نقش نخبگان در خنثی کردن جنگ ترکیبی

خبرگزاری برنا- گروه علمی و فناوری؛ درباره نقش نخبگان در فرانید تصمیم گیری و تصمیم سازی دیدگاه های زیادی وجود دارد. برخی نخبگان را عامل اصلی و تنها عامل در فرایند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری معرفی کردند و برخی نیز نقش نخبگان را در این فرایند بسیار ناچیز و تحت تاثیر عوامل و شرایط محیطی دانستند.

در کنار این دو دیدگاه، دیدگاه سومی نخبگان را نه صاحب نقش انحصاری و اراده مطلق در تصمیم گیری و نه بی اختیار و تابع شرایط محیطی دانسته بلکه آنان را به عنوان عامل مؤثر در کنار یکدیگر عامل تاثیرگذار بر فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری دانسته است.

از این دیدگاه نخبگان به صورت مستقیم و غیرمستقیم در فرایند تصمیم‌سازی مشارکت دارند و بر جریان تصمیم‌گیری تاثیر می گذارند.

به همین منظور برنامه «ساعت بیست و چهار و یک دقیقه» با حضور دکتر علیرضا داودی(کارشناس مسائل رسانه و علوم شناختی) و دکتر مسعود فکری (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران) به موضوع علوم شناختی، نخبگان و توان صلح شناختی- نخبگان و تصمیمات به موقع می‌پردازد.

اثربخشی امری اجتماعی و قابل اندازه گیری است

دکتر علیرضا داودی، کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی پیرامون علوم شناختی، نخبگان و توان صلح شناختی- نخبگان و تصمیمات به موقع گفت: یکی از مهم ترین اتفاقاتی که در رابطه بین مفاهیم در حوزه شناختی، علوم اجتماعی و علوم معارفی به آن پایبند هستیم غیرقابل انفکاک بودن این مفاهیم از یکدیگر است.

وی با اشاره به اینکه همواره به کلمه تصمیم که رسیدیم قاعدتا تصمیمات امام حسن(ع) و امام حسین(ع) گرفتند به لحاظ تاریخی به ذهن خطور می کند افزود: توان نخبگانی و نخبگان نسبت به شناخت تصمیم به موقع گرفتن فرایندی دارد و تصمیم اقدامی است که از یک سلسله رفتار، روش، منش، بینش و نگرش نشأت می گیرد.

کارشناس ارشد رسانه اظهار کرد: فرایند معرفتی و شناختی که یک نخبه را در هر سطحی به مرحله ای می‌رساند که بتواند به درستی با قید زمان و مکان و ادراک تصمیم بگیرند فرایند مهمی دارد و البته گاهی فرایند و تصمیم صحیح است اما به مرحله اجرا و ظهور رساندن دارای اشکال است.

وی با بیان اینکه میزان خوب و بد بودن مطرح نیست و شاخص کلامی روی میزان اثرگذاری به عنوان دال مرکزی باشد افزود: اقدامات بر اساس شناختی که امام حسن(ع) داشت اینکه چه میزان مؤثر بر حفظ اسلام و قرآن بوده قابل بررسی است چراکه اثربخشی امری اجتماعی و قابل اندازه گیری است.

این کارشناس علوم شناختی ادامه داد: اساسا جنس نخبگانی ماحصل ذهن زایش ها و رویش های اجتماعی است و این در حالی است که جنس معصوم(ع) تطوری نیست و جنس از ابتدا تکامل یافته است.

وی افزود: وقتی سیره معصومان(ع) بررسی می شود صفاتی که انسان می‌تواند داشته باشد که بالقوه فطرت است و منتظر  بالفعل شدن در تحولات است در 250 سال جمع می شود و در دوران غیبت همه منتظر هستند تمام این 250 سال در یک قالب ظهور کند.

داوودی تصریح کرد: نخبگانی که می توانستند مفسر دقیقی از میزان افزایش ظرفیت جامعه باشند دچار اعوجاج می شدند و خروجی آن ابن عباس، ابو موسی اشعری، همسر امام حسن(ع) و برخی کوفیان است.

