آموزش نیروی انسانی، نیاز جدی صنعت چاپ ایران
یازدهم شهریورماه روز صنعت چاپ، یادآور تلاش مستمر و زحمت مداوم جمع بزرگی از اهل هنر، ادب و فن این سرزمین پرگُهر است که نتیجه آن‌هم تاریخچه‌ای به قدمت بیش از دو سده برای صنعت چاپ و اعتباری بزرگ برای هنرمندان و صنعتگران حوزه چاپ ایران‌زمین بوده است. در این شرایط، تجلیل از سال‌ها تلاش شبانه‌روزی و مجدانه مجید رضا مشرقی از فعالان موفق صنعت چاپ در استان خراسان رضوی در جشن روز ملی صنعت چاپ در تهران بهانه‌ای شد تا با این فعال ارزشمند حوزه چاپ و بسته‌بندی گفت‌وگو کنیم. مصاحبه خواندنی ستاد خبری بیست و سومین جشنواره ملی صنعت چاپ خراسان رضوی با آقای مجید رضا مشرقی را در ادامه می‌خوانید.
مجید رضامشرقی فعال صنعت چاپ استان در گفت‌وگو با برنا از نیازها و ضروریات این حوزه تخصصی می‌گوید:
* از خودتان بگویید. دوران کودکی و جوانی را چگونه گذراندید؟
من در یک خانواده پرجمعیت در شهرستان تربت حیدریه به دنیا آمدم. پدرم معلم بود. دوران کودکی و جوانی را هم در تربت گذراندم. دوره ابتدایی در دبستان قطب و دوره متوسطه را در دبیرستان رازی تحصیل کردم و در دوره تحصیلی دبیران شایسته‌ای داشتیم که از جمله آن‌ها زنده‌یاد مصطفی روحانی در ادبیات و ورزش برایم بسیار تأثیرگذار بودند.
در سال سوم دبیرستان شادروان مهدی سیاسی دبیر شیمی موجب شد که به این رشته بسیار علاقه‌مند شوم. بر همین اساس هم از دانشگاه تبریز در رشته کارشناسی شیمی فارغ‌التحصیل شدم و در مقطع کارشناسی ارشد در دو رشته مدیریت صنایع و تجارت الکترونیک ادامه تحصیل دادم که البته ناتمام ماند.
بعد از فراغت از تحصیلات دانشگاهی به جهاد سازندگی پیوستم و در سال ۱۳۶۰ پروژه احداث کارخانه لوله‌های پلی‌اتیلن در مشهد را بر عهده گرفته و در تابستان ۱۳۶۲آن را به بهره‌برداری رساندم. مسئولیت مجموعه شرکت صنایع پلاستیک جهادزمزم، مدیر پروژه و مدیرعامل تولید لوله‌های گاز و دوجداره پلی‌اتیلن تحت نام شرکت گاز لوله در رده ملی، احداث کارخانجات و پروژه ها در حوزه صنعتی به‌عنوان عضو موظف و غیرموظف و مدیریت پروژه، کارخانه و هیئت‌مدیره شرکت‌ها و مجتمع‌های سرمایه‌گذاری و صنعتی مهم در جهاد سازندگی همچون شرکت سهامی گوشت کشور، شرکت سرمایه‌گذاری پتروشیمی، شرکت قطعات اتومبیل ایران، سازمان اقتصادی کوثر و سازمان اقتصادی آستان قدس از جمله مسئولیت‌هایی است که در این سال‌ها بر عهده داشته‌ام.
البته از سال ۱۳۸۵ و با شروع طرح توسعه شرکت آپادن پلاست با خرید بخشی از سهام شرکت به‌عنوان عضو موظف هیئت‌مدیره و مدیر کارخانه عهده‌دار مسئولیت شدم که از ابتدای سال ۱۳۹۸ و با تغییر سهامداران شرکت، مسئولیت مدیرعاملی شرکت بر عهده بنده است.
