ناسا کاوشگر «استقامت» را برای جستجوی نشانه‌های حیات به سوی مریخ فرستاد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ مریخ‌نورد «استقامت» و سفری تقریبا هفت ماهه را به سوی سیاره سرخ در پیش دارند و در فوریه ۲۰۲۱ (اسفند ۱۳۹۹) در دهانه ۴۵ کیلومتری «جزرو» فرود خواهند آمد. 

«استقامت» عملیاتی را در سیاره سرخ انجام خواهد داد، هیچکدام از مریخ‌نوردهای پیشین انجام نداده‌اند، از جمله جستجوی نشانه‌های حیات قدیمی در مریخ، گردآوری نمونه‌های از این سیاره و بازگردانشان به کره زمین و به کار گرفتن یک بالگرد مینیاتوری در سطح مریخ به نام «نبوغ».

همزمان با پرتاب مریخ‌نورد، زمین‌لرزه‌ای مرکز کنترل ماموریت در «آزمایشگاه رانش جت» ناسا در پاسادنای کالیفرنیا را تکان داد. اما این زمین‌لرزه به جز از جا پریدن گزارشگران در این آزمایشگاه تاثیری بر شمارش معکوس نگذاشت.

آلکس ماتر، دانش‌آموز سال هفتم از ایالت ویرجینیا که نام «استقامت» انتخاب اوست و ونیزا روپانی، دانش‌آموز سال یازدهم که نام «نبوغ» را برای بالگرد مریخی برگزیده است، در محل پرتاب حاضر بودند.

پرتاب «استقامت» که بخش اصلی ماموریت ۲.۷ میلیارد دلاری مریخ ناسا است، بدون اشکال نبود. سفینه مدت کوتاهی پس از پرتاب به ظاهرا به علت اینکه بخشی از آن هنگام عبور از سایه زمین بیش از حد سرد شده بود، وارد شرایط حفاظتی «وضعیت ایمن» (safe mode) شد. مقامات ناسا بعدا گفتند که همه دماها در سفینه به حالت عادی بازگشته است.

جستجوی نشانه‌های حیات باستانی در سطح مریخ

دو مریخ‌نشین وایکینگ ناسا  از میانه دهه ۱۹۷۰ تا اوائل دهه ۱۹۸۰ در جستجوی حیات فعلی در مریخ بودند و نتایج مهیج اما مبهمی را به دست دادند که هنوز مایه بحث میان دانشمندان است.

این ابهام باعث شد که ناسا به فکر انجام یک ماموریت دیگر اخترزیست‌شناسی برای بررسی دوباره این موضوع بیفتد. ناسا بر اساس راهبرد «پیگیری آب»، امکان وجود حیات را  در گذشته و حال  مریخ با فرستادن رشته‌ای از کاوشگرهای روباتی مانند «شبح»، «فرصت» و «کنجکاوی» جستجو کرد.

این ماموریت‌ها شواهد بسیاری از سطح مریخ که اکنون سرد، خشک و مرده است، به دست آورند که نشانگر امکان وجود حیات در گذشته باستانی این سیاره بود. برای مثال، کاوشگر «کنجکاوی» کشف کرد که میلیاردها سال پیش در دهانه «گیل» که محل فرودش بود، یک سیستم نهر و دریاچه درازمدت داشته که می‌توانسته از حیات در نوعی که ما می‌شناسیم، حمایت کند. «کنجکاوی» هنوز هشت سال پس از فرود بر مریخ به جستجوی دهانه «گیل» ادامه می‌دهد.

مریخ‌نورد «استقامت» همان کار کاوشگر «کنجکاوی» را در کف دهانه «جزرو» انجام خواهد داد که در گذشته باستانی حاوی یک دریاچه و دلتای رودخانه بوده است. این مریخ‌نورد ۱۰۲۵ کیلوگرمی در مدت ماموریتش که «یک سال مریخی» (اندکی کمتر از ۲ سال زمینی) به طور می‌انجامد، خصوصیات زمین‌شناختی این دهانه را توصیف و ترکیب سنگ‌های آن را  که آثار سابقه روزهای گرم و مرطوب این دهانه را در گذشته‌ باستانی‌اش بر خود دارند، تعیین خواهد کرد.

