انتقال پایتخت سیاسی و اداری تهران؛ از حرف تا عمل!/ آیا پایتخت سیاسی ایران تغییر می‌کند؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ اواسط زمستان ۹۱ بود که طرحی تحت عنوان «انتقال پایتخت اداری- سیاسی» با هدف مواجهه با چالش‌های فعلی کلان‌شهر تهران توسط ۵۲ نماینده نوشته شد و طی آن چند مصوبه دولتی که با اعمال آن‌ها قرار بود «شبه‌انتقال» از پایتخت اتفاق بیفتد نیز به اجرا درآمد، در قالب این مصوبات که نمونه آخر آن در دولت دهم به تصویب رسید مقرر شده بود کارکنان یکسری از دستگاه‌ها، نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی مستقر در تهران به شهرهای دیگر منتقل شوند و برای این مهاجرت معکوس، مشوق واگذاری زمین و مسکن و افزایش حقوق در نظر گرفته شد اما بعد از مدتی، اجرای آن‌ها با شکست مواجه شد.

در پی اصلاح این طرح، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سومین روز از دی‌ماه ۱۳۹۲ با به تصویب رساندن طرح انتقال پایتخت سیاسی از تهران، مجدا دولت را موظف به انجام این کار کردند. هدف از ارائه این طرح «تشکیل شورای عالی انتقال پایتخت» به‌منظور بررسی، جمع‌بندی مطالعات انجام شده درخصوص تراکم‌زدایی از شهر تهران و انتقال پایتخت سیاسی و اداری و تهیه برنامه‌های اجرایی لازم، بررسی و جانمایی مکان مناسب برای انتقال پایتخت سیاسی و اداری، ساماندهی پایتخت جدید در افق‌های زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت عنوان شده است اما بازهم اجرایی نشد تا اینکه روز گذشته ابوالفضل ابوترابی، نماینده مجلس یازدهم، از نامه ریاست جمهوری به وزیر راه برای انتقال پایتخت خبر داد.

ابوترابی گفته است قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) نامه‌ای را رسماً به رئیس جمهور ارسال کرده و بدون اینکه پولی از دولت بخواهد عنوان کرده ساماندهی تهران را انجام می‌دهد و انتقال پایتخت سیاسی و اداری را به سرانجام می‌رساند. با این وجود عده‌ای موافق و عده‌ای مخالف این اقدام هستند و هرکدام مزایا و آسیب‌هایی را به دنبال انتقال پایتخت عنوان می‌کنند.

سردار طلایی: انتقال پایتخت در شرایط کنونی به صلاح نیست/ پایتخت سیاسی را به اطراف ساوه انتقال دهیم/ احداث شهرک‌های سیاسی راه حل برون رفت از مشکلات است

مرتضی طلایی، نایب رئیس سابق شورای اسلامی شهر تهران، درباره دلیل عدم انتقال پایتخت از تهران به خبرنگار اجتماعی برنا گفت: بحث انتقال پایتخت همیشه از اوایل انقلاب اسلامی مطرح بوده و در دهه 80 با سخت شدن شرایط زندگی، ترافیک، حمل و نقل، سکونت، آلودگی هوا و... شدت پیگیری و انتقال آن جدی‌تر شد تا جایی که دولت‌ها به ویژه دولت اصلاحات و یا در زمان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مطالعاتی را در این خصوص انجام داد اما این موضوع هیچ وقت به نتیجه نرسید.

او افزود:  یکی از دلایلش این است که هزینه‌های انتقال پایتخت زیاد است و عده‌ای می‌گویند اگر یک استان دیگر پایتخت شود بازهم مشکلات کنونی تهران آنجا به وجود می‌آید.

طلایی تصریح کرد: از دهه 80 که آقای قالیباف شهردار تهران بودند، تحولات در شهر و توسعه زیرساخت‌های شهری در حوزه‌های گوناگون سرعت پیدا کرد به همین دلیل کار به جایی رسید که موضوع انتقال پایتخت از دستور خارج و دیگر مطرح نشد.

عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران ضمن پیشنهاد انتقال پایتخت سیاسی به اطراف ساوه، گفت: به نظر من بهترین راه حل این است که پایتخت سیاسی و اداری را اگر می‌خواهیم منتقل کنیم به اطراف ساوه انتقال دهیم یعنی شهرک سیاسی بسازیم تا تمام دستگاه‌های اداری، وزارتخانه‌ها و... به آنجا منتقل شوند.

او افزود: تمام شهرهای بزرگ مانند شیراز، اصفهان، اهواز و... دچار معضلاتی هستند و نمی‌توان پایتخت را به آن استان‌ها انتقال داد چون دچار مشکلات عدیده می‌شوند.

طلایی درمورد انتقال پادگان‌ها عنوان کرد: تاکنون تعدادی از پادگان‌ها از مرکز شهر منتقل شدند و نظر من هم این است پادگان‌هایی که در مرکز شهر هستند باید منتقل شوند و در حاشیه شهرها قرار گیرند چراکه ما نیازمند مراکز امنیتی- دفاعی و پادگان‌ها هستیم تا در مواقع ضروری و بحران از جمله زلزله به مردم کمک کنند.

عضو سابق شورای اسلامی شهر تهران گفت: ما باید متناسب با شرایط، پادگان‌ها را کارشناسی کنیم تا ببینیم کدام یک از آنها برای جابجایی اولویت دارند.

طلایی با بیان اینکه انتقال پایتخت به صلاح نیست، بیان کرد: به نظر من در شرایط اقتصادی موجود، انتقال پایتخت اصلا به نفع کشور نیست و مجلس شورای اسلامی، دولت و... باید تمام توان خود را برای حل مشکلات اقتصادی و معشیتی مردم به کار گیرند.

او با تاکید بر مطالعات دقیق درخصوص انتقال پادگان‌ها و پایتخت بیان کرد: هیچ‌کاری از جمله انتقال پادگان‌ها و انتقال پایتخت را نمی‌توان بدون پشتوانه علمی و مطالعه انجام داد و به نظر من کارهای بدون مطالعه  بیشتر جنبه شعارگونه داشته و اصلا قابلیت اجرا ندارند.

حقانی: در شرایط اقتصادی فعلی انتقال پایتخت ممکن نیست/ پادگان‌ها باید تبدیل به فضای سبز شوند/ ایجاد کلانشهر دیگر؛ معضل انتقال پایتخت

محمد حقانی، پدر مدیریت شهری ایران، درخصوص انتقال پایتخت از تهران به خبرنگار اجتماعی برنا گفت: بحث انتقال پایتخت از قبل انقلاب اسلامی مطرح بود و در مقاطع متفاوت زمانی مورد بررسی قرار گرفته است حتی وزارت راه و شهرسازی و... مطالعات زیرساختی هم انجام دادند اما هیچ وقت به سرانجام نرسیده است.

او افزود: الان هم می‌گویند قرارگاه خاتم الانبیاء بدون دریافت هیچ پولی حاضر است پایتخت سیاسی اداری را از تهران انتقال دهد که من معتقدم در این شرایط اقتصادی مملکت که در شرایط تحریم قرار داریم به صلاح نیست حتی اگر قرارگاه خودش پول بدهد به هرحال این مجموعه جدا از حکومت و جمهوری اسلامی ایران نیست.

حقانی تصریح کرد: پایتخت از تهران به هر جایی که برود دوباره در سال‌های متمادی به کلانشهر دیگر تبدیل خواهد شد و مشکلات کنونی تهران آنجا ایجاد می‌شود بنابراین ما باید به این فکر کنیم که برای تهران چکار کنیم؟ برای آلودگی هوا، حجم ترافیک، افزایش جمعیت، ناهنجاری‌های اجتماعی و... چه اقداماتی انجام دهیم و چگونه معضلات اجتماعی تهران را برطرف کنیم؟

عضو سابق شورای اسلامی با تاکید بر رفع آسیب‌های اجتماعی تهران افزود: معتقدم در مورد انتقال سیاسی پایتخت باید متخصصین مراجع علمی و اساتید دانشگاه مطالعات گسترده‌ای انجام دهند تا هیچ خلاء وجود نداشته باشد.