وی افزود: اولین مسئله این است که نخبگی به ذات به ساحت حضور نمی تواند تفسیر شود و به میزان پذیرش ساحات بروز است.

کارشناس ارشد رسانه ضمن تشریح میزان مدار توانمندی جامعه در پذیرش مسئله خاطرنشان کرد: اگر جامعه را چندین مدار متفاوت بدانیم کف این لایه ها نیازهای جامعه است ولی این نیازها را ایجاد نمی‌کند.

وی افزود: جامعه زمان پیامبر(ص) توانست ایجاد نیاز را محقق کند که محتاج یک انقلاب است؛ انقلاب اسلامی پیامبر(ص) در بازه 90 ساله رخ می دهد اما همان جامعه انقلابی پیامبر که هزینه تغییر را پذیرفت با جلو رفتن جنس پرداخت هزینه برای حفظ انقلاب تغییر می کند.

این کارشناس علوم شناختی گفت: در سیره امام حسن(ع) صلح نمی تواند اقدام امام و ضمانت امام را توضیح دهد چراکه امام(ع) با ترک منازعه ادامه حیات مکتب را تضمین مؤثر می کند.

وی با بیان اینکه شناخت اقتضائاات سیال جامعه از مهم ترین هنرها در حوزه ادراک است افزود: وقتی دوران علوی را بررسی می کنیم بارها این اقتضائات اتفاق می افتد.

داوودی اظهار کرد: جامعه جایی که به اسم نخبگان و نخبگی لایه ای را در درون خود تعریف می کند که مانع حرکت به سمت بالا می شود این جامعه قاعدتا بیهوده فعالیت می کند.

وی افزود: دوران قبل از امام علی(ع) میزان قلمرو مسلمین گسترش زیادی داشت اما این گسترش قلمرو منجر به استیلای حریت اسلامی در جامعه نشد و اگر چنین شده بود جریان امام حسن(ع) و امام حسین(ع) به ضمانت دادن نمی رسید.

کارشناس ارشد رسانه ادامه داد: بخش قابل توجهی از موثرین در جامعه امام حسن(ع) آخرت خود را با دنیای دیگراان معامله می کنند.

وی افزود: جایی که موثرین جامعه از فرایند پذیرش اقتضائات حقیقی وارد حوزه معامله بدون سود می شوند اختلالات شناخت و بروز تداخل های مفاهیم عمیق در حوزه ادراک رخ می دهد و در نهایت امام(ع) ضمانت گذاشتن برای عبور دادن جامعه را انجام می دهند چون به سلامت نگه داشتن جامعه یکی از ضروریات است.

نخبه می‌تواند بخشی از جامعه را به حرکت در آورد

دکتر مسعود فکری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران پیرامون علوم شناختی، نخبگان و توان صلح شناختی- نخبگان و تصمیمات به موقع گفت: اینکه جهان مجموعه یکپارچه در ارتباط با یکدیگر است موضوع مستقل است و امروز افرادی که در الهیات غیردینی زیست می کنند معتقد به پیوستگی میان اجزای جهان هستد.

وی افزود: شبکه ای از مفاهیم متداخل هستند و در هیچ یک از حوزه های معرفتی و دانشی نمی توان مفاهیم را گسسته از مفاهیم دیگر تعریف کرد لذا وقتی در اقتصاد مفهوم عرضه و تقاضا مطرح می شود اینها در نقطه ای به هم متصل می شوند و باید به این نقطه برای درک مفاهیم توجه شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: وقتی از مرجعیت اجتماعی و تصمیمات به موقع و اثرگذاری و برقراری ارتباط تصمیمات بحث می شود از چند منظر می‌توان به آن پرداخت.

وی افزود: یکی از مشکلاتی که همواره تفسیر تاریخ با خود داشته این است که برای پیدایش حادثه تاریخی اگر تعداد زیادی از عوامل دخیل بودند ما چند مورد را کشف می کنیم و سعی داریم بازسازی شود.

فکری ادامه داد: بحث نخبگان و مفهوم سیال نخبگی دارای تعریف طیفی است و منتهی الیه این طیف همواره با رنگ خاکستری و غیرشفاف مواجه است.

