نحوه اجرای صحیح بانکداری بدون ربا/ چرا تورم بالا است؟

آلبرت بغازیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا در خصوص نحوه تعیین نرخ سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری در بانکداری بدون ربا، اظهار کرد: در بانکداری اسلامی نرخ سود بر مبنای بازدهی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری است و با این روش عدالت در تقسیم سود بین سپرده‌ سرمایه‌گذاران ‌ و بانک بر قرار خواهد شد در حالی که در نظام بانکداری ربوی، نرخ سود پرداختی بر پایه نرخ بهره‌روی سپرده‌ها است.   

او ادامه داد: در کشورهایی که اقتصاد آنها با ثبات است و بازدهی سرمایه گذاری بالایی دارند به تناسب آن سرمایه‌گذاران سود بیشتری کسب می کنند و تشویق می‌شوند که حجم سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش دهند.

این کارشناس اقتصادی افزود: اما متأسفانه در کشور به دلیل تورم بالا و عدم ثبات اقتصادی، سرمایه‌گذاران نرخ بازدهی سرمایه‌های خود را بر اساس تورم واقعی اقتصاد تعیین می کنند و به دلیل پرداخت سود کمتر بانک‌ها نسبت به تورم واقعی کشور که حدود ۴۵ درصد است سرمایه‌گذار انگیزه‌ برای انتقال سرمایه‌های خود به بانک‌ها ندارند. 

او تأکید کرد: در شرایط تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی برخی از این سرمایه‌ها سرگردان جهت کسب سود بیشتر و حفظ ارزش وارد بازارهای موازی مانند طلا، ارز و مسکن خواهد شد که به دلیل رشد تقاضا و نبود عرضه متناسب با آن باعث التهاب و حبابی شدن قیمت‌ها در این بازارها خواهد شد. 

بغازیان ادامه داد: اگر نرخ سود در سیستم بانکی کشور بدون توجه به شرایط اقتصادی و نرخ تورم کاهش یابد، مسلما نارضایتی ایجاد می‌شود و سپرده های بلند مدت و یکساله به کوتاه مدت و به اصطلاح حسابهای جاری تبدیل می‌شود و بانک‌ها به اجبار باید نرخ سود را دوباره بالاتر ببرند. 

او همچنین تاکید کرد: بنابراین اگر نمایندگان یا وزرا سال‌هاست این تاکید را دارند به دلیل هزینه بالا تسهیلات انگیزه کمتری برای سرمایه‌‌گذاری وجود دارد،  باید به این مسئله مهم توجه کنند که یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در بهره بالای تسهیلات بانکی نرخ بالای تورم در کشور است. 

این کارشناس اقتصادی افزود: در کشوری اسلامی مثل مالزی، امارات و عربستان و حتی سوریه به دلیل نرخ تورم پایین در اقتصاد نرخ بهره تسهیلات بانکی بسیار پایین است. کشوری که نرخ بهره 2 درصد و تورم آن 20 درصد باشد، قطعا با این نرخ یا دنبال کاهش نرخ تورم و یا دنبال افزایش سود سپرده ها خواهند رفت و براین اساس رابطه مستقیمی بین دو مولفه نرخ بهره و تورم وجود دارد. 

او تصریح کرد: حالا چرا تورم بالا است؟ هیچ‌ فردی در رابطه با مبارزه جدی با تورم و کاهش هزینه تولید و افزایش بهره‌وری صحبت نمی‌کند، همه می‌گویند ما باید قیمت ها را آزاد کنیم و فرض کنید قیمت گذاری دستوری را برداریم که یعنی افزایش قیمت. ما می گوییم چرا خودروساز و تولید سیمان و برق ناراضی است؟ چون هزینه تولیدش بالا رفته است و ما باید آن را کاهش بدهیم.

این کارشناس اقتصادی در پایان گفت: در دولت گذشته نرخ ارز از 4200 تومان به بیش از 26 هزار تومان رسید و در ادامه تصمیم به حذف ارز ترجیحی تومانی برای تأمین کالا‌های اساسی گرفته شد، اگر قرار باشد کالاهای اساس با ارز 17 یا 18 هزار تومانی تأمین شود باعث رشد نرخ تورم خواهد شد و در ادامه سیستم بانکی برای جلوگیری سوداگری و فرار سرمایه به ناچار دست به افزایش نرخ سود سپرده‌ها خواهد زد و همچنین دوباره هزینه تسهیلات پرداختی جهت رشد و توسعه تولید افزایش خواهد یافت.