حقانی در مورد انتقال پادگان‌ها گفت: از پادگان‌ها می‌توان به عنوان یک فضای آزاد در مواقع مختلف استفاده کرد به این صورت که اگر پادگانی منتقل می‌شود، تحویل شهرداری داده شده و در زمین آن فضای سبز ایجاد شود.

او افزود: نمونه این اتفاق، دهه 70 در خیابان ایرانشهر رخ داد که به جای یک پادگان، پارک تاسیس شد و هنوز هم محل استفاده مردم است درواقع اینکه پادگان را جابجا کنیم اما در همان محل ساخت و ساز انجام دهیم کار درستی نیست بلکه باید فضای سبز و پارک جای آن به وجود بیاوریم.

عضو سابق شورای شهر بیان کرد: اگر در تهران زلزله بیاید، نمی‌توان حتی پیاده راه رفت چه برسد به اینکه ماشین‌های امدادی به کمک مردم بیایند بنابراین در این شرایط می‌توان از فضای آزادی که جای پادگان‌ها ایجاد شده استفاده کرد و مردم پناه ببرند.

حقانی درخصوص معایب انتقال پایتخت گفت: من نگرانم در آینده پایتخت سیاسی هم کلانشهر شده و به مشکلات کنونی تهران دچار شود اگر قرار است این کار را انجام دهیم ضمن مطالعات دقیق، باید در آن منطقه جمعیت مشخصی زندگی کنند که فقط هم شامل مقامات باشد نه اینکه مانند 22 منطقه تهران که برای تعداد مشخصی درنظر گرفته شده بود از جمعیت منفجر شود.

پدر مدیریت شهری ایران در پایان تاکید کرد: همچنین نکته قابل توجه این است محلی که برای پایتخت سیاسی در نظر می گیرند به منابع آبی و زیست محیطی لطمه‌ای وارد نشود.

محسن هاشمی: مخالف انتقال پایتخت هستم

محسن هاشمی، رئیس شورای اسلامی شهر تهران، نیز چندی پیش درخصوص انتقال پایتخت گفت: برخی معتقدند پایتخت را باید جایی غیر از تهران در نظر گرفت اما باید توجه داشت این موضوع می‌تواند هزینه چند برابر اعتبار مورد نیاز جهت افزایش تاب‌آوری پایتخت مقابل زمین‌لرزه و زیرساخت‌های آن را داشته باشد.

او با تاکید بر اینکه با این انتقال مخالف هستیم، افزود: قطعاً هزینه‌هایی را که می‌خواهند برای انتقال پایتخت بپردازند، بهتر است به تهران اختصاص دهند تا بتوانیم تهران را ساماندهی و درست کنیم.

این متخصص حوزه مدیریت شهری تصریح کرد: هر دولتی که در گذشته اداره امور را در دست گرفته در خصوص انتقال پایتخت مطالعاتی را انجام داده و هزینه‌ای در این رابطه پیش‌بینی کرده بود اما نظر ما این است که هزینه پیش‌بینی شده به خود تهران اختصاص پیدا کند تا بتوانیم مشکلات آن را حل و فصل کنیم.

انتقال سیاسی پایتخت شدنی نیست/ احتمالا نظر خاتم الانبیاء اینگونه که گفته شده، نیست

محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران، درخصوص انتقال پایتخت به خبرنگار شهری برنا گفت: موضوع انتقال پایتخت یکی از مباحثی است که بیش از یک دهه گذشته مطرح شده و در یک بازه زمانی در مجلس شورای اسلامی توسط نمایندگان مردم به شدت مورد پیگیری قرار گرفت و نهایتا منجر به تشکیل شورای ساماندهی پایتخت شد.