وی افزود: در دوران علوی که از دوران های پر استناد تاریخی است آیا می شود برای افرادی که از مرجعیت اجتماعی برخوردار هستند مفهوم نخبه که می تواند بخشی از جامعه را به حرکت در آورد پذیرفت لذا این دسته از مفاهیم مسئله ساز می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه تصمیم مدنظر بحث ناظر بر داشتن نمود بیرونی است تصریح کرد: تصمیم که منجر به اقدام می‌شود و بخش بزرگی از جامعه را در بر می‌گیرد یک سری عوامل به آن منتهی می‌شود و کشف این عوامل بسیار ضروری است.

وی افزود: افکار عمومی تصمیم تاریخی امام حسن(ع) را موفق نمی‌دانستند در حالیکه به لحاظ اینکه هویت تحت فشار در معرض آسیب تشیع را حفظ کرد امروز تصمیم موفقی می دانیم لذا تصمیمات موفق در ظرف متناسب با خود ارزیابی می شود.

فکری خاطرنشان کرد: علم و عصمت امام(ع) که می‌توانند همه چیز را تشخیص دهند و ناچاریم تمام تصمیمات را از این معبر بگذرانیم اما خروجی این اثربخشی هم قابل اندازه گیری است لذا باید تلاش کرد که شخصیت فردی که تصمیم را گرفته و هم ظرف اتفاقات را به خوبی تحلیل کنیم.

وی افزود: چیزی که باعث شده برخی اوقات تصورات و برداشت‌ها از شخصیت‌های دینی با واقعیت فاصله داشته این است که ویژگی های مربوط به شخصیت یا ظرف زمانی زیست شخصیت به خوبی درک نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: دوره زندگی امام علی(ع) را می‌توان دسته‌بندی کرد و مثلا در سال دهم تا میانه سال 35 عملا مسئولیت مستقیم در اداره جامعه ندارند ولی به عنوان فردی که به اتفاقات جامعه بی تفاوت باشند نبوده و به عنوان عامل جانبی مراقب هستند که تصمیمات ایشان در حفظ دین اثرگذار است و این اثرات را مردم جامعه ای که به هدایت معصوم(ع) معتقد نیست، متوجه می شوند.

وی افزود: در مطالعات الهیاتی با این مسئله مواجه هستیم که مطلوب های ما در فرهنگ دینی در اولویت قرار دهیم که این اتفاق دور از انصاف و روش علمی بررسی متون دینی است.

فکری اظهار کرد: علاقه‌مند هستیم امام حسن(ع) را نوعی تعریف کنیم که حتی در انتخاب یاران و همسر خود در معرض توطئه‌ها قرار داشت و نزدیک ترین یاران ایشان را همراهی نکردند و باید تاریخ را مجموعه‌ای از کامیابی ها و ناکامی ها تعریف شود که در این تعریف تصمیمات می تواند اثربخش حداقلی یا حداکثری باشد.

وی افزود: بافت شناسی اجتماعی جامعه نبوی تا دوران امام علی(ع) صورت گرفته و تصور می شود پیامبر(ص) با ارتباط با وحی جامعه را طی 10 سال دچار تغییرات بزرگ کرده که این تصور صحیح نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه پاسخ به این پرسش که سهم مردم برای متحول شدن پذیرش نخبگان مهم تر است یا اقدام نخبه برای ایجاد ظرفیت در جامعه اهمیت دارد ادامه داد: جامعه نبوی همچنان تحت تاثیر شخص های فرهنگی دوره جاهلیت است و اولین جنگ داخلی در جامعه مسلمین در دوره علوی است و این اتهام شکست وحدت را به امام علی(ع) ارتباط دادند.

وی در خاتمه گفت: اگر نخبه اهداف و مقاصد مهم تر را در نظر بگیرد رفتارش در پرتو آن تفسیر می کند که باید رفتار را با ظرف جامعه سازگار کند و امام حسن(ع) تمام ابزارهای خود را به کار می برد و وقتی تغییر امکانپذیر نیست به خواست جامعه تن می دهد و ربطی به توانمندی و ظرفیت نخبه در جامعه ندارد.

انتهای پیام/