تله‌تئاتر راه نجات هنر نمایش در روزهای کرونایی؟!

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، با تعطیلی تماشاخانه‌ها، اهالی تئاتر برای نجات این هنر، راه‌ها و پیشنهادهای بسیاری ارائه دادند که به شکل موقت می‌توانند باعث زنده ماندن هنر نمایش و وجود امکان امرار معاش برای اهالی تئاتر باشند. راه‌هایی مثل پخش تله‌تئاتر از تلویزیون، ضبط تئاترها و پخش آن‌ها در فضای مجازی، حمایت‌های دولت، بازگشایی تماشاخانه‌های استاندارد با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و... راهکارهایی هستند که این روزها مطرح می‌شوند.

در گفت‌وگو با چند تن از اهالی تئاتر این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه می‌خوانید:

هادی مرزبان: تشنه رفتن روی صحنه هستم/ اگر شرایط فراهم شود خط‌شکن خواهم بود/ تلویزیون برای زنده ماندن هنر نمایش، تله‌تئاتر پخش کند

هادی مرزبان، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: برای اهالی تئاتر و نجات از این وضعیت بد اقتصادی که با تعطیلی تماشاخانه‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا چند برابر شده قطعاً مدیران و مسئولان باید دست به کار شوند و فکری داشته باشند. مدیریت درست و مسئولی که دغدغه‌مند است در چنین مواقعی مشخص می‌شود.

مرزبان خاطرنشان کرد: اهالی تئاتر برای نجات این هنر در وضعیت فعلی وظیفه‌ای ندارند اما ما می‌توانیم پیشنهاداتی به مسئولان داشته باشیم تا آن‌ها این پیشنهادات را با بررسی‌هایشان عملی کنند. مردم حق دارند که در شرایط فعلی به سینما و تئاتر نمی‌روند، به هر حال همه ما در وهله اول باید مراقب جان خودمان باشیم و حتی خود من هم در شرایط فعلی ترس دارم که به دیدن نمایش‌ها در تماشاخانه‌ها بروم.

او افزود: باید به مردم این اطمینان را بدهیم که در سالن‌های تئاتر تمام پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود و مردم باید به این اطمینان برسند که با رفتن به تئاتر و دیدن نمایش‌ها جانشان در خطر نیست. تصور من بر این است که اگر این اطمینان به وجود آید قطعاً افراد علاقه‌مند به تئاتر برای دیدن نمایش‌ها بلیت خریده و به تماشاخانه‌ها می‌آیند.

این کارگردان در ادامه گفت: روز گذشته یکی از کارگردان‌ها که از دوستان نزدیک من است من را برای دیدن اولین اجرای نمایشش دعوت کرد و من به دیدن این نمایش نرفتم. دلیل نرفتن من تنها به خطر ابتلا به کرونا نبود و من به شخصه نمی‌توانستم وارد سالنی 200 نفره شوم و ببینم که تنها 20 نفر برای دیدن نمایش داخل سالن هستند. چنین تصویری غم و غصه‌های این روزهای من را دو چندان می‌کرد. راستش ترسیدم و ترجیح دادم به دیدن نمایش نروم.

مرزبان در ادامه اظهاراتش تصریح کرد: علاوه بر مشکلات اقتصادی فراوانی که برای همه ما وجود به وجود آمده، همه اهالی تئاتر دچار افسردگی و ناراحتی شده‌اند که اگر این وضعیت ادامه داشته باشد آینده بسیار تلخی در انتظار همه ما وجود دارد. ما چاره‌ای جز بازگشایی تماشاخانه‌ها نداریم و نمایش‌ها باید اجرا شوند و فکر می‌کنم به مرور زمان مردم نیز ترسشان از بین رفته و به دیدن نمایش‌ها خواهند رفت. به نظر می‌رسد باید به زندگی طولانی مدت با این ویروس عادت کنیم، در عرصه تئاتر نیز به هنرمندان خط‌شکن نیاز داریم و اگر مسئولان شرایط را برای اجرا در شرایط ایمن‌تر فراهم کنند من نیز خط‌شکن خواهم بود.

