کسب و کاری برای صدور ویزا

اکنون مهاجرت برای ایرانیان سخت تر از همیشه شده است در کشورهای مختلف برای تسهیل این امر مراکزی توسط بخش خصوصی راه اندازی شده است که آن را ویزاسنتر نام گذاشته اند. پدیده ای که به تازگی در ایران نیز راه اندازی شده و همانند هر اتفاق جدید شاهد حرف و حدیث و کم و کاستی هایی است.

شرکت خصوصی وی.اف.اس گلوبال VFS نخستین‌بار در سال ۲۰۰۱ در هندوستان فعالیت خود را آغاز کرد و هم‌اکنون در ۱۲۹ کشور شعبه دارد. هرچند که فعالیتش در این سال‌ها چندان بی‌حاشیه نبوده است. در سال ۲۰۰۷ به دلیل نقص امنیتی این شرکت،‌ داده‌های برخی متقاضیان ویزا از وزارت خارجه انگلستان در دسترس عموم قرار گرفت و رسانه‌های انگلیس در نقد این شرکت خصوصی، این پرسش را مطرح کردند که چرا چیزی که در وظیفه‌ امنیتی و حریم خصوصی قرار دارد به یک نهادِ سودآور برون‌سپاری شده است؟ شعبه این شرکت در سال ۱۳۹۴ در ایران آغاز به کار کرد.

مشتریان ویزاسنتر

شک و تردیدها نسبت به فعالیت این شرکت در میان برخی از ایرانیان وجود دارد اما مشکل اصلی اینجاست که برای برخی از کشورها نمی توانید از خدماتی هم‌چون ویزای تحصیلی یا کاری استفاده کنید و مجبورید یک سال برای مصاحبه با سفارت صبر کنید. در حال حاضر در تهران ۲ مرکز ویزاسنتر در میدان‌های هروی و آرژانتین خدمات کنسولی برای ۱۷ کشور را ارائه می‌کنند. ویزاسنتر میدان هروی با ارائه خدمات ویزا برای ۱۳ کشور مهمترین این مراکز است.

مرکز تجاری هروی سنتر مکانی است که ویزاسنتر پالادیوم به آن منتقل شده است. در طبقه منفی‌یک این مرکز تجاری، بورس طلا و جواهر قرار دارد، طبقه همکف آن فروشگاه‌های لباس و نمایندگی محصولات  یک برند خارجی واقع شده که حتی محصولات خود را به صورت اقساط نیز به فروش می‌رساند.

نمایندگی اپل هم در این مرکز فعالیت می‌کند. اما مهمترین مشتریان این مرکز خرید کسانی هستند که به راحتی می توان آن‌ها را شناخت، این افراد معمولا با پوشه‌ای در دست روی نیمکت نشسته اند، نگران هستند و کمی هم عجله دارند. اگر با آن‌ها صحبت کنید همگی برای ویزاسنتر به این‌جا آمده اند، یا خودشان و یا همراهشان در ویزاسنتر در حال مصاحبه برای دریافت ویزا به مقصد کشورهایی مختلف  هستند.

فعالیت این مرکز تجاری به طور کامل تحت الشعاع ویزاسنتر قرار گرفته است، در واقع گویی دیگر فروشگاه‌ها تلاش می‌کنند به متقاضیان دریافت ویزا خدمات جانبی ارائه کنند.

در طبقه اول هروی‌سنتر رستوران و کافه قرار دارد، اگر به کافه سری بزنید بازهم افرادی را خواهید دید که درباره ویزا، مهاجرت و شرایط دیگر کشورها در حال صحبت هستند. کافه مملو از افرادی است که دغدغه مهاجرت و ویزا دارند؛ در صحبت‌ها و حرف‌هایشان فقط یک مورد را می‌شنوید؛ آیا ویزایشان صادر می‌شود؟

در طبقه دوم نیز فودکورت وجود دارد، در این فودکورت می توانید از رستوران‌های جذابی غذا تهیه کنید. رستوران‌هایی شامل غذاهای ایرانی و فست فود با منوهایی عجیب و غریب، به نظر نمی‌رسد در هیچ کدام از کشورهایی که متقاضیان برای دریافت ویزا به ویزاسنتر مراجعه می‌کنند چنین غذایی وجود داشته باشد!

در این مرکز تجاری پله‌برقی برای طبقات اول و دوم وجود دارد اما اگر بخواهید با آسانسور تردد کنید، مامور آسانسور از شما سوالات متعددی خواهد پرسید: کدام طبقه می‌روید؟ به چه منظوری؟ اگر به ویزا سنتر می‌روید وقت مصاحبه گرفته‌اید؟ برای کدام کشور؟

در نهایت برگه‌ای که ثابت کند اما اگر وقت گرفته‌اید را هم باید نشان دهید، وقت نگرفته باشید؟ فقط می‌توانید با اپراتور صحبت کنید. اگر برای ویزای اتریش آمده‌اید باید به طبقه چهارم بروید.