* از چه زمان و با چه انگیزهای وارد این صنعت شدید؟
انگیزه ورودم به این صنعت، رشته تحصیلی‌ام بوده است. این یک حقیقت است که جهان همواره در حال حرکت و پیشرفت است و خوشبختانه این پیشرفت به تسهیل زندگی برای بشر اقبال دارد. با همه این‌ها، دریافت ما از آینده هم چنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و چالش‌های آن برای ما ناشناخته و مبهم است اما هرچه با دانش و آگاهی بیشتری به سمت آینده حرکت کنیم، بهتر می‌توانیم از فرصت‌ها بهره ببریم و در این بین، صنعت چاپ و بسته‌بندی به‌عنوان یک صنعت تکمیلی یکی از موضوعات مهمی است که امروزه ضرورت آن برای همه ملموس و محسوس است و سرمایه‌گذاری‌هایی که در کشورهای توسعه‌یافته و حتی درحال‌توسعه برای آن انجام می‌شود، جایگاه و اهمیت آن را نشان می‌دهد.
* در مورد مرکز چاپ خودتان توضیح دهید.
آپادن پلاست با ارائه خدمات پیش از چاپ، چاپ و فرآیندهای تکمیلی چاپ با بهره‌گیری از مدرن‌ترین ماشین‌آلات اروپایی توانسته است با شناخته‌شده‌ترین برندهای بازار در سطح کشور همکاری داشته باشد. سطح خدمات مجموعه ما در بخش بسته‌بندی بیشتر محسوس است و با توجه به گستره وسیع تولیدات آپادن پلاست شامل محصولات لفاف‌های بسته‌بندی دولایه و سه لایه و چهار لایه، لیبل بطری، لیبل، لید، ساشه های سس و رب و دوی پک آبمیوه امکان تولید انواع لیبل و لفاف موردنیاز مشتریان را فراهم کرده‌ایم.
شرکت چاپ و بسته‌بندی آپادن پلاست از سال 1356 فعالیت خود را در حوزه تولید محصولات با کیفیت مطابق استانداردهای جهانی آغاز کرد. گروه شرکت‌های چاپ و بسته‌بندی آپادن پلاست یکی از برترین مجموعه‌های چاپ و بسته‌بندی شرق کشور هستند که تلاش می‌کنند بهترین کیفیت ممکن را با مناسب‌ترین قیمت و در کوتاه‌ترین زمان ارائه دهند. بر این اساس، این موجب افتخار ماست که مشتریان ما محدود به کشور عزیزمان ایران نیستند و در این مدت توانسته‌ایم با تولید محصولات متنوع برای کشورهایی نظیر عراق، افغانستان، اقلیم کردستان و کشورهای آسیای میانه، بازار هدف صنایع بسته‌بندی را فراتر از مرزها شکل دهیم.
*مهم‌ترین عوامل موفقیت شما در صنعت چاپ چیست؟
به نظر من، مهم‌ترین مسئله درک صورت‌مسئله است. اینکه دقیقاً بدانید مشتری شما به چه چیزی نیاز دارد. مجموعه ما هم با درک نیازمندیهای بسته‌بندی موردنظر مشتریان، بهترین، خاصترین و مناسب‌ترین راه‌حل ممکن را به آنان معرفی می‌کند. آپادن پلاست با ارائه خدمات متمایز و با کیفیت در راستای بهبود رقابت‌پذیری مشتریان گام‌های مؤثری برداشته است. علاوه بر این، با توجه به موضوع زنجیره تأمین، آپادن پلاست به‌عنوان تأمین‌کننده بالادستی مشتریان خود، با تأمین به‌موقع سفارش‌های حجیم مشتریان کمک شایانی جهت افزایش تولید و راندمان آن‌ها کرده است.