او افزود: شرایط ایمن تنها مربوط به مسائل بهداشتی نمی‌شود. در این وضعیت به اطمینان از عدم شکست مالی یا حمایت مالی از سوی وزارت ارشاد نیاز داریم. من پس از چند ماه بیکاری امروز تشنه رفتن روی صحنه هستم و مثل همه همکارانم علاوه بر شکست مالی به لحاظ روحی نیز ضربه‌های بسیاری خورده‌ام. قطعاً اگر شرایط مساعدی وجود داشته باشد سریع کار را شروع می‌کنم. مسئولان و کسانی که می‌توانند به کمک تئاتر بیایند باید بدانند که الان وقت شعار دادن و حرف زدن نیست، باید هر چه زودتر دست به کار شد و در عمل کاری مثبت انجام داد. اهالی تئاتر باید این اتفاقات وحشتناکی فکر کنند که در صورت ادامه این وضعیت دیگر خبری از اجراهای زنده، استرس پیش از اجرا، تشویق تماشاگران، تمرینات شبانه‌روزی و... نیست. ما باید برای حفظ تئاتر امروز دست به کار شویم و دیگر وقت حرف زدن و شعار نیست.

مرزبان در پایان تأکید کرد: در گفت‌وگو با یکی از مسئولان وزارت ارشاد از آن‌ها خواستم به تعاملی با تلویزیون برسند که رسانه ملی هر هفته چند تله تئاتر پخش کند تا مردم تئاتر و نمایش را از یاد نبرند. پخش تله تئاتر‌ها دو اتفاق مهم در پی خواهد داشت. قطعاً پس از پخش تله تئاترها زندگی بازیگران تأمین می‌شود و مشکلات معیشتی‌شان به حداقل می‌رسد و دوم اینکه تئاتر زنده می‌ماند و به حیات خود ادامه می‌دهد. امیدوارم تلویزیون این پیشنهاد را بپذیرد چرا که می‌دانم وزارت ارشاد آمادگی این کار را دارد و اگر تلویزیون بودجه اندکی نسبت به دیگر آثارش برای این کار در نظر بگیرد هم تئاتر زنده می‌ماند و هم به مرور با زنده نگاه داشتن تئاتر، کرونا را کنار می‌گذاریم.

قطب‌الدین صادقی: سلیقه تلویزیون سطحی‌تر از آن است که بخواهد تله‌تئاتر پخش کند

قطب‌الدین صادقی کارگردان و بازیگر تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: پخش تله‌تئاترها از تلویزیون یک راه‌حل برای بهتر شدن وضعیت تئاتر در این وضعیت است ولی متأسفانه سلیقه تلویزیون بسیار سطح پایین‌تر از این است که بخواهد به این هنر اهمیت دهد و تله‌تئاترها را پخش کند.

صادقی تصریح کرد: تلویزیون به دنبال موضوعات سطحی، کم تأمل و عوام زده است و سعی دارد نظر تهیه‌کننده را جلب کند و به فکر سود در کم‌ترین زمان ممکن با کم‌ترین دقت است. در تلویزیون فضای کار فقط برای گروه‌های اندکی فراهم است و هنرمندان بسیاری امکان کار در این رسانه را ندارند.

او افزود: تئاتر و نمایش بر پایه دو عنصر تخیل و آزادی شکل می‌گیرد و این دو را نمی‌توان از تئاتر جدا کرد اما مشکل اینجاست که تلویزیون به این دو عنصر مهم نمایش علاقه‌ای ندارد. چند سال پیش یکی از این آقایان که در تلویزیون بود ولی امروز چهره اپوزوسیون به خود گرفته نمایشنامه‌ای از ژان پل سارتر را برای اجرا به شکلی تغییر داده بود که نمایش سارتر کاملاً برعکس آنچه که او مدنظر داشته عمل می‌کرد و در واقع به نمایشنامه‌ای تبدیل شده بود که مخالف آزادی، روزنامه‌نگاران مستقل و خوش فکر بود و به نوعی در آن زمان به آزادی مطبوعات در زمان آقای خاتمی حمله می‌کرد. آن‌ها حتی با آثار بزرگانی چون سارتر هم در بازنویسی‌های احمقانه‌شان هر کاری که بخواهند انجام می‌دهند قطعاً به ما هیچ رحمی ندارند و فقط می‌خواهند که با چشم گفتن کارشان را پیش ببریم و این واقعاً غیر قابل تحمل است.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: تلویزیون امروز به جای اینکه یک دستگاه فرهنگی باشد، دستگاهی تبلیغاتی است و نمی‌توان از آن انتظاری جز تبلیغات مدنظر و مورد تأیید داشت. من نمایش «کالیگولا» را ضبط کردم و به عنوان یک تله تئاتر به تلویزیون ارائه دادم اما این نمایش 4 یا 5 سال توقیف بود و در نهایت با سانسور عجیبی نمایش داده شد که خوشبختانه زمان پخش نمایش ایران نبودم تا بلایی که تلویزیون بر سر نمایش «کالیگولا» آورده را ببینم.