این نظارت‌های شدید  به همین جا ختم نمی‌شوند؛ در طبقه چهارم اگر برگه‌ای که ثابت کند وقت مصاحبه گرفته‌اید را نشان ندهید یا مدارک به همراه نداشته باشید، باید کیف و موبایل خود را به یک غرفه تحویل دهید.

در آن چند مامور حراست و یک مامور نیروی انتظامی مستقر هستند. سرعت پاسخ‌گویی مناسب است. اگر وقت مصاحبه ندارید اپراتورها و کارشناسان پشت کانتر شما را راهنمایی می‌کنند.

یکی از کارشناسان به من که به عنوان متقاضی دریافت ویزا به آن‌جا مراجعه کرده بودم گفت: برای اتریش ویزای تحصیلی نمی‌توانند بگیرند اما اگر دعوتنامه هم نداشته باشید ایرادی ندارد، شما می‌توانید از طریق ما برای ویزای توریستی اقدام کنید اما باید به سایت ویزاسنتر سر بزنید و وقت مصاحبه بگیرید، مدارک خود را به زبان آلمانی ترجمه کنید و ۸۵ یورو نیز برای تشکیل پرونده به همراه داشته باشید.

معمولا زمان مصاحبه سه هفته تا یک ماه پس از ارائه درخواست در سایت اعلام می‌شود. می توانید ایمیل بزنید و بپرسید نزدیک‌ترین زمان مصاحبه چه زمانی است. برای اتریش فقط می‌توانیم برای صدور ویزای کمتر از ۹۰ روز اقدام کنیم و برای ویزای تحصیلی یا کاری هیچ کاری از ما برنمی‌آید.

کارشناس فرم درخواست مصاحبه و لیست مدارکی که باید به همراه داشته باشم را به من داد. البته فرم مصاحبه می‌بایست به زبان آلمانی تکمیل شود و مسئول پاسخ‌گویی حتی به این امر نیز توجه نکرده بود. زمانی که نام او را پرسیدم گفت: نیازی نیست که بدانید!

بیمه‌های سفر در هروی‌سنتر

در قسمت اطلاعات مرکز تجاری هروی سنتر نوشته شده بود در این مرکز هیچ بیمه مسافرتی از سوی ویزاسنتر و دیگر قسمت‌ها ارائه نمی‌شود و هروی‌سنتر هیچ مسئولیتی در مقابل خرید و فروش بیمه‌های مسافرتی ندارد.

در طبقه همکف یک کانتر قرار داشت که بیمه سفر می‌فروخت: بیمه مسافرتی برای یک ماه سفر می‌شود حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ هزار تومان.

یکی از متقاضیانی که در طبقه همکف منتظر فرزندانش بود از ۸ صبح در آن‌جا معطل شده بود و ساعت ۱۲ هنوز مصاحبه برای ویزا و انتظار ادامه داشت. او مادر دو فرزند بود که هر دو از بلژیک پذیرش تحصیلی گرفته بودند و حتی هزینه یک ترم تحصیلی را نیز به دانشگاه پرداخت کرده بودند. خیلی فوری به ویزا نیاز داشتند و بعد از مصاحبه در ویزا سنتر می‌بایست بروند سفارت بلژیک تا بقیه روال دریافت ویزا را در آن‌جا پیگیری کنند.

زمانی که از او پرسیدم مطمئن است که ویزاسنتر برای فرزندانش ویزا صادر می‌کند با استرس پاسخ داد: چرا صادر نکند؟ مسلم است که به آن‌ها ویزا می‌دهد. بچه‌های من پذیرش تحصیلی دارند و هیچ دلیلی برای ریجکت شدنشان وجود ندارد.

حاشیه‌های ویزاسنتر پالادیوم

پیش از این یک شرکت دیگر در مرکز تجاری پالادیوم خدمات مشابه‌ای عرضه می‌کرد. چندی پیش روزنامه صبح‌نو در گزارشی نوشته بود: از مهر ماه سال ۱۳۹۵ شرکت «جهان مجد بصیر» بخش خدمات صدور روادید را با مشارکت یک شرکت هندی راه اندازی کردند، قرار بود برای ایرانی‌هایی که در گرفتن ویزای سایر کشورها با مشکل مواجه هستند راهگشا باشد.

اما اتفاقی که افتاد خلاف چیزی بود که به مشتریان خود گفتند. سرگردانی چند ماهه برای گرفتن حتی جوابی درباره این‌که چرا هنوز وضعیت‌شان مشخص نشده است. جهان مجد بصیر، نام شرکتی ایرانی با مجوز فعالیت است که در پاساژ پالادیوم قرار دارد، این شرکت با همکاری یک شرکت بین‌المللی با نام VFS GLOBAL که موسسی هندی دارد در ایران به ارائه خدمات صدور ویزا می‌پردازد.

