جمعیت ایران پیر نمی‌‌شود! / ایران در شرایط طلایی پنجره جمعیتی/ اواخر قرن ۲۱ جهان به سمت سالخوردگی می‌رود

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ افزایش جمعیت سالمندان، واقعیت انکارناپذیر جوامع کنونی است  و اصرار بر افزایش زاد و ولد به منظور ایجاد توازن میان درصد جمعیت سالمند به جمعیت فعال( جوان ) است. اما چندی پیش خبری مبنی بر پیری ایران در سال 1430 منتشر شد. در این گزارش آمده است جمعیت سالمندان ایرانی تا ۱۴۳۰ به بیش از ۳۰ درصد کل جمعیت کشور می رسد؛ یعنی در آن سال از هر سه نفر ایرانی یک نفر سالمند است. ادعایی که از سوی یک جمعیت شناس رد شد.

سالانه کمتر از 400 هزار ایرانی فوت می کند

محمد میرزایی، استاد دانشگاه و رئیس سابق انجمن جمعیت شناسی ایران با اشاره به روند رشد و تحول جمعیت گفت:  بنده 40 سال است که موی خود را در جمعیت شناسی دانشگاه تهران سفید کردم و همیشه شاهد این بودم افراد غیرعلمی که سواد این موضوع را ندارند صرف جنبه ژورنالیستی اقدام به اظهارنظرهای بی اساس درخصوص جمعیت ایران می کنند.

او افزود: روند رشد و تغییر و تحولات جمعیت، قانونمند و تابع لجستیک است؛ یعنی روند تحولات از یک سطحی بالا و پایین می رود و دوباره به تعادل می رسد. 

میرزایی تصریح کرد: پس از انقلاب صنعتی، آمار مرگ و میر و بارداری متناسب با یکدیگر بالا رفت و طبیعتا توسط حکومت ها کنترلی هم صورت نگرفت چرا که وقتی مرگ و میر افزایش پیدا کند، زاد و ولد هم باید بالا برود تا جمعیت مضمحل نشود.

این استاد دانشگاه گفت: اوایل قرن 19 کشورهای اروپایی با کاهش مرگ و میر روبه رو شدند و تعداد بالای باروری ها باعث رشد یا انفجار جمعیت شد اما اروپا پس از این تجربه اواخر همان قرن با سیاست های تشویقی باروری ها را کنترل کرده و نرخ رشد جمعیت را پایین آورد و تعادل جمعیت خود را حفظ کرد.

این جمعیت شناس اظهار کرد: ما در دهه 60 مطابق همین شرایط را در ایران تجربه کردیم یعنی مردم را تشویق به فرزندآوری کردیم اما پس از گذشت چندسال سیاست خود را تغییر داده و به سمت کنترل جمعیت پیش رفتیم.

او افزود: در حال حاضر سالانه یک میلیون و دویست کودک در ایران متولد می شود درحالی که آمار مرگ و میر در سال کمتر از 400 هزار نفر است این نشان می دهد که جمعیت ایران رشد صعودی دارد و دچار سالخوردگی نمی شود.

میرزایی با اشاره به خبری که چند روز اخیر مبنی بر افزایش جمعیت سالمند  ایران در سال 1430 منتشر شد، گفت: متاسفانه افرادی که سواد جمعیت شناسی ندارند، تعداد جمعیت را با میزان رشد، اشتباه می گیرند به همین دلیل می گویند تا سال 1430 جمعیت ایران پیر می شود درصورتی که پیری یک مفهوم فردی و بیولوژیک است و در علم جمعیت شناسی مصداق ندارد.

این استاد دانشگاه تهران بیان کرد: پیامد کاهش مستمر زاد و ولد، سالخوردگی جمعیت است و هیچ راهکاری هم ندارد به طوری که حتی کشورهای اروپایی هم جمعیت سالخورده دارند و درعین حال توسعه یافته هستند.