صادقی تصریح کرد: از طرفی تلویزیون به لحاظ زمانی نیز امکان پخش تله‌تئاترهای متعدد را ندارد. در سال گذشته هر شب بیش از 100 نمایش روی صحنه می‌رفت و تلویزیون در بهترین حالت هر شب امکان پخش 3 نمایش را دارد و این نمی‌تواند نجات‌بخش اهالی تئاتر در این وضعیت باشد. اهالی فرهنگ و هنر در همه جای دنیا با مشکل مواجه شده‌اند و تفاوت در این است که در دیگر کشورها مثل آلمان دولت به اعضای سندیکاهای هنری در همان روزهای اول مبالغ قابل توجهی کمک کرد تا بتوانند به زندگی‌شان در این وضعیت ادامه دهند اما متأسفانه ما رها شده‌ایم و من به شخصه 5 ماه است که حتی 5 ریال هم درآمد نداشته‌ام.

او در پایان گفت: هر کس که 5 ماه شغلش را از دست بدهد و خانه‌نشین باشد زندگی برایش سخت می‌شود و این تنها شامل حال من نمی‌شود و باید وزارت ارشاد به کمک اهالی فرهنگ و هنر بیاید و برای رسیدن به یک وضعیت ایده‌آل تنها باید صبر کنیم تا به شرایط عادی برگردیم و بتوانیم فعالیت‌مان را مثل گذشته ادامه دهیم. تنها امید است که برای ما باقی مانده و امیدواریم که هر چه زودتر به شرایط عادی بازگردیم.

امیر دژاکام: تلویزیون باید تئاترهای آنلاین و ضبط شده را پخش کند/ تئاتر را به سبد فرهنگی مردم برگردانید!

امیر دژاکام نویسنده و کارگردان تئاتر در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، درباره پیشنهاد پخش تله‌تئاتر از شبکه‌های تلویزیونی در وضعیت فعلی گفت: هیچ چیز نمی‌تواند جای تئاتر را بگیرد، تئاتر تجربه ارتباط مستقیم و چهره به چهره هنرمند و مخاطب را فراهم می‌کند و هر اتفاقی غیر از این دیگر در مدیوم تئاتر قرار نمی‌گیرد.

دژاکام تصریح کرد: پنج سال پیش در یک مصاحبه تأکید کردم که تئاتر امروز برترین هنر است و این را امروز دوباره می‌گویم؛ تجربه تئاتر به هیچ‌وجه قابل تکرار نیست. مردم امروز توسط رسانه‌های مختلف و فضای مجازی کار خود و حتی دیدارهایشان را ترتیب می‌دهند اما در تئاتر این ارتباط کاملاً مستقیم و بدون هیچ واسطه‌ای اتفاق می‌افتد؛ پس تئاتر از این حیث هنری یگانه است و از آنجا که بشر همواره به دنبال اتفاقات استثنائی است مخاطبان تئاتر هم به دلیل همین شکل خاص و استثنائی است که بلیت می‌خرند و به دیدن نمایش می‌روند.

او افزود: با این حال در شرایط بدی که قرار داریم تعطیل شدن تئاتر واقعاً بسیار تلخ است و پخش تله‌تئاترها از تلویزیون کمی کمک‌کننده است. تلویزیون باید آستین بالا بزند و تئاترهای آنلاین یا ضبط شده را پخش کند. در دهه 1340 گروه هنر ملی تئاترهای زنده بسیاری را در تلویزیون پخش می‌کرد که اتفاق موفقی بود و نمی‌دانم چرا امروز که تکنولوژی پیشرفت بیشتری داشته برای ما امکان این کار فراهم نیست.

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: مصاحبه‌ای از هادی مرزبان می‌خواندم که به کمک تلویزیون با پخش تله‌تئاتر تأکید داشت و به نظرم کاملاً پیشنهاد درست و به جایی است. تلویزیون در این شرایط می‌تواند وارد میدان شود و برای علاقه‌مندان تئاتر خوراک داشته باشد. این اتفاق می‌تواند به نوعی فرهنگ‌سازی کند و تئاتر را به سبد فرهنگی مردم برگرداند و در نتیجه مخاطبان این هنر ارزشمند را بیشتر کند. به نظر من تلویزیون حتی در شرایط عادی که تماشاخانه‌ها باز هستند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند نیز می‌تواند تبلیغ آثار نمایشی و پخش تله‌تئاترهای مختلف را در کنداکتور خود قرار دهد.

