطور که ژانر کمدی ناجی گیشه سینما و رکورد فروش در شبکه نمایش خانگی است در رسانه ملی نیز آپشن موثر و مورد علاقه ی مخاطب است.
اگر به کارنامه مهران مهام به عنوان تهیه کننده ای که اصولا در ساخت آثار عطاران پیش قدم بوده و به نگاه نو در طنز سازی برای تلویزیون اعتقاد و اطمینان داشته نگاهی گذرا داشته باشیم و همکاری او با کارگردان اولی های تلویزیون را در مقام تهیه کننده تورق کنیم به این نتیجه می رسیم که مهام از سلیقه و مذاق تماشاگر تلویزیون در ادوار مختلف مطلع بوده است و در هر ژانر با تحقیق از حال مخاطبش ، سال ها به دنبال تکرار همین سبک مورد علاقه تماشاگر سیما است اما آیا می شود تمام آن چیزی را که تیم مهام و عطاران یک روز روی آنتن می بردند را امروز هم مصوب کرد؟
چندی پیش که در هنگام ساخت سریال «بوتیمار» به کارگردانی علیرضا نجف زاده با مهران مهام در خصوص بازگشت رضا عطاران به تلویزیون گپ و گفت می زدیم او به نکته ای مهم و قابل بحث در این عرصه اشاره کرد؛
رضا عطاران امروز یک ستاره موثر هنری و اقتصادی برای سینما محسوب می شود و بدیهی است که مدیران سیما نیز علاقه مند هستند او را دوباره به رسانه ملی بازگردانند اما تا شرایط بازگشت او مهیا نیست می شود با همان فرمول و ساختار و نگاه ، آثاری قابل و درخور شأن و سلیقه مخاطب تلویزیون تولید کرد به شرط آنکه آن دست آثار به لحاظ قصه و سبک روایت امروز از سوی مدیران تلویزیون تصویب شود.
سوال اینجاست که واقعا وقتی رضا عطاران به هر دلیلی امروز به تلویزیون بر نمی گردد چرا سبک سریال سازی او را در تلویزیون ادامه ندهیم، بی شک ادبیات نمایشی او در طنازی قابلیتی است که می تواند مدت ها تماشاگر تلویزیون را درگیر کند مهران مهام یک روز با سعید آقاخانی و امروز با علیرضا نجف زاده این مسیر را دوباره تجربه می کند و محصول این جسارت آثاری چون زوج یا فرد و امروز بوتیمار است که با جسارت به مسائل مبتلا به جامعه پرداخته و نه تنها زندگی در روزگار کرونایی را رصد کرده که مباحث اقتصادی زندگی امروز را هوشمندانه از جایگاه خانواده نقد و به چالش می کشد.( سریالی که احتمالا بعد از ماه مبارک رمضان روی آنتن شبکه سه می رود)
با این وصف پس می شود طنازی آنتن رسانه را حفظ کرد ، بدیهی است که با نگاه هوشمندانه در تولید می توان تفکر عطاران را در غیاب خودش به سریال سازی تلویزیون مجددا تزریق کرد به شرط آنکه فراموش نکنیم مخاطب کم حوصله امروز ؛
حد مشخصی از تلخی را می پسندد.
علاقه دارد خودش را ببینید.
صداقت و نقد خواسته مخاطب است.
طنازی نمایشی باید از شهر بیاید نه از کره ماه.
روابط واقعی باشد.
فانتزی کاری از چهارچوب که بیرون بزند تماشاگر از واقعیت اثر فاصله می گیرد.
بی تردید تماشاگر برای همذات پنداری باید خودش و اطرافیانش را در درام پیدا کند تا قلاب قصه با او درگیر شود.
چندی پیش مهران مهام در یک دورهمی تخصصی به چند نکته مهم در طنز سازی برای رسانه ملی اشاره کرد که محصول سالها کار او در این عرصه است؛
-طنز تلویزیونی با هر رسانه و مدیوم دیگری متفاوت است.
-سریال ساز طنز باید جامعه اطرافش را بشناسد .
- در جریان اخبار و مشکلات مردم جامعه ش باشد و به نوعی در مقام یک درمانگر از خود جامعه به نفع مردم آن جامعه درامی را بسازد در نقد غلط ها و اشاعه ی صحیح های اجتماع که وظیفه یک اثر نمایشی جدا از سرگرمی سازی است.
نگاه مهام در این بخش به سمتی می رود که طنز در نهایت و در انتهای کلامش یک تلخی فکورانه دارد که کسی یا کسانی را به فکر فرو ببرد و اذهان را درگیر مسایل مبتلا به جامعه کند که تشخیص سره از ناسره در آن ملحوظ است.
پس می شود مسیر درست دیگران را با جسارت مدیران و تهیه کنندگان با جوان تر ها هم ادامه داد و تلویزیون را صاحب چند رضا عطاران و چند سیروس مقدم و... کرد. فراموش نکنیم که مهدی فرجی در زمان مدیریتش در شبکه یک سریال «پایتخت» را به کارگردانی سیروس مقدم کلید زد و اقبال آن را مشاهده کرد سال ها بعد و بعد از چند فصل موفقیت پایتخت با همان فرمول حالا در مقام تهیه کننده سریال «نون. خ» را در خطه ای دیگر ساخت و نشان داد که می شود در ادوار مختلف از یک فرمول مشخص و از پیش پیروز نتیجه ای قابل قبول گرفت.
با این اوصاف می توان گفت؛
بازخورد از طنز تکراری عطاران در شب های ماه مبارک یک آلارم مثبت است برای مدیران سیما از خواسته مخاطب که شاید در یک نظر سنجی مفصل هم به این دقت به دست نمی آمد.