از آن‌جایی که در ایران چنین شرکت‌هایی مجوز فعالیت مستقیم ندارند، این شرکت با طرف ایرانی مشارکت کرده و خدماتش را از این طریق ارائه داد، اما چالش از جایی آغاز شد که شرکت‌VFS GLOBAL قراردادش با جهان مجد را زیرپا گذاشت موضوعی که در کنار مساله شراکت این دو شرکت اتفاق افتاده این است که شرکت خارجی با سوءاستفاده از موقعیت پیش‌آمده دست به اخراج کارکنان ایرانی و جایگزینی آن با کارکنان خارجی زده است و براساس اطلاعات دریافتی با کارشکنی این شرکت حدود ۱۲۰‌نیروی ایرانی بیکار شدند.

براساس آنچه در سایت جهان مجد بصیر آمده Vfs global متعلق و زیر نظر Kuoni Group بوده و دفتر مرکزی آن در زوریخ سوییس است. شرکت Vfs global همکاری خود را با شرکت جهان مجد بصیر قطع می‌کند و از ۱۴۰ نفر حدود ۷۰ کارمند جهان مجد بصیر بیکار می‌شوند. این اتفاقات و کارشکنی‌های جهان مجد بصیر گریبان شرکت Vfs global را هم می‌گیرد و شک و شبهه ها درباره این شرکت هم‌چنان ادامه دارد.

Vfs global متعلق به ژن خوب نیست

هم‌چنین سال گذشته روزنامه جوان گزارشی درباره ویزاسنتر منتشر کرده بود که منجر به انتشار جوابیه از سوی این شرکت شد. تیتر روزنامه جوان این بود: بازهم ردپای ژن خوب. در جوابیه طولانی ویزاسنتر با عنوان حقوقی گروه افق امید خاورمیانه آمده است که انگیزه منبع خبر این بوده که شرکت معتبر بین‌المللی VFS را که امور برون‌سپاری ویزای بسیاری از سفارتخانه‌های خارجی در دنیا را به عهده دارد زیر سوال ببرد.

بنابراین به اطلاع می‌رساند این شرکت به دلیل اعمال خلاف قانون شرکت ایرانی، همکاری با شرکت کارگزاری موقت را متوقف و خدمات را به نماینده قانونی خود شرکت «افق امید» انتقال می‌دهد. متعاقب این تصمیم، عملیات اجرایی آن از یک هفته قبل شروع و امور خدمات ویزا برای ۸ سفارتخانه از ساختمان پالادیوم به ساختمان هروی سنتر منتقل شده است.

در این جوابیه تاکید شده است؛ مرکز هروی به صورت قانونی و با داشتن کلیه مجوز‌ها از جمله دفاتر خدمات مسافرتی و ویزا (مجوز ب) مشغول به فعالیت است. برخی از سفارتخانه‌های خارجی در خصوص سوءاستفاده از ویزای خود بسیار حساس بوده، لذا در این خصوص هماهنگی‌های لازم را قبلاً با وزارت امور‌خارجه انجام داده‌اند.

فهرستی نه چندان قانع کننده

در سایت گروه افق امید خاورمیانه فهرست خدمات این شرکت برای ۱۷ کشور آمده است.  این کشورها شامل فرانسه، انگلیس، نروژ، اتریش، بلژیک، اوکراین، پرتقال، استرالیا، هلند، چک، دانمارک، یونان، فنلاند، سوئیس، مجارستان، زلاندنو و آفریقای جنوبی هستند.

اما برخی از این کشورها در سایت سفارت خود همکاری با این مجموعه را رد یا در این باره سکوت کرده اند به عنوان مثال اگر به سفارت فرانسه مراجعه کنید هرگونه همکاری با این شرکت را هم تایید و هم تکذیب کرده است.

فرانسه

در قسمت روادید وبسایت سفارت فرانسه آمده است؛ هشدار در رابطه با کلاهبرداری در ویزای فرانسه آمده است: سفارت فرانسه یادآوری می‌کند که فقط شرکت VFS صلاحیت آن را دارد که ازطریق فرآیندی مطمئن، به متقاضیان ویزا وقت مصاحبه بدهد و پرونده‌شان را در ازای دریافت هزینه ثابت ۲۵ یورو (علاوه بر مبلغ ۶۰ یورو که در چارچوب هزینه قانونی توسط سفارت اخذ می‌‌شود) برای خدمات فوق تحویل بگیرد.

با این حال بررسی پرونده و صدور ویزا صرفا در صلاحیت مقامات فرانسوی است. بنابراین نه شرکت VFS و نه هیچ آژانس خصوصی دیگری کوچکترین صلاحیتی در زمینه‌های فوق ندارند.