آپادن پلاست اطمینان خاطر کافی مشتریان جهت بهره‌برداری حداکثر از ظرفیت تولید آن‌ها با تأمین به‌موقع بسته‌بندی‌های موردنیاز در حجم‌های بالا را جلب کرده است. توسعه محصول از لحاظ طراحی، ساختار و عملکرد بسته‌بندی، ایجاد ارزش افزوده خاص به ایده‌های مشتریان با توجه به گستره وسیع تکنولوژی‌ها و عملیات تکمیلی موجود در آپادن پلاست، ارائه مشاوره‌های تخصصی جهت بهبود عملکرد بسته‌بندی و افزایش سرعت تولید کارخانجات مشتری توسط بازدیدهای حضوری، انعطاف‌پذیری و پاسخگویی بالا، زمان‌های تحویل کوتاه و برنامه‌ریزی‌شده و ارائه راه‌حل‌های پایدار و مناسب از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند یک محصول را به موفقیت تضمینی در بازار برساند.
* شرکت شما صادرات محصولات چاپی هم دارد.چه محصولاتی به چه کشورهایی صادر می‌کنید؟
این‌یک واقعیت است که استان خراسان رضوی بارانداز صادرات محصولات چاپی به کشورهای افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، عراق و سایر کشورهای شرقی است. عضویت کامل ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای هم موجب رونق در صنعت چاپ شده است و تا به امروز هم مراجعاتی برای تولیدات محصولات بسته‌بندی داشته‌ایم.
شرکت آپادن پلاست برگزیده جشنواره چاپ به‌عنوان واحد صادراتی نمونه در سال گذشته بوده که در ششماهه سال جاری نیز در صادرات از روند رشد مناسبی برخوردار است. عمده کشورهایی که محصولات لفاف و لیبل شرکت آپادن پلاست به آن صادر می‌شود، افغانستان، عراق، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان است.
*برای موفقیت در عرصه صادرات محصولات چاپی چه پيشنهادي دارید؟
به نظر من خیلی مهم است که به اصول زیبایی‌شناختی و ظرافت‌های خاص کار توجه ویژه کنید چون جذابیت همیشه مخاطب خود را دارد. علاوه بر این، باید همیشه این اصل رعایت شود که چاپ منطبق با استانداردهای بین‌المللی صورت بگیرد زیرا گاهی اوقات در قواعد کار مسائلی وجود دارد که محصول را هم از نظر زیبایی، هم از لحاظ کاربری و هم از لحاظ قابلیت حمل برای مشتری سازگار می‌کند.
از آنجا که تکنولوژی و صنعت در حال تحول است و تجهیزات و علوم به‌سرعت متحول می‌شوند، بنابراین دانش نیروهای انسانی نیز باید بهروز شود؛ چرا که آموزش‌های تخصصی نباشد، مسلماً کیفیت کار کم می‌شود. آن‌چه که دنیای چاپ و بازار را از هم متمایز می‌سازد، دانش فنی است و این دانش به معنی توجه به مقوله‌های مرتبط با صنعت چاپ، استانداردهای موجود، تولید محصول و فرایندهای پیش از چاپ، چاپ و پس از چاپ است.
بخش بسته‌بندی از نظر فناوری پیشرفته است و صنعت چاپ نیز در طول سال‌های اخیر رونق مثبتی داشته است. شدت یافتن رقابت، نوآوری و خلاقیت به‌عنوان عاملی استراتژیک و تعیین‌کننده در بسته‌بندی و طراحی کالا، شناخته می‌شود. در پایان یادآوری نکته‌ای بدون لطف و فایده نیست. با وجود گسترش و پیشرفت‌هایی که در صنعت چاپ و بسته‌بندی ایران ایجاد شده است، این صنعت هم چنان از بسیاری از امکانات و البته نوآوری‌ها محروم است!
*موانع صادرات محصولات چاپی چیست؟
در یک کلام بگویم، به نظرم مهم‌ترین مانع صادرات، مشکل در واردات است! عمیقاً معتقدم باید از ایجاد شرایطی در جهت تسهیل در واردات و تجهیز چاپخانه‌ها به ماشین‌آلات نو حمایت همه‌جانبه کرد. موضوع تجهیز، نوسازی و بهینه‌سازی ماشین‌آلات چاپ بهروز از مسائلی است که اگر برطرف شود، چاپخانه‌داران ایرانی را به لبه رقابت با بزرگان دنیا می‌رساند. ما این استعداد را در همکاران خود می‌بینیم. در کجا؟ در همین وضع موجود که با وجود تمام مشکلات ریز و درشت و بهروز نبودن قسمت سخت‌افزاری، صنعت چاپ در کشور همچنان و به‌سختی سر پا مانده که تنها دلیل آن تکیه بر منابع انسانی‌اش این حوزه است.
