رویکرد سوداگرانه رسانه ملی به آگهی های تلویزیونی/ حقوق کودکان در صدا و سیما رعایت نمی شود

 نوبت به پخش پیام های بازرگانی  که می رسد ، بچه ها با ذوق چشم به تلویزیون می دوزند. چند میوه و سبزی کارتونی خوش رنگ و بامزه با هم حرف می زنند و بالا و پایین می پرند. ناگهان چاقوی بزرگی وارد صحنه می شود و همه را تکه تکه می کند...

پدر و مادر با تعجب به یکدیگر نگاه می کنند و بعد به بچه ها که حالا در سکوت ادامه آگهی ها را می بینند.

دلیل این همه بی سلیقگی در طراحی تبلیغ یک چاقو و بی توجهی به ساعت پخش آگهی با این حجم از خشونت چیست؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، امیر حسین شمشادی در زمینه ارتباط بین کودکان و آگهی های تلویزیونی از دیدگاه اخلاق رسانه گفت: کودکان به عنوان مخاطبان شبکه های رادیویی و تلویزیونی دارای حقوقی هستند و نباید پیام های مضر برای سلامتی کودکان را دریافت کنند یا اینکه این موارد تأثیر منفی بر روی آنها بگذارد، مانند مصرف دارو، خوراکی های نامناسب برای سن آنها، نمایش وسایل خطرناک، تصمیم گیری جدا از والدین یا مواردی که کودک بزرگترها را وادار به خرید یک کالا بر پایه تبلیغات اغواگر رسانه کند.

این استاد دانشگاه افزود: به علت اعتماد خانواده ها به صداوسیما به جهت مدیریت دولتی آن و با توجه به اینکه کودک در بسیاری از موارد، قدرت تشخیص آگهی و سایر برنامه های تلویزیونی را ندارد، آن را یک امر عادی و خبر قطعی تلقی می کند. بنابراین  باید کودک را از هجوم حجم بالای تبلیغات تلویزیونی باهدف تحت تأثیر قرار دادن کودک مصون کرد.

شمشادی به پخش نامناسب آگهی های تلویزیونی اشاره کرد و گفت: باید به ساعت پخش آگهی ها نیز توجه شود مثلا تبلیغات دستگاه های لاغری و شیوه های درمانی در ساعاتی که کودک مخاطب رسانه است، باید ممنوع باشد. تبلیغات تلویزیونی در حوزه کودک مخصوصا آنهایی که با تغذیه و بهداشت کودک ارتباط دارند، باید مورد پایش جدی قرار گیرد و محتوای عرضه شده به کودک با سختگیری قانونمندی قبل از پخش مورد بازبینی قرار گیرد.

این کارشناس رسانه به لزوم رویکرد اخلاق مدارانه تر صداوسیما به موضوع آگهی ها اشاره کرد و افزود: رویکرد صداوسیما در حوزه آگهی به طور عام و آگهی کودک به طور خاص مقداری سوداگرانه است؛ بدین معنی که صاحبان آگهی نفوذ زیادی بر سازمان صداوسیما دارند، زیرا حجم زیادی از هزینه این سازمان را تأمین می کند، بنابر این شاهد پخش آگهی هایی هستیم که به صراحت در قانون ممنوع اعلام شده است.

در ادامه این گفتگو، برنا به بررسی چند نمونه از قوانین آگهی های صداوسیما و موارد نقض آن پرداخته است:

اصل 64- آگهی نباید موجب بدآموزی کودکان شود و از زودباوری حس عاطفی و کم تجربگی آنان در تشخیص واقعیت ها سوءاستفاده شود.

شستن حجم بالایی از ظروف بسیار کثیف تنها با یک قطره مایع ظرفشویی برای کودک باورپذیر است.

اصل 65- در آگهی نباید از کودکان با صراحت درخواست شود محصولی را خریداری کنند یا از والدین خود و  دیگران چنین درخواستی کنند و نباید خرید موضوع آگهی برای کودکان یا ترغیب دیگران به این امر به عنوان انجام وظیفه مطرح شود.

در بسیاری از پیام های بازرگانی مشاهده می کنیم که در فروشگاه یک شخصیت کارتونی از کودک می خواهد که خوراکی خاصی را خریداری کند.

اصل 67- آگهی ها نباید به کودکان القا کنند که چنانچه کالای موضوع آگهی را نداشته باشند یا خریداری نکنند، از دیگر کودکان پایین تر هستند یا احتمالا مورد تمسخر و استهزا واقع می شود.

در مورد تبلیغات موسسات کمک آموزشی  طوری القا می شود که اگر خانواده ای از این امکانات استفاده نکند، به آینده فرزند خود اهمیت نمی دهد.

اصل 68- در آگهی ها نباید از کودکان برای خرید از طریق پست یا تلفن دعوت شود.

در مواردی کودکان برای شرکت در مسابقه یا شنیدن قصه، تشویق به شماره گیری تلفنی می شوند که هزینه استفاده از آنها هم بالاست.

اصل ۶۹ - هنگام پخش برنامه‌های ویژه کودکان پخش آگهی‌های مربوط به مواد غذایی، کبریت، محصولاتی با خواص دارویی و حاوی ویتامین، غذاهای کمکی کودکان، وسایل و اسباب لاغری و شیوه‌های درمانی تبلیغات تلویزیونی فیلم‌ها با صحنه‌های وحشتناک و خطرناک و خطرآفرین ممنوع است.

تبلیغ مواد خوراکی که مانع رشد کودک و مضر به سلامت اوست، مانند چیپس و پفک به وفور در آگهی ها مشاهده می شود. یا کودکی که کمبود ویتامین D دارد، تشویق به مصرف روغن خوراکی حاوی این ویتامین می شود.

اصل 72- کودکان نباید در شرایطی به تصویر کشیده شوند که با توجه به اقتضای سن آنان خطرناک محسوب می شود.

در برخی تبلیغات، کودک به تنهایی به فروشگاه رفته و با بزرگترها همکلام می شود.

اصل 73- کودکان نباید در حال استفاده از مواد ضدعفونی کننده گندزدا یا سمی نشان داده شوند.

در یک آگهی بازرگانی شاهد بودیم کودکانی که فرش را رنگی کرده بودند، با استفاده از موادشوینده آن را تمیز کردند.

اصل 74- کودکان نباید در حال بازی با کبریت یا هرگونه گاز، بنزین، پارافین، وسایل متصل به منبع الکتریسیته یا مکانیکی که احتمالا منجر به سوختگی، شوک الکتریکی یا جراحت می شوند نشان داده شوند.

پیشتر شاهد پخش تبلیغی بودیم که در آن، کودکی که قصد داشت نمرات بد خود را به پدر نشان دهد، با درست کردن قهوه او را خوشحال می کرد.

اصل 78- از کودکان نباید برای معرفی کالا و خدماتی استفاده شود که از آنها انتظار نمی رود خود مصرف کننده آن کالا یا خدمت باشند یا آن را بخرند و نیز در آگهی کودکان نباید در مورد هرگونه کالا یا خدمت به صراحت اظهارنظر کنند.

گاهی کودکان در نقش هایی مانند رئیس بانک یا پزشک و فروشنده پوشک ظاهر می شوند و توضیحات مربوط به آگهی را ارائه می دهند.