او ادامه داد: سالخورده بودن جمعیت کشورهای اروپایی باعث شده اکنون ویروس کرونا در آن مناطق بیشتر تلفات دهد چون سنین بالای 65 سال آنها 20 برابر گروه سنی 20 تا 30 ساله است.

میرزایی گفت: در ایران تنها 7 درصد جمعیت بالای 65 سال سن دارند درحالی که این میزان در کشورهای اروپایی به 25 درصد می رسد حتی ژاپن با اینکه پیشرفته ترین کشور است 70 درصد از جمعیت آن سالخورده است.

او افزود: زمانی که 15 درصد از جمعیت یک کشور، افراد بالای 65 سال باشند جمعیت به سمت سالخوردگی می رود و هنگامی که 40 درصد از جمعیت بین 15 تا 65 سال باشند جمعیت آن کشور جوان است درحال حاضر کشور ما در شرایط طلایی پنجره جمعیتی قرار دارد و باید به جای اینکه فکر سال 1430 باشیم و غصه بخوریم از این نیروهای کار با استعداد استفاده کنیم.

میرزایی گفت: تا اواخر قرن 21 تمام کشورهای دنیا سالخورده هستند و ایران هم به سمت سالخوردگی می رود. اگر بیشتر 15 درصد جمعیت بالای 65 سال باشد یعنی سالخورده است و  ما در پنجره جمعیتی هستیم به جای اینکه از این فرصت استفاده کنیم و از جوانان دهه 60 استفاده کنیم برای 70 سال دیگر دغدغه مند شدیم.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به دلایل کاهش جمعیت در سال‌های اخیر تصریح کرد: باتوجه به شرایط موجود در جامعه به ویژه مشکلات اقتصادی، افزایش سن ازدواج در خانم ها به 24 و در آقایان به 28 سال، باروری ها کاهش یافت اما چنانچه دوسال از سن ازدواج خانم ها پایین بیاید در باروری به بالاتر از سطح جانشینی می رسیم.

رئیس سابق انجمن جمعیت شناسی ایران با اشاره به فعالیت در حوزه تنظیم خانواده گفت: عده ای می گویند تنظیم خانواده را در کشور تعطیل کنیم اما سوال من این است با تعطیلی این حوزه مهم می خواهید به دوران دهه 60 برگردیم؟

او افزود: در دهه 60 به دلیل افزایش شدید جمعیت، تعداد دانش آموزان از 7 میلیون به 15 میلیون نفر رسید به طوری که مدارس شلوغ شد و پس از گذشت دو دهه با کنترل جمعیت به اصطلاح گفتند مدارس دارند نفس می کشند.

میرزایی با اشاره به مشکلات افزایش جمعیت بیان کرد: در دهه 60 که با انفجار جمعیت مواجه شدیم فکر آینده این کودکان را نکردیم به همین دلیل الان این قشر مشکل بسیاری در اشتغال، ازدواج، مسکن و... دارند به نظر من الان به جای اینکه به سال 1430 فکر کنیم بهتر است فکری به حال این جوانان کنیم.

این جامعه شناس گفت: سالخوردگی جمعیت اجتناب ناپذیر است و همانطور که همیشه گفته‌ام اواخر قرن 21 جمعیت همه کشورهای جهان به سمت سالخوردگی می رود اما جمعیت خود را کنترل می کنند.

میرزایی با اشاره به رابطه جمعیت و توسعه تاکید کرد: جمعیت ایران سال 1300 فقط 10 میلیون نفر بود که در کمتر از یک قرن به بیش از 80 میلیون نفر  رسید و در تمام این سال‌ها روند توسعه اجتماعی را طی کردیم.

او افزود: افزایش جمعیت باعث ایجاد اخلال در توسعه می شود اما درعین حال در بسیاری از موارد که لازم باشد، توسعه جلوی افزایش جمعیت را هم می گیرد.