علاوه بر این، فناوری‌های صنعت چاپ در عصر حاضر تغییرات زیادی را تجربه کرده درحالی‌که این صنعت در کشور ما نوسازی و به‌روزرسانی نشده است. حمایت‌های مالی و مالیاتی دولت از این عرصه نیز همچنان محدود است. این حقیقت را باید باور کنید که صنعت چاپ برای نوسازی ماشین‌آلات و توسعه، نیازمند تسهیلات کم‌بهره است و در شرایط فعلی، کسب‌وکار چاپی‌ها روبه‌راه نیست. دخل و خرج این روزها آسان نیست. مواد مصرفی گران، ماشین‌ها فرسوده، قطعه یدکی نایاب، هزینه‌ها اغلب دلاری و درآمدها ریالی است. سفارش‌ها هم از نظر تعداد و تیراژ هر روز کاهش می‌یابد. این‌طور است که به حکم تورم، چاپخانه‌داران هم قیمت‌ها را قدری بالا می‌برند اما بازار کشش ندارد و باز آن‌ها زیر تعرفه کار می‌کنند. از سوی دیگر، دولت نیز هر سال و حتی هر فصل، دامنه و مبنای مالیات را گسترده‌تر و شیوه‌های وصول را محکم‌تر می‌کند. در این گیرودار است که می‌گوییم حمایت از تأمین مالی سرمایه در گردش صنعت چاپ و بسته‌بندی کشور ضرورت پیدا می‌کند و باید سیاست‌های تشویقی خاصی را برای صنعت چاپ و بسته‌بندی در نظر گرفت.
* موضوع آموزش این روزها خیلی موردتأکید صاحب‌نظران حوزه چاپ و بسته‌بندی است. شما وضعیت نیروی انسانی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بله متأسفانه این درست است. صنعت چاپ ایران برای توسعه، علاوه بر نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات، دغدغه‌ی دیگری را هم دارد: «آموزش نیروی متخصص». نبود ظرفیت آموزشی لازم صنعت چاپ را با بحران تربیت نیروی متخصص رو‌به‌رو کرده و این بحرانی است که آینده این صنعت را تهدید می‌کند. امروزه صنعت چاپ و بسته‌بندی، یکی از کلیدی‌ترین و پرکاربردترین صنایع در جهان به‌شمار می‌آید و ماشین‌آلات و تجهیزات چاپ، روز‌به‌روز در حال تحول و بهینه‌سازی‌اند و اینجاست که خلاء آموزش و تربیت نیروهای انسانی متخصص یکی از مهم‌ترین معضلات صنعت چاپ است که باید هرچه زودتر فکری به حال آن کرد.
باید بپذیریم که دیگر دوره آموزش‌های استاد شاگردی سرآمده است. تعداد نیروی انسانی زبده و متخصص در این صنعت انگشت‌شمار است. دعوت از کارشناسان ماهر داخلی و حتی خارجی ضرورتی انکارناپذیر است. با توجه به‌سرعت بالای تحول در دانش و فنّاوری‌های چاپ، شک نداشته باشید اگر برای پرکردن این خلاء اقدامی صورت نگیرد، آینده ناگواری برای این صنعت و فعالان آن رقم خواهد خورد. معضل آموزش نیروی متخصص هم باید با مشارکت بخش خصوصی و دولتی رفع شود. نقصان آموزش نیروهای متخصص چاپ مستلزم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، اهتمام ویژه هنرستان‌ها و دانشگاه‌ها است.