سفارت فرانسه نسبت به هرگونه کلاهبرداری یا اخاذی در این مورد که در اینترنت یا حوالی مرکز VFS پیشنهاد می‌شود و دایر بر امکان دریافت وقت سفارت خارج از چارچوب فرآیند فوق یا تسهیل در صدور آن در قبال پرداخت مبالغ اضافی هنگفت است به متقاضیان ایرانی ویزا هشدار می‌دهد.

نروژ

در سایت سفارت نروژ عنوان شده است؛ سفارت پادشاهی نروژ در ابوظبی بررسی تقاضای ویزا را برعهده دارد. با این وجود، کلیه سوالات مربوط به ویزا و مهاجرت بایست به دفتر VFS ارسال شود.

بلژیک

وبسایت سفارت بلژیک حتی لوگوی VFS را در بالای سایت درج کرده و در قسمت ویزا نیز عنوان شده است: شما می‌توانید درخواست ویزای خود را به نزدیک‌ترین مرکز درخواست ویزای بلژیک در VFS ارائه کنید.

اتریش

در سایت سفارت اتریش عنوان شده است؛ شما می‌توانید پس از اخذ وقت مصاحبه درخواست ویزای نوع C خود را نزد مرکز خدمات ویزای VFS Global (به نشانی فوق) ارائه کنید. تعیین وقت مصاحبه به صورت آنلاین و یا مستقیما در مرکز VFS «رایگان» است. مرکز VFS علاوه بر هزینه ویزا برای هر درخواست مبلغ ۲۴٫۸۰ یورو هزینه رسیدگی مطالبه می‌کند. هم‌چنین در این قسمت تاکید شده است؛ درخواست روادید نوع D (اقامت) مستقیما در سفارت اتریش و پس از تنظیم وقت مصاحبه از طریق ایمیل امکان پذیر است. درخواست‌های روادید نوع دی (ویزای ملی)، نوع ای ( ویزای ترانزیت فرودگاهی)، اقامت و پناهندگی مستقیما نزد سفارت اتریش و فقط با تعیین وقت قبلی امکان‌پذیر است.

اوکراین

در وبسایت سفارت اوکراین آمده است؛  در تاریخ  ۱۳۹۷/۰۴/۲۴ زمان آغاز بکار مرکز ویزای اوکراین در جمهوری اسلامی ایران، که فعالیت آن از طریق شرکت “vfs Worldwide Holding Ltd.” ارائه خواهد شد، برنامه‌ریزی شده است.

مرکز ویزا درخواست برای صدور ویزای ورود به کشور اوکراین برای افراد خارجی و اشخاص بدون تابعیت که در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کنند را، دریافت و به سفارت اوکراین برای بررسی درخواست آن‌ها انتقال می‌دهد.

دیگر کشورها

در سایت سفارت انگلستان هیچ اطلاعاتی درباره ویزاسنتر عنوان نشده است، نه تکذیب و نه تایید.

یونان در سایت سفارت ویزاسنتر را معرفی کرده است، جمهوری چک اعلام کرده است که روزهای دوشنبه متقاضیان می‌توانند به ویزاسنتر مراجعه کنند. فنلاند نیز به صراحت اعلام کرده برون سپاری کرده است و برای درخواست ویزای این کشور می‌بایست به ویزاسنتر مراجعه کرد. در سایت سفارت سوئیس هیچ نامی از VFS برده نشده است. سفارت آفریقای جنوبی نیز آدرس شعبه آرژانتین VFS را برای دریافت وقت سفارت اعلام کرده است.

ویزاسنترها قابل اعتماد هستند

یک منبع آگاه از وزارت امور خارجه اظهار کرد: ویزاسنترها قابل اعتماد هستند اما ارتباطی با وزارت امور خارجه ندارند، این مراکز از سوی سفارتخانه‌ها فعالیت می‌کنند. در واقع سفارتخانه‌های بسیاری از کشورها برون سپاری کرده‌اند و مسئولیت‌های خود را به این مراکز سپرده اند.

او افزود: به هرروی فعالیت این ویزا سنتر‌ها ارتباطی با وزارت امور خارجه نداشته و تایید یا تکذیب آن‌ها نیز بر عهده ما نیست. با این‌حال از سوی سفارتخانه‌ها قابل اعتماد هستند و سفارتخانه‌های بسیاری از این کشورها این ویزاسنترها را قبول دارند.

این منبع آگاه تاکید کرد: حتی وزارت امور خارجه نیز در نظر دارد تا سفارتخانه‌های ایران در دیگر کشورها فعالیت‌های خود را برون‌سپاری کرده و به ویزاسنترها بسپرند. البته این امر هنوز عملی نشده اما به زودی اجرایی می‌شود.