رد پای آرامش پلازاهای محلی در تهران/ بررسی پلازاهای معروف پایتخت

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، پاتوقی برای شهروندان در شهرسازی مدرن است که در همه شهرهای استاندارد دنیا دیده می شود؛ کارکرد تجاری ندارد و برای اهداف گوناگون از سوی شهرداری ها ساخته می شود پلازا یا میدانگاه نام دارد؛ فضای عمومی است که در دل همهمه شهری جای گرفته است.

 ریشه لغت پلازا فرانسوی و به معنای «میدان» است، برای جمع شدن شهروندان، گردهمایی، تعاملات اجتماعی،  برگزاری مراسم و آیین‌ها فرهنگی و مذهبی ، قرار ملاقات و گفت‌و گو در نظر گرفته می شود تا به این ترتیب به انسان محوری در مقابل خودرو محوری ارج نهیم و با بوستان تفاوت هایی دارد.

وجه تمایز کلیدی پلازا با بوستان در این است که پلازا فاقد هر نوع دیوار یا جداکننده از عرصه شهر است، در حالی که بوستان‌ها عموما با جداره‌هایی از سطح شهر جدا می‌شوند.

پلازاهای معروف تهران

پلازای «ایوان انتظار» میدان ولی‌عصر(عج) و میدان هفت‌تیر از نمونه‌های معروف این میدانگاه‌ها در تهران بوده و در ادامه چند میدانگاه در مقیاس کوچک‌تر در محله‌های مرکزی و جنوبی تهران نیز به همین نیت ساخته شده است.

پلازای انتظار در میدان ولی‌عصر(عج) نخستین میدانگاه شهری پایتخت محسوب می‌شود که در اسفند 1395 افتتاح می شود و سایر پلازاها با همین تجربه نیز در دست احداث هستند. این بنا دارای 7 طبقه و مساحت بالغ بر 42 هزار متر مربع است.

یکی دیگر از پلازاهای شهر تهران تجربه پلازای هفت تیر بوده که بعد از جمع‌آوری کارگاه‌های عمرانی پایتخت در محدوده میدان هفتم‌تیر، در مجاورت ایستگاه مترو، زمینی به وسعت ۷ هزارمترمربع در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت.

جزئیات احداث پارکینگ-پلازا

اما این روزها با افتتاح پارکینگ امیرکبیر و ایجاد پلازا در محدوده رو سطحی آن بحث ایجاد پلازا داغ شده است. پارکینگ طبقاتی امیرکبیر در منطقه‌۱۴، نزدیک به محدوده طرح ترافیک و در مجاورت ایستگاه مترو و مسیر اتوبوس خیابان ۱۷‌شهریور قرار دارد؛ جایی که سطح رویی آن تبدیل به یک‌ پلازا (فضای همگانی) شده است.

معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران در این رابطه گفته است که بهره‌برداری از این پروژه در کنار میدانگاه(پلازای) امیرکبیر گامی مهم در راستای نوسازی بافت فرسوده شهر تهران خواهد بود. همچنین سید مجتبی شفیعی؛ مدیرعامل سازمان حمل و نقل ترافیک با اشاره به احداث این پلازای شهری به خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری برنا گفت: فضای سطحی پارکینگ های زیر سطحی می تواند چندکاربری داشته باشد که یکی از آن ها فضای تجاری است.

او افزود: فضای سطحی این پارکینگ جاذب سفر نخواهد بود و برای محله های اطراف پلازا تعریف شده تا خانواده ها از محیط شهری استفاده کنند.

با ایجاد پلازای شهری، ترافیک را دور کنید

گیتی اعتماد، یکی از صاحب‌نظران سرشناس حوزه شهرسازی و معماری کشور در رابطه با استانداردهای پلازاهای شهری به خبرنگار گروه اجتماعی خبگزاری برنا گفت: شهری مانند تهران که کمبود فضای باز دارد هر چه پلازا ایجاد شود یاز هم کم است.

او افزود: کارکرد پارک و پلازاها با همدیگر متفاوت است. ترافیک بسیاری در تهران داریم و پلازایی باید ایجاد شود که ماشین در آن تردد نکند. البته استاندارد پلازاها مشخص است. بسیاری از فلکه ها و میدان هایی که ماشین در آن تردد می کنند و فکر می کنیم پلازا است اما پلازا نیستند.

اعتماد عنوان کرد: می توان در پلازاها عملکردهای بسیاری تعریف شود. به عنوان مثال در میدان مشق اتفاق های متفاوتی رخ می دهد و حتی مراسم مختلف، اجرای موسیقی و ... می تواند در این پلازاها اجرا شود.

یکی از صاحب‌نظران سرشناس حوزه شهرسازی و معماری کشور در توصیه ای در رابطه با وضعیت پلازاهای تهران گفت: خیلی از میدانگاه ها را می توانیم به پلازای شهری تبدیل کنیم و ترافیک را از آن دور کنیم. یکی از این فضاها میدان توپخانه است که می تواند به پلازای خوبی تبدیل شود.

نیاز تهران متراکم به ایجاد پلازاهای شهری

علی اعطا؛ عضو شورای شهر تهران در دوره پنجم و متخصص حوزه معماری و شهرسازی با اشاره به اهمیت پلازاهای شهری در گفتگو با خبرگزاری برنا گفت: پلازا فضاهای باز شهری بوده که فضای مستقلی دارد. از نظر فرم های شهری این فضاها به عنوان بخشی است که تعریف مشخصی دارد؛ به عنوان مثال اختلاف سطح نسبت به سطوح اطراف دارد و کارکردهای مختلفی برای آن در نظر می گیرند.

او افزود: در حالی پلازاها در تهران مطرح می شود که فضاهای باز شهری که امکان تعاملات شهری در آن فراهم باشد کم تر ایجاد شده و مطرح شدن پلازا یا میدانگاه به این علت بود که شهر تهران متراکم شده است.

این عضو شورای شهر در دوره پنجم اظهار کرد: مجموعه فضاهایی را در دوره گذشته شناسایی کردیم که ظرفیت ساماندهی دارد تا تبدیل به عرصه باز عمومی شود و تعاملات اجتماعی در آن رخ دهد.

معیارهای پلازای موفق

اعطا با بیان اینکه در دوره گذشته فضاهای دارای پتانسیل شناسایی شده اند، اظهار کرد: برای اینکه میدانگاه بتواند موفق باشد و تبدیل به محلی برای حضور مردم شود باید معیارهایی داشته باشد.

او با اشاره به معیارهای پلازای استاندارد افزود: پلازاها باید در شبکه رفت و آمد مردم تعریف شود و نباید منقطع باشد. باید مردم به طور طبیعی از آن عبور کنند. ایرادی که ولیعصر دارد دقیقا همین امر است و مسیر حرکتی ندارد تا افراد پیاده به آن نقطه برسد. پلازا ولیعصر میدانی است که سوراخ شده است و هدف از حضور افراد در آنجا مشخص نیست.

این متخصص حوزه معماری و شهرسازی با بیان اینکه پلازا باید مسیر دسترسی افراد پیاده باشد گفت: پلازای هفت تیر در مسیر تردد مردم است اما آن هم موفق نبوده است. بیشتر پارک محلی است که البته جانمایی آن دارای ایراداتی بود همچنین طراحی و کاربری های آن نتوانسته موفق عمل کند.

اعطا ادامه داد: پلازا فضایی بوده که بهانه ای برای حضور افراد در آن  است. رویدادهایی اجرا شود. فضایی که مردم به آن بهانه حضور پیدا کنند و جاذب جمعیت هم هستند. در حال حاضر که بحث در نظر گرفتن مکان های اعتراضی برای شهروندان مطرح است می توان پلازاها و میدانگاه ها را برای آن در نظر گرفت چرا که عرصه باز شهری و در بافت شهری است.

پلازای تئاتر شهر را دریابید

این عضو کمیسیون معماری و شهرسازی در دوره پنجم با بیان اینکه برخی پلازاها کاربری هنری دارند، گفت: عرصه کنار تئاتر شهر پلازای شهری است ولی ظرفیتی دارد که می توانسته محلی برای اجراهای خیابانی باشد و تئاتر در آن برگزار شود و پلازایی با تم هنری و نمایش است و این تغییر رویکرد شدنی است.

او با اشاره به تجربیات جهانی افزود: ساختمان تئاتر لیون مانند تئاتر شهر پلازایی با کارکرد متفاوتی دارد؛ اسکیت بازان آنجا فعالیت می کنند که می توان به کاربری های مختلف پلازاها در این رابطه نیز اشاره داشت.

توسعه پلازای امیرکبیر

اعطا با اشاره به پلازای امیرکبیر گفت: پارکینگی آنجا احداث شده که روی آن عرصه ای وجود داشت که می توانست کاربری های دیگری مانند تجاری داشته باشد اما به پلازا تبدیل شد.

او ادامه داد: طی دوره گذشته مدیریت شهری پیش فرض این بود که خانه های طبقه همکف این محدوده منطقه 14 تغییر کاربری بدهند تا به پلاک هایی تبدیل شوند و در خدمت تعاملات اجتماعی در پلازا باشند بدین ترتیب به کافه، کتابخانه یا گالری تبدیل شوند. زمانی که این پلازا مکان یابی و افتتاح شد در پی آن بودیم که این اهداف محقق شود.

اعطا افزود: ادامه آن شریان هم می توانست به پلازا تبدیل شود. که به منطقه 12 ختم می شد. اما شهرداری همان زمان در پی این بود که این مسیر ادامه پیدا نکند و کاربری های دیگری داشته باشد.

جای خالی توسعه پلازا در پایتخت

شروع هر تغییری در نما و منظر شهری با آزمون و خطا مواجه است و می توان از تجربیات آن ها برای دوره های آینده استفاده کرد. ایجاد پلازای ولیعصر شاید اولین ها بود اما به دلیل عدم دسترسی با انتقادهایی رو به رو شد پس از آن شهرداری با تغییر نگاه پلازای هفت تیر را اجرا کرد که این پلازا در مسیرهای دیگری ایراداتی داشت حال با ایجاد پلازاهای محلی این ایرادات رفع شده است و می توان برای آرامش محلی آن هم در نقاط مرکزی شهر از پلازاهای مختلف استفاده کرد و حتی برای مردم محلی تدارک دید. نمونه موفق این پلازا را می توان در نمونه امیرکبیر یافت که احتمالا با توسعه آن فضای شهری در شب تغییر پیدا می کند و شهروندان محلی را دور هم جمع خواهد کرد.

انتهای پیام/