چاپخانه‌ها هم می‌توانند در این میدان، نیروهای خود را برای گذران دوره‌های آموزشی و تربیت نیروی متخصص چاپ بورسیه کنند تا این فرآیند برای مراکز آموزشی و دانشجویان توجیه اقتصادی داشته باشد. صنعت چاپ به رشته‌های دانشگاهی مختلفی نظیر پلیمر و شیمی نیاز دارد و نقش رشته‌های مکانیک و برق هم در زمینه تجهیزات آن پر رنگ است. بنابراین دانشگاه می‌تواند با شناسایی مسائل صنعت چاپ و تمرکز بر آن‌ها، نیروی‌های انسانی مختلف و عملیاتی تربیت کند. البته از این موضوع مهم هم نباید غافل شویم، از آنجایی که چاپ، حرفه پول‌سازی نیست و به لحاظ بدنی، دشواری‌های زیادی را می‌طلبد، کمتر کسی جذب آن گرایش شغلی می‌شود و از آن استقبال می‌کند.
* با همکاران خود راحت باشید. کلامی با چاپخانه‌داران پرتلاش خراسان رضوی سخن بگویید.
صنعت بسته‌بندی در چند سال گذشته به خاطر افزایش تعداد استارتآپهای مختلف در جهان معرفی بخش‌های مختلف و تازه در محصولات خوراکی و غیرخوراکی و افزایش تقاضا برای محصولات مختلف خوراکی و نوشیدنی با تحولات اساسی مواجه شده است.
اهمیت چاپ بر روی بسته‌بندی برای اطلاع‌رسانی و اهداف بازاریابی از همیشه بیشتر شده و چاپ بر روی انواع بسترها به شکل مستقیم انجام می‌گیرد. تقاضای مشتریان برای شفاف‌سازی در مورد مواد اولیه به‌کاررفته در محصولات خوراکی و ارائه اطلاعات کامل از نحوه تهیه تا ارزش غذایی محصول، اهمیت چاپ بر روی بسته‌بندی محصولات خوراکی را از همیشه بیشتر کرده است.
ورود چاپ دیجیتال به صنعت بسته‌بندی باعث شده که تقاضا برای سیستم‌های پیشرفته‌تر بیشتر شود. جنبه‌های زیبایی شناسانه بسته‌بندی بیش از پیش موردتوجه قرار بگیرد و شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی محصولات به یکی از جنبه‌های رقابتی بازار تبدیل شود.
اگرچه چاپخانه‌ها برای خریداری نصب و راه‌اندازی سیستم‌های دیجیتال چاپ به یک سرمایه‌گذاری اولیه قابل‌ملاحظه نیاز خواهند داشت اما با این حال چاپ دیجیتال در زمینه‌های مختلف اقتصادی پایداری محیط‌زیست و نوآوری فناوری ارجح صنعت چاپ و بسته‌بندی محسوب می‌شود که هر روزه به تقاضا برای آن افزوده می‌شود.
بسته‌بندی انعطاف‌پذیر هم جزء انواع بسته‌بندی بسیار مهم در بخش مواد غذایی محسوب می‌شوند که هم ماندگاری محصول را افزایش می‌دهند و هم با جلوگیری از فساد محصول از کیفیت محصول محافظت می‌کنند. عادات خرید مشتریان هم از عوامل بسیار مؤثر در رونق بازار بسته‌بندی مواد غذایی محسوب می‌شود.
صنعت چاپ و بسته‌بندی یکی از صنایع مادر و زیر ساخت اصلی حوزه صادرات است. با این رویکرد، مساله چاپ به حدی در اقناع افکار عمومی تأثیرگذار است که مبنای جذب مشتری و کیفیت کالا و خدمات هم قرار می‌گیرد و حق مطلب این است که بگوییم صنعت چاپ و بسته‌بندی یک صنعت مکمل تولید کشور است.
* کلام آخر؟
امیدوارم و آرزو می‌کنم با بروز شدن تجهیزات در حوزه بسته‌بندی و چاپ، کالاهای ایرانی با بهترین بسته‌بندی به دنیا صادر شود.
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی