متن کامل اجتهادنامه آیت الله العظمی بروجردی از سوی آیت الله العظمی خراسانی

به گزارش سرویس قاب نقره برنا، حضرت آیت الله العظمی بروجردی(ره) در ماه صفر 1292 هجری قمری در شهر بروجرد دیده به جهان گشود. در سن 7 سالگی برای تحصیل به مکتب رفت، علوم مقدمات را نزد پدر و اساتید آن روز بروجرد آموخت، در سن هجده سالگی به اصفهان رهسپار شد و مدت چهار سال در مدرسه صدر اصفهان معلومات خود را تکمیل نمود. در سال 1314 پس از بازگشت از اصفهان ازدواج کرد و مجدداً به این شهر عزیمت کرد و پنج سال دیگر هم به تحصیل و تدریس علوم و فنون مختلفه اهتمام ورزید در این دو سفر 9 ساله علوم فقه و اصول و فلسفه و ریاضی را از محاضر فقهاء و حکمای نامی‌ آن عصر همچون مرحوم میرزا ابوالمعالی کلباسی، سید محمد تقی مدرس، سید محمد باقر درچه‌ای، ملامحمد کاشانی ، جهانگیرخان قشقایی حکیم مشهور ، فرا گرفت و به تدریس فقه ، اصول و دیگر علوم پرداخت در سال 1329 ( هـ . ق ) از بروجرد به نجف اشرف رهسپار و به حوزه درس مرحوم آیت الله آخوند ملا محمد کاظم خراسانی درآمد. نه سال از محضر آن فقیه بهره گرفت و در محضر آیت الله شریعت اصفهانی به تحصیل علوم فقه و رجال پرداخت.

آیت الله بروجردی در اواخر سال 1328 «هـ . ق» پس از دریافت اجازه اجتهاد به وطن مراجعت کرد. 6 ماه پس از ورودش به بروجرد، پدرش بدرود حیات گفت و ناگزیر در وطن ماندنی شد.

از تألیفات ایشان، تعدادی منتشر شده است. در همان سالهای اول که از نجف اشرف برگشته بودند کتاب « عروة الوثقی» مرحوم آیت الله محمد کاظم یزدی را حاشیه کرد که این اولین عروةالوثقی بود که چاپ و منتشر شده بود.

اقدامات وی عامل اصلی اقتدار حوزه قم و به موازات آن، یکی از عوامل به حاشیه رفتن حوزه هزار ساله نجف بوده است ایشان با بینش و تدبیر منحصر به فردی توانست قم را به مرکز اصلی شیعیان جهان بدل کند و پس از وی نیز شاگردان وی نگذاشتند که چنین دستاورد بی‌نظیری از دست برود. تصور اینکه مرکزیت دینی و علمی‌ شیعه، پس از هزار سال از عراق به ایران منتقل شود، برای بسیاری دشوار و دور از ذهن بود. اما تدابیر آیت الله بروجردی بود که چنین دستاورد شگرفی را رقم زد.

از خدمات آیت الله بروجردی در قم ایجاد مساجد به‌ خصوص مسجد اعظم، مدارس و کتابخانه‌ها و ... بود، آیت الله بروجردی فقید، 4 فرزند ، 2 پسر و 2 دختر داشتند .ایشان پس از هفتاد سال تلاش علمی‌ و فعالیت­های اجتماعی و سیاسی در صبح روز پنجم شوال 1380 هـ .ق.برابر با 10/1/1340 ش . در حالی که 88 بهار زندگی را پشت سرگذاشته بود، آن صاحب نفس مطمئنه سوار بر کشتی حسینی شد و به اوج ملکوت پر کشید.

آنچه در ادامه می‌خوانید متن کامل اجتهادنامه آن مرجع عالی‌قدر تشیع است که توسط حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد کاظم خراسانی نوشته شده و پایگاه اطلاع رسانی آیت الله العظمی بروجردی آن را منتشر کرده است.

متن عربی اجتهادنامه
اجازه الفقیه الکبیر آیه الله العظمی الشیخ محمد کاظم الخراسانی لسماحه آیه العظمی البروجردی قدس سرهما

بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله الذی جعل العلم وسیله إلى جنّته و ذریعه یرتقى بها جوار قربه و رحمته و أبان عن علوّ شأنه و منزلته و سموّ مكان حاملیه و سَدنته ، و الصّلاه و السّلام على أفضل الأنبیاء من بریته و أشرف السّفراء إلى خلیقته محمّد الصّادع بالقویمه من دینه و شریعته و على الطّاهرین المعصومین من آله و ذرّیته الباذلین مهجهم فی إعلاء كلمته ، و بعدُ :

فلمّا كان العلم جلاءً للقلوب من صدی الجهاله و نجاه للنّفوس من العَمى و الضلاله و نوراً یهتدى به إلى عوالی اللآلی ، و یوصل به الى عامه المكارم و المعالی و قد أشیر إلى عظیم خطره بقوله تعالى إنّما یخشى اللهَ من عباده العُلماءُ و بقوله علیه السلام العلماء ورثه الانبیاء و قوله مدادُهُمْ افضلُ من دماء الشهداء و غیرها مما هو مأثور و عدُّه غیر میسور فلذلك صرف فی كل عصر من الأعصار جماعه من أرباب الهمم العالیه و البصائر السّامیه و الأذهان النقّاده و الفطن الوقّاده أعمارهم فی تحصیله و بذلوا مساعیهم فی البحث عن إجماله و تفصیله و عكفوا هممهم على إحیاء أعلامه و مواسمه و اتعبوا أنفسهم فی إیضاح طرقه و مراسمه فشكر الله مساعیهم الجمیله و مُجاهداتهم البلیغه .

و منهم السید السّند و العدل المعتمد المحقق المدقق ، العارف بشرایع الإسلام و الخبیر بقواعد الأحكام مروّج الأحكام ثقه الإسلام ، عمده العلماء العاملین و قدوه الفقهاء و المجتهدین قرّه عینی المتحلّی بكلّ زین الآغا حسین الطباطبائی البروجردی دامت فضائله فإنه قد تشرّف سنین كثیره فی قبه الإسلام المشهد الغروی على مشرّفه أفضل صلاه و تحیه و قد بذل مجاهدات بلیغه و مساعی جمیله مقروناً بالتّوفیقات الخاصّه الإلهیه فی تحصیل العلوم الشّرعیه العقلیه و النقلیه و استفاد فی محضری جلّ المسائل الأصولیه و عمد المسائل الفرعیه غیر مكتف بالسّماع عن التّحقیق و بالنّظر عن التّحدیق بل أمعن النظر فی المبانی حقّ الإمعان و أتقن الدّلائل غایه الإتقان حتى فاق الأفاضل العظام و الأماجد الأعلام و صار ذا الملكه القدسیه و بلغ من حضیض التّقلید إلى اوج الاجتهاد المطلق فله كل المناصب الثّابته للمجتهد المطلق من الإفتاء و القضاء و غیرهما ، و یجب على النّاس اتّباع حكمه ، و یحرم علیهم ردّه و نقضُه فانّه استخفاف بحكم الله تعالى على ما هو مقتضى قول أبی عبد الله الصّادق ـ علیه السّلام ـ فی مقبوله عمر بن حنظله حیثُ قال : انظُرُوا إلى رجل منكم ممّن قد روى حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف أحكامنا فارضوا به حكماً فإنّی قد جعلتُهُ علیكم حاكماً ، فإذا حكم بحُكمنا فلم یقبل فإنّما بحكم الله استخف و علینا قد ردّ ، و الرّادُ علینا الرّاد على الله و هُو فی حدّ الشّرك بالله .

و له أن یروی عنّی كلّما تصحّ لی روایته عن مشایخی بالطّرق المتّصله المنتهیه إلى المعصومین صلوات الله علیهم أجمعین و أوصیه بما أوصى به أسلافی من الأخذ بالاحتیاط و الوقوف عند الشّبهات و أن لا ینسانی دعاء الخیر فی الخلوات .

و السّلام على من اتّبع الهُدى . حرّرهُ العبد الأحقر الجانی محمّد كاظم الخراسانی فی 1328 من الهجره النّبویه .

ترجمه فارسی اجازه نامه
صورت اجازه فقیه بزرگ حضرت آیت الله العظمی شیخ محمد کاظم خراسانی به شخصیت بزرگوار آیت الله العظمی بروجردی قدس سرهما

به نام خداوند بخشایشگر مهربان
سپاس و ستایش مخصوص خدایی است که علم و دانش را وسیله رسیدن به بهشت و نردبان ترقی به جوار قرب و رحمت خود قرار داده و از این طریق بلندی شأن و رتبه خود و برتری جایگاه حاملان علم و خدمتگزاران دانش را آشکار ساخت .

و درود و سلام بر برترین پیامبران از میان آفریدگان، و اشرف سفیران و فرستادگان به سوی مردم؛ یعنی حضرت محمد (ص) آنکه با پایداری و ایستادگی خود از حریم دین و شریعت خدا پاسداری و دفاع کرد و نیز درود و سلام بر پاکان از ذریه آن حضرت و اولاد معصومش باد، کسانی که در راه بلند داشتن سخن خدا از جان خود گذشته و تا آخرین قطره خون فداکاری کردند.

پس از ستایش و سلام، چون علم و دانش جلا دهنده دلها از زنگار نادانی و رهایی بخش انسانها از کوری و گمراهی و نوری است که مایه راهیابی به سوی مروارید های پر قیمت و رسیدن به تمامی کرامتها و ارزشهای انسانی است آن گونه که در قرآن در کلام خدا به اهمیت علم و ارزش دانش اشاره شده و فرموده است: همانا از میان بندگان خدا آگاهان و دانایانند که از مقام عظمت او می هراسند و پیامبر ( ص ) می فرماید: عالمان و دانشمندان دین وارثان پیامبرانند، و نیز فرموده است: مرکب قلم عالمان دین از خون شهیدان برتر و پر ارزش تر است. و روایتهای زیاد دیگری که به دست ما رسیده شمارش آنها برای ما ممکن نیست.

بدین جهت در هر زمان و عصری گروهی از بلندهمتان و دارندگان بینش برتر و ذهن تحلیل گر و صاحبان استعداد فروزان عمر خود را صرف فراگیری علم و دانش کرده و در راه بحث و کنکاش از اجمال و تفصیل آن کوشش زیاد نموده و بر احیای آثار و نشانه های آن همت گماشته اند و در آشکار ساختن راهها و روشهای آن خود را به رنج و زحمت فراوان انداخته و واداشته اند. خدایشان در برابر آن هم سعی و کوشش ارزنده و نیکو و جهاد زیاد و برازنده جزای خیر عنایت فرماید.

از جمله آنان سید مورد اطمینان و شخصیت عادل و محل اعتماد، محقق ریزبین و دقیق آشنا به احکام اسلام و آگاه به قاعده های احکام ، رواج دهنده دستورات الهی، ثقه الاسلام، سرشناس در میان عالمان با عمل و پیشتاز فقیهان و مجتهدان صاحب نظر، نور دیده ام و مرد آراسته به تمامی زینتهای معنوی و صفات نیک و زیبا، یعنی آقا حسین طباطبایی بروجردی – که برکتها و خدماتش جاودانه و پاینده باد – ایشان سالیان زیادی در قبه اسلام یعنی مشهد غروی (نجف اشرف) – که برترین درود و سلام بر شرافت بخشنده آن مکان باد – مشرف بودند، وی در طول این مدت سعی فراوان و کوشش پسندیده همراه با توفیقات ویژه الهی در راه تحصیل علوم شرعی ، چه عقلی و چه نقلی نمودند و در محضر این جانب بیشتر مسائل اصولی و اکثر مسائل فرعی را استفاده کرده و فرا گرفتند، در حالی که تنها به گوش دادن درس استاد بسنده نمی کرد، بلکه به تحقیق و کاوش بیشتر می پرداخت و نگاه کردن به کتاب و مطالعه متون آن، او را از دقت در معانی و بطون باز نمی داشت، وی مبانی را به دقت تمام مورد مطالعه قرار داده و دلیلهای علمی را با کمال استحکام بررسی کرد، تا بجایی که بر بزرگان اهل فضل و سرشناسان دانش برتری یافت و دارای ملکه قدسی گردید و از درجه پایین تقلید به اوج و بلندای اجتهاد مطلق رسید.

بنابراین ایشان از طرف من مجازند که متصدی تمامی پستها و منصبهایی که برازنده مجتهد مطلق است – مانند تصدی فتوا و قضاوت و غیر اینها ... باشند .

و بر مردم مسلمان واجب است از دستور و حکم ایشان پیروی کنند و فرمان ایشان را ارج نهاده و به کار ببندند و رد و نقض حکم ایشان حرام است زیرا رد حکم مجتهد سبک شمردن حکم خدا است. چنانکه مقتضای کلام امام صادق (ع) در روایت مورد قبول عمر بن حنظله همان است آن جا که می فرماید: « بنگرید به مردی از میان خودتان از کسانی که حدیث ما را روایت کرده و در حلال و حرام ما دقت کند و احکام و دستورات ما را بشناسد پس شما او را به عنوان داور بپذیرید و به حکم او راضی باشید که من او را بر شما حاکم قرار دادم آن گاه که او طبق دستور ما حکم کند و کسی حکم او را نپذیرد چنین کسی حکم خدا را سبک شمرده است و رد بر ما کرده است و آن که بر ما رد نماید رد بر خدا نموده است و این کار در حد شرک به خدای متعال است.

ایشان مجازند روایت صحیحی را که من از استادانم با طرق پیوسته و منتهی به معصومین (ع) روایت کرده ام از طرف من روایت کند و من ایشان را به داشتن احتیاط و توقف و باز ایستادن در موارد شبهه آن گونه که گذشتگان و استادانم به من سفارش کرده‌اند سفارش می‌کنم و نیز به ایشان سفارش می کنم مرا از دعای خیر در هنگام خلوت و تنهایی فراموش نکنند .

سلام و درود بر کسی که پیرو هدایت و رستگاری باشد .

این نوشته را بنده ناچیز گنهکار محمد کاظم خراسانی در سال 1328 هجری نبوی نوشت.