چطور «استقامت» از سطح مریخ نمونه‌برداری می‌کند

اما مشاهده‌های «استقامت» در محل ممکن است برای ثابت کردن وجود حیات در سیاره سرخ کافی نباشد و نیاز به آنالیز آزمایشگاهی در زمین باشد. یکی از وظایف اصلی مریخ‌نورد گردآوری و ذخیره دست کم ۲۰ نمونه از سنگ‌ها و خاک مریخ بر اساس خصوصیات اخترزیست‌شناختی‌شان و امکان بالقوه‌شان برای روشن کردن گذشته دهانه «جزرو» است.

این مواد در اوائل سال ۲۰۳۱ در یک ماموریت مشترک ناسا و سازمان فضایی اروپا به زمین بازگردانده خواهند شد تا دانشمندان آنها را بررسی کنند.

فناوری‌هایی برای اکتشاف‌های آینده

گرچه ماموریت مریخ ۲۰۲۰ اساسا یک ماموریت علمی است، اما انواعی از فناوری در آن آزمایش خواهند شد و به این ترتیب ممکن است راه برای تلاش‌های اکتشافی بلندپروازانه‌تر در آینده گشوده شود.

برای مثال یکی از هفت ابزار علمی «استقامت» که «تجربه مصرف منابع محلی اکسیژن مریخ» (MOXIE) نام دارد، از جو رقیق حاوی دی‌اکسیدکربن مریخ اکسیژن تولید خواهد کرد. اگر این تجربه موفق باشد و بتوان آن را در ابعاد گسترده‌تر انجام داد، ممکن است به فضانوردانی که بر اساس برنامه ناسا قرار است در دهه ۲۰۳۰ بر سطح این سیاره فرود آیند، کمک خواهد کرد.

این مریخ‌نورد همچنین یک وسیله رادار نفوذکننده به زمین دارد که امکان شناسایی آب منجمد زیر سطحی را خواهد داد که منبع دیگر مورد نیاز برای انسان‌های پیشگام بر روی سیاره سرخ است.

«نبوغ» به پرواز در می‌آید

پس از اینکه «استقامت» در میدان هوایی مناسبی در مریخ مستقر شود، بالگرد «نبوغ» به کار گرفته خواهد شد تا چند پرواز کوتاه انجام دهد- نخستین پرواز بوسیله یک بالگرد در جهانی فراسوی کره زمین.

گرچه کار بالگرد «نبوغ» در این ماموریت بیشتر یک نمایشگر فناوری است، اما در آینده ممکن است بتواند در انجام کارهای علمی سیاره‌ای در جهان‌های دیگر تحولی ایجاد کند. بالگردها ممکن است زمانی به عنوان دیده‌وره در مریخ و جهان‌های دوردست دیگر به کار گرفته شوند و به ماموران کنترل ماموریت امکان‌ دهند کاوشگرها در نواحی مورد علاقه علمی  هدایت کنند.

سومین ماموریت مریخ

پرتاب روز پنجشنبه مریخ‌نورد «استقامت» سومین ماموریت به سوی مریخ در کمتر از دو هفته گذشته است. امارات متحده عربی در نخستین ماموریت بین‌ستاره‌ای‌اش روز ۲۶ تیر مریخ‌گردی به نام «امید» به سوی مریخ فرستاد و چهار روز بعد چین مریخ‌نورد و مریخ‌نشین «تیان‌ون-۱» را به فضا فرستاد.

هر سه این سفینه‌ها در فوریه آینده (بهمن) به مریخ خواهند رسید.

یک ماموریت چهارم به سوی مریخ مریخ‌نورد اروپایی- روسی «روزالیند فرانکلین» نیز قرار است انجام شود. اما مشکلات فنی به وجود آمده در آن ممکن است باعث شود که پنجره تابستانی پرتاب به سوی مریخ را از دست بدهد و در این صورت «روزالیند فرانکلین» باید تا سال ۲۰۲۲ در انتظار بماند. کره زمین و کره مریخ فقط چند هفته در هر ۲۶ ماه در همراستایی مناسبی که مکان پرتاب سفینه‌های بین‌سیاره‌ای را می‌دهد، قرار می‌گیرند.