دژاکام در پایان اظهاراتش گفت: تئاتر یکی از مترقی‌ترین هنرها است که همه افرادی که در این حرفه مشغول کار هستند از افراد فرهیخته و باسواد جامعه به حساب می‌آیند. تئاتر ویترین سینما را ندارد ولی هنرمندان این عرصه از سینماگران به نظر من باسوادتر هستند چرا که اکثر کسانی که در سینما فعالیت می‌کنند معمولاً افرادی کم سواد هستند که شاید فقط به خاطر موقعیتی که سینما برای آن‌ها در جامعه ایجاد می‌کند به این هنر گرایش پیدا کرده‌اند. البته باید بگویم که در سینما هم هنرمندان باسواد بسیاری می‌توان نام برد که متأسفانه در جامعه سینمایی به طور کل در اقلیت قرار می‌گیرند اما این مسأله در تئاتر کاملاً برعکس است.

داریوش مودبیان: تله‌تئاتر برنامه‌ صحنه‌ای نیست و یک برنامه تلویزیونی به حساب می‌آید/ تلویزیون در تاریخ دو بار با پخش تله‌تئاتر به کمک هنر نمایش آمده است

داریوش مودبیان، بازیگر، مترجم و کارگردان سینما، تلویزیون و تئاتر، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در طول تاریخ تا امروز دو بار تعامل تئاتر و تلویزیون را شاهد بودیم که تلویزیون با پخش تئاترهای تلویزیونی به نوعی به نجات تئاتر آمده است. ورود تلویزیون به ایران همزمان با رکود تئاتر همراه بود. پس از کودتای 28 مرداد بسیاری از اهالی تئاتر که قشری از روشنفکران کشور به حساب می‌آمدند مجبور به خانه‌نشینی یا کوچ از کشور شدند.

مودبیان خاطرنشان کرد: در هر حال جامعه به اجرای تئاتر و هنر نمایش احتیاج داشت و به همین دلیل در تئاتر‌های لاله‌زار شاهد رونق نمایش‌های کمدی مردم‌پسند بودیم و کم‌کم به سمت خاموش شدن چراغ تئاتر در کشور می‌رفتیم چرا که مخاطب ایرانی تنها نمایش‌های کمدی که البته شاید برخی از آن‌ها با کیفیت بودند را می‌دید.

او افزود: در این وضعیت تلویزیون به کمک تئاتر آمد و با پخش مستقیم نمایش‌ها مردم را با این هنر بیشتر آشنا کرد. در سال 1338 بود که آثاری در مرکز اداره هنرهای دراماتیک تولید و در تلویزیون به طور مستقیم پخش شد. در آن زمان چند گروه با مدیریت افرادی مثل جعفر والی، علی نصیریان، حمید سمندریان، عباس جوانمرد و... کار را شروع کرده و بین سال‌های 38 تا 44 تلویزیون با پخش تئاترهای مختلف مردم را با نمایش‌ها و تئاترها آشنا می‌کرد.

این کارگردان در ادامه گفت: در مدت 6 سالی که تلویزیون این سیاست را در پیش گرفته بود حدود 300 نمایش تئاتر تولید شد و هنرمندان بزرگی چون بهرام بیضایی نیز کارشان را از همینجا آغاز کردند. افرادی چون غلامحسین ساعدی هم اینگونه مطرح شدند و بسیاری از مترجمان آن زمان مثل دکتر طباطبایی کارشان را با رونق پخش تله‌تئاترها در تلویزیون آغاز کردند و بخشی از نهضت ترجمه نمایشنامه در ایران از همان زمان شکل گرفت و مردم اینگونه با آثار فاخر غربی آشنا شدند.

مودبیان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: زمانی که تالار سنگلج افتتاح شد و گروه‌های تئاتری برایاجرا به آنجا می‌رفتند مردم به قدری با گروه‌ها و نمایش‌ها آشنا شده بودند که با رجوع به تماشاخانه سنگلج سراغ گروه‌های تئاتری را می‌گرفتند و نمایش‌های آن‌ها را می‌خواستند ببینند و وجود گروه‌های تئاتری چیزی است که ما امروز از داشتن آن محروم هستیم.

کارگردان فیلم سینمایی «رویای نیمه شب تابستان» اظهار داشت: با دیگری که تلویزیون در اعتلای هنر تئاتر با پخش تئاترهای تلویزیونی توانست نقشی جدی ایفا کند به دهه 60 برمی‌گردد. آن سال‌ها مرکز هنرهای نمایشی با تصویب قوانینی موجب افول تئاتر شد. یکی از این قوانین اصلی استفاده نکردن از نمایشنامه‌های خارجی بود و به همین دلیل تئاتر تماشاگران بسیاری را از دست داد. در همان سال‌ها کوشش کردیم تا تئاتر تلویزیونی را به تلویزیون بیاوریم و من همان زمان «سوزنبانان» را به عنوان اولین کارم ضبط کردم و شبکه دو و یک اولین تله‌تئاترهای پس از انقلاب اسلامی را پخش می‌کرد.

او افزود: امروز هم تلویزیون می‌تواند به پخش تله‌تئاترها ادامه دهد ولی وقتی این درخواست را به صداوسیما ارائه می‌دهیم آن‌ها می‌گویند که پخش تله‌تئاتر به صرفه نیست و از اینکه تماشاگر این برنامه‌ها را نمی‌پذیرد صحبت می‌کنند اما با رجوع به آمار گذشته به راحتی متوجه می‌شویم که مردم از این آثار استقبال می‌کنند. میزان مخاطبان تله‌تئاتر بسیار بالاست و مهم‌تر از همه این مسائل اینکه تولید این آثار هم هزینه‌ای نخواهد داشت و بسیار ارزان می‌توان این برنامه‌های پربیننده را تولید و پخش کرد اما باید برای بیشتر شدن مخاطب این برنامه‌ها را تبلیغ کرد.

مودبیان تصریح کرد: جالب است که تلویزیون ما فیلم کارگردان‌های خارجی را به راحتی پخش می‌کند، برای آن‌ها برنامه می‌سازد و به تحلیل و معرفی خودشان  و آثارشان می‌پردازد اما برنامه‌های تولیدی کارگردانان خودمان را کنار می‌گذارد. تلویزیون گنجینه بزرگ و ارزشمندی در دست دارد و می‌تواند با بازپخش تله‌تئاترهای قدیمی برنامه‌های ترکیبی بسازد و به نقد و تحلیل این آثار بپردازد. این اتفاق‌ها قطعاً فرهنگ‌سازی خواهد کرد و مردم را با هنر نمایش و تئاتر بیشتر آشنا می‌کند. متأسفانه امروز سلیقه مردم به دلیل سیاست‌های غلط نازل شده و با این وجود باید بگویم که این مردم همان‌هایی هستند که «سوزنبانان» را دیدند و از آن استقبال کردند. منابع تولید در دست صداوسیماست و این رسانه باید یک مدیریت مناسب داشته باشد و با توضیح و تبلیغ مناسب توجه مردم را به هنر تئاتر جلب کند.

کارگردان تله‌تئاتر «پرده عجایب» با اشاره به تجربیات گذشته در ساخت و پخش تله تئاتر گفت: ما تجربه‌های فراوانی کسب کرده‌ایم و در این سال‌ها اقتباس را یاد گرفته‌ایم و می‌توانیم بسیاری از کارهای خوب دنیا را اقتباس کرده و تولید و پخش کنیم. تلویزیون در سال‌های گذشته هم چند بار به پخش تله تئاتر اقدام کرده بود که اگر اشتباه نکنم به دهه 80 مربوط می‌شود اما در آن زمان به قدری این آثار ضعیف بودند که به سلیقه مخاطب آسیب زدند. ساخت تله تئاتر باید توسط کسانی صورت گیرد که نمایش در تلویزیون را می‌شناسند و با در نظر گرفتن مناسبات این مدیوم اثرشان را تولید می‌کنند.

او افزود: کارگردان تئاتر تلویزیونی باید بداند که تئاتر برای تلویزیون از برنامه‌های صحنه‌ای نیست و در مدیوم برنامه‌های تلویزیونی قرار می‌گیرد، به همین دلیل دراماتورژی آن نیز فرق دارد و باید مخاطبان آن را نیز در نظر گرفت که در چه سنی و چه گروهی مخاطبان آن هستند. امروز ما در شرایط خاصی هستیم و باید آثاری خلق شوند که مردم را پای تلویزیون بنشانند و در عین حال رضایت مخاطب را برنامه را نیز جلب کنند. این اتفاق باعث می‌شود تا مخاطب کم‌کم صحنه را هم بپذیرد و در شرایط عادی به تئاتر بیاید. ما برای اجرای نمایش‌ها به شرایط عادی نرسیده‌ایم و در بیغوله‌هایی که به عنوان تماشاخانه خصوصی فعالیت می‌کنند نمایش دیدن کار خطرناکی است. در سالن‌هایی که در ورود و خروج یکی است و حتی عوامل هم باید از دری که تماشاگران وارد می‌شوند به صحنه بروند باعث می‌شود که مقابل در ترافیک شود و این خطر ابتلا به بیماری را دو چندان می‌کند و در وهله اول جان اهالی تئاتر در خطر است چرا که تماشاگر یک بار به دیدن نمایش می‌آید ولی آن‌ها هر شب با تعداد زیاد و افراد جدیدی در ارتباط هستند. این شرایط نه ایمنی دارد و نه حرمت تئاتر در آن حفظ می‌شود.

مودبیان در پایان تصریح کرد: تئاترهای مناسب در اختیار شهرداری است و باید برای بازگشایی این تماشاخانه‌ها را مدنظر قرار داد اما پیش از آن باید گروه‌های تئاتر احیا شوند و مدیریت تالارها به این گروه‌ها سپرده شوند. این اتفاق در همه جای دنیا رخ می‌دهد و جزو خصلت تئاتر است. متأسفانه تالارهای ما به گاراژ تبدیل شده‌اند و مدیران گاراژها هم اصطلاحاً گاراژیست هستند و دقیقاً چنین سیستمی نیز حاکم است. مثل مدیریت گاراژ از اجراکنندگان نمایش پیش از شروع کار پول می‌گیرند و ریسک کار را بالا می‌برند. شیوه‌ای که در مدیریت تئاتر ما وجود دارد از همان ابتدا هم شکست خورده بود و با حاکم شدن این وضعیت این شکست بیشتر به چشم آمد و عیان‌تر شد. تلویزیون باید با تولید و بازپخش تله‌تئاترهای مناسب و سازماندهی سرمایه به کمک تئاتر بیاید و تماشاخانه‌های نیز باید به گروه‌های تئاتری داده شوند و گروه‌ها احیا شوند تا در این شرایط ما بتوانیم به نجات این هنر امیدوار باشیم.

سیروس همتی: هیچ تضمینی وجود ندارد که تله‌تئاترها به کیفیت آثار دهه 60 پخش شوند/ پخش تئاترهای ضبط شده در فضای مجازی به اعتلای فرهنگ و هنر کمک می‌کند

سیروس همتی، بازیگر و کارگردان تئاتر، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: هنرمند و مردم باید بر حسب شرایط و اتفاقات روز حرفه خود را هماهنگ کنند اما با این حال معتقدم تئاتر یک مقوله زنده است که باید با مخاطبش نفس به نفس باشد اما در این شرایط تله‌تئاتر در تلویزیون و VOD گزینه‌های مناسبی برای زنده ماندن تئاتر باشد.

همتی خاطرنشان کرد: رسانه‌هایی که در این شرایط نمایش‌های تئاتری را به منصه ظهور قرار می‌دهند به زنده ماندن تئاتر کمک می‌کنند و البته پخش تله‌تئاتر مزیت‌های بسیاری دارد و باعث می‌شود در همه جای کشور مخاطبان علاقه‌مند بتوانند به دیدن نمایش بنشینند. چند نمایش ضبط شده‌ای که این روزها از من در شبکه نمایش خانگی پخش شد بازخورد بسیار خوبی برایم داشت و دوستانی از اقصی نقاط کشور که نتوانسته بودند نمایشم را ببینند، نمایش را دیده و درباره آن اظهار نظر کرده‌اند. همین مسأله که دایره مخاطبان را گسترده می‌کند باعث می‌شود که فرهنگ تئاتر دیدن ترویج پیدا کند و تئاتر مخاطبان بیشتر داشته باشد.

او افزود: به تازگی شبکه 4 از من متن خواسته را تله تئاتری را روی آنتن ببریم. این اتفاق بسیار خوشایند است و امیدوارم تداوم داشته باشد. شبکه 4 سیما که با هدف ارتقای فرهنگ کشور تأسیس شد را همه به عنوان شبکه فرهیختگان می‌شناسیم و این شبکه که سال‌ها از رسالت اصلی خود دور شده امیدوارم دوباره به همان سیاست شبکه فرهیختگان برگردد و کار خود را به درستی انجام دهد.

این بازیگر تصریح کرد: به هر حال تلویزیون محدودیت‌هایی دارد و اگر قرار بر ممیزی و سانسور باشد دوباره شاهد مشکلات فراوان خواهیم بود. امیدوارم تلویزیون نمایش‌های مجوز گرفته از وزارت ارشاد را بپذیرد وگرنه در صورت قیچی کردن آنقدر این کار آسیب زننده است که نمایشنامه اصالت خود را از دست می‌دهد. تلویزیون ما شاهد مدیریتی متزلزل است که ترس در آن به چشم می‌خورد و نمی‌دانم این ترس از کجا ناشی می‌شود.

بازیگر فیلم سینمایی «مارمولک» تأکید کرد: ما 40 سال است که در این جامعه زندگی می‌کنیم و با خطوط و ممیزی‌ها آشنایی داریم و می‌دانیم که چگونه باید این مسائل را رعایت کنیم اما درد اصلی جایی است که مدیری به دلیل ضعیف در مدیریتش اصلاحات و ممیزی‌هایی به اثر تحمیل می‌کند که واقعاً آزاردهنده است. ممیزی‌های بی‌مورد در هر رسانه‌ای اعم از تلویزیون و شبکه نمایش خانگی برای خالق اثر دست و پا گیر است و نمی‌گذارد که اصالت اثر حفظ شود.

او افزود: به اینکه تلویزیون در پخش تله‌تئاترها بتواند سیاست خوبی در پیش بگیرد چندان امیدوار نیستم و می‌بینیم که امروز شرایط بسیار بدتر شده و تلویزیون برخی سریال‌های دهه 60 را که زمانی در همین رسانه پخش شده نمی‌تواند پخش کند. من برای تئاتری که دو سال پیش روی صحنه بردم امسال نمی‌توانم مجوز بگیرم و نمی‌دانم چرا شرایط اینقدر احمقانه شده و در حالیکه ما فجایع بزرگی را در مدیریت کشور هر روز شاهد هستیم به جای رسیدگی به این مسائل محدودیت وحشتناک‌تر را احساس می‌کنیم.

این بازیگر در پایان تصریح کرد: در شرایطی که مدام با یادی از گذشته مدام باید حسرت روزهای قبل را بخوریم، هیچ تضمینی وجود ندارد که تله‌تئاترها در تلویزیون به کیفیت گذشته پخش شوند. مدیران امروز با هم زاویه پیدا کرده‌اند و برای مراقبت از خود به شدت محافظه‌کار رفتار می‌کنند و یکی از رفتارهای محافظه‌کار بودن همین ممیزی است. ممیزی‌ها باعث می‌شود که به پخش تله‌تئاترهایی با کیفیت آثار دهه 60 امیدی نداشته باشیم. متأسفانه سیستم هر روز اگر اشتباهی مرتکب شود هیچ ملالی نیست اما همیشه نوک پیکان حمله‌ها به سمت اهالی هنر است و آن‌ها مورد هجوم قرار می‌گیرند و لطمه می‌بینند.

مهران رنجبر: باز شدن تماشاخانه‌ها به ضرر اهالی تئاتر است/ از تلویزیون خواهش می‌کنم به تولید تله‌تئاتر توجه کند

مهران رنجبر، بازیگر و کارگردان تئاتر، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: من یکی از مخالفان بازگشایی سالن‌های تئاتر بودم و همچنان معتقدم که نباید سالن‌ها باز شوند چرا که سلامتی مهم‌تر از هر موضوع دیگری است و البته بازگشایی برای بهبود وضعیت معیشتی تصمیم درستی نبود چرا که می‌بینیم مردم نیز از نمایش‌ها استقبال نکرده و سالن‌ها خالی هستند.

رنجبر تصریح کرد: اهالی تئاتر باید صبوری می‌کردند و چاره‌ای جز این کار نداشتیم. اهالی تئاتر در وضعیت بدی هستند و به نظر می‌رسد که دولت نمی‌خواهد و یا توان حمایت مالی از اهالی تئاتر را ندارد، به همین دلیل همه به فکر بیرون رفتن از این وضعیت هستند و تصمیم بازگشایی تماشاخانه‌ها که به نظرم تصمیم عجولانه‌ای بود به همین دلیل گرفته شد که می‌بینیم نتیجه مثبتی نداشت.

این بازیگر در ادامه گفت: مرکز هنرهای نمایشی می‌تواند با در نظر گرفتن بودجه‌ای سالن‌های دولتی را در اختیار گروه‌های حرفه‌ای و بزرگ تئاتر قرار دهد که اهالی بیشتری مشغول به کار شوند و با فراهم کردن زیرساخت‌ها برای نمایش آنلاین نمایش‌های تئاتر سایتی مثل فیلیمو که فیلم‌ها و سریال‌ها را به صورت آنلاین پخش می‌کند برای نمایش آنلاین تئاترها راه‌اندازی کند و اهالی تئاتر نیز در این وضعیت ویژه یک آلترناتیو داشته باشند تا بتوانند به امرار معاش مشغول شوند.

بازیگر مجموعه تلویزیون «آخر خط» تأکید کرد: اگر شاهد شلوغ شدن خیابان‌ها و شهرها هستیم به این دلیل است که مردم برای امرار معاش مجبور به خروج از منازلشان هستند و این شلوغ بودن را نباید اینگونه تعبیر کنیم که ترس از کرونا وجود ندارد و مردم به دیدن نمایش‌ها نیز می‌روند. قطعاً دیدن نمایش‌های تئاتر در اولویت زندگی مردم نیست و به راحتی در شرایطی که سلامتی‌شان در خطر است سلامتی را به دیدن نمایش ترجیح می‌دهند. تنها راه زنده نگاه داشتن تئاتر در این وضعیت برای ما اجراهایی هستند که به صورت آنلاین پخش شوند. باز شدن تماشاخانه‌ها به ضرر اهالی تئاتر است چون چنین تصوری به وجود می‌آید که با باز شدن تماشاخانه‌ها مشکلات اقتصادی اهالی تئاتر از بین رفته و دولت وظیفه حمایتی خود را فراموش می‌کند.

او افزود: البته دولت در بحث بیمه اهالی تئاتر حمایتی داشت که نمی‌توان از آن چشمپوشی کرد اما نباید با بازگشایی تماشاخانه‌ها این حمایت‌ها تعطیل شوند. تلویزیون نیز می‌تواند با پخش تله‌تئاترها در این وضعیت به معیشت هنرمندان تئاتر کمک کند. به عنوان یک بازیگر، نویسنده و کارگردان در این عرصه از تلویزیون عاجزانه خواهش می‌کنم که در سیاستش تجدیدنظر کند و به پخش تله‌تئاترها توجه کند. تلویزیون می‌تواند با ثبت‌نام و ارائه فراخوان گروه‌های مختلف تشکیل دهد و در شبکه‌هایی مثل شبکه 4 تله‌تئاترهای تولید شده را پخش کند. هر چند که این پیشنهاد را ارائه می‌دهم اما به انجام آن بسیار نا امید هستم، تئاتر بسیار مظلوم است و بعید می‌دانم تلویزیون نیز با این فکر به کمک تئاتر بیاید.

این بازیگر در ادامه گفت: مشکل امروز ما با بازگشایی تماشاخانه‌ها حل نمی‌شود، وقتی این محدودیت‌ها نبود هم تئاتر با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کرد و با 50 درصد سالن‌ها قطعاً مشکلی حل نمی‌شود. تنها راهش حمایت وزارت ارشاد و تلویزیون است و اهالی تئاتر نیز در صورتی که این حمایت‌ها صورت گرفت باید گروه‌های بزرگی راه‌اندازی کنند و نمایش‌های با پرسوناژها و عوامل بسیار تولید کنند تا بخش اعظمی از اهالی تئاتر مشغول کار شوند.

رنجبر در پایان اظهار داشت: همانطور که تأکید کردم بازگشایی سالن‌ها تصمیمی عجولانه بود چرا که گردش مالی اتفاق نمی‌افتد و حتی به ضرر اهالی تئاتر تمام می‌شود. اهالی تئاتر در این شرایط باید صبوری کنند و به ترمیم و درست کردن زیرساخت‌ها فکر کنند. باید پژوهش را بالا برد، در این شرایط می‌توان تحقیق و پژوهشی جدی داشت و نظریه‌های مختلف تئاتری را مطالعه کرد.