او افزود: مجموعه کسانی که طرح انتقال پایتخت را مطرح کردند مبنای مطالبه‌شان حل مشکلات و چالش‌های تهران بود به همین دلیل موضوع را به وزارت کشور و راه شهرسازی ارجاع دادند و نهایتا مشاورینی در این خصوص توسط دولت و دو وزارتخانه انتخاب شدند.

سالاری تصریح کرد: خروجی مجموعه نظرات این بود که اساسا با جابجایی پایتخت، مشکلات جاری تهران حل نمی‌شود یعنی ممکن است شهر دیگر به عنوان پایتخت جانمایی شود اما مشکل جمعیت، آلودگی هوا، ترافیک، مشکلات زیست محیطی، تاب آوری در مقابل حوادث و... تهران حل نمی‌شود.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا با تاکید بر ساماندهی تهران گفت: تهران به عنوان کلانشهر دارای دانشگاه، مراکز آموشی، درمانی، بهداشتی، تفریحی، ورزشی و... است که توانسته ظرفیت ایجاد کند لذا تصمیم نهایی دولت این است که به جای جابجایی، تهران را از لحاظ ترافیکی، حمل و نقل، آلودگی هوا و... ساماندهی کند.

او افزود: قاعدتا تنها راه حل مشکلات فوق، توسعه حمل و نقل عمومی و تبدیل شهر به انسان محوری است. 

سالاری در مورد عدم اجرای انتقال پایتخت سیاسی در ایران تصریح کرد: تاکنون در چند کشور انتقال سیاسی و اداری پایتخت انجام شده اما با شرایط، مقتضیات کشور، نوع نظام و حکمرانی ما به هیچ عنوان سازگاری ندارد.

او افزود: در هر صورت به نظر من جابجایی پایتخت، مشکل کشور را حل نمی‌کند.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا درخصوص نظر خاتم الانبیاء (ص) برای جابجایی پایتخت گفت: به نظرم حرفی که آقای ابوترابی، نماینده مجلس شورای اسلامی گفته و بیان کرده خاتم الانبیاء اعلام کرده تمام هزینه‌های جابجایی را می‌دهم، به این گونه نبوده است.

سالاری تاکید کرد: باتوجه به پیگیری‌هایی که از وزارت راه و شهرسازی داشته‌ام، خاتم الانبیاء پیشنهاداتی داده و اعلام همراهی در این پروژه کرده است به هرحال اگر چیزی غیر از این است، سردار محمد فرمانده خاتم الانبیاء(ص) می‌تواند به صورت رسمی اعلام نظر کند.

در مورد انتقال سیاسی پایتخت مطالعاتی انجام نشده است

محمدحسین بوچانی، رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران درخصوص انتقال سیاسی پایتخت به خبرنگار اجتماعی گفت: در مرکز مطالعات شهر تهران مطالعه‌ای در این خصوص نشده و چنین موضوعی نیز در حال حاضر در دستور کار نداریم.

بهتر است تهران پایتخت بماند

بحث انتقال پایتخت یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی سیاستمداران است که هر بار تصمیمی درباره آن گرفته شده اما به دلیل هزینه‌ها و پیامدهای زیادش به فراموشی سپرده شده است. باوجود اینکه این طرح موافقان خودش را دارد اما به نظر می‌رسد بهتر است به جای اینکه میلیاردها تومان حتی بیشتر صرف خروج پایتخت از تهران کنیم، همان را خرج تهران کرده و مشکلات و هنجارهای کنونی آن را برطرف کنیم. حتی اگر پایتخت هم تغییر کند مشکلات کنونی تهران پابرجاست پس در هر صورت باید فکری به حال تهران کنیم و با همین پول‌ها مشکلات تهران را حل کنیم.

انتهای پیام: 6