نمایشگاه آثار غلامحسین امیرخانی افتتاح شد/تشخص هنری و زیبایی بصری در هنرهای سنتی

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، با توجه به اعلام نام استاد امیرخانی به عنوان گنجینه زنده بشری در خطِ نستعلیق و قرار گرفتن نام ایشان در فهرست ملی «نادره کاران، حاملان میراث فرهنگی ناملموس» ، مجموعه‌ای متشکل از 17 تابلو از  آثار نستعلیق‌ و چلیپانویسی استاد امیرخانی در معرض نمایش گذاشته شد. 

علی شیرازی از اساتید شناخته شده هنر خطاطی در جریان بازگشایی این نمایشگاه بیان داشت: میراث فرهنگی در یک اقدام قابل توجه نام استاد امیرخانی را به عنوان گنجینه زنده بشری در خط نستعلیق ثبت کرد و پیرو آن گالری طراحی هنر نیز مجموعه‌ای از آثار استاد را به مناسبت این اتفاق و گرامیداشت مقام ایشان در نمایشگاهی در معرض دید عموم قرار داد. هر چند در شرایط کرونایی ناچار شدیم به صورت حساب شده و بسیار محدود از هنرمندان دعوت به عمل بیاوریم اما استقبال خوبی از این نمایشگاه صورت گرفت.

شخصیت استاد امیرخانی به شدت اجتماعی است

شیرازی پیرامون جایگاه استاد امیرخانی در هنرهای سنتی و خوشنویسی بیان داشت: بر خلاف بسیاری از هنرمندان خوشنویس که غالبا در یک خلوت شخصی و فضای خصوصی به خلق آثار می‌پردازند، شخصیت استاد امیرخانی به شدت اجتماعی است. وی  از اوائل انقلاب که در راس انجمن خوشنویسان قرار گرفت نگاهش به افراد، نگاهی سرشار از شایسته‌سالاری بود به نحوی که در مراکز این انجمن در تهران و شهرستان‌ها تمام هنرمندانی که به لحاظ کسوت، شخصیت، حسن خلق و حسن خط برجسته بودند در انتخابات انجمن نیز برگزیده می‌شدند، به نظرم یکی از فعال‌ترین مراکز هنری در ایران انجمن خوشنویسان است.

خالق مجموعه نقاشی خط «قاصدک» در ادامه بیان داشت: خوشنویسی یک هنر سنتی است که در ادامه هنر خوشنویسان دیگر اتفاق می افتد. مثل ادبیات که نمی‌توانیم قوانین آن را به کل تغییر دهیم و در قالب دستورات نگارشی زبان، آثار مختلف را خلق ‌می‌کنیم، به عنوان مثال حافظ شیرازی به عنوان یکی از قلل زبان و ادبیات فارسی، زبان را تغییر نداده بلکه در محدوده همان دستورات و در قالب غزل کاری کرده کارستان و اشعاری سروده که وی را به معیار سنجش غزل تبدیل کرده است.

 وی ادامه داد: در خوشنویسی هم قوانینِ کلی قابل تغییر نیستند و تنها فرم های جدید را پدید می‌آوریم. استاد امیرخانی نیز مانند حافظ از کلمات و حروف خوشنویسی به نحوی استفاده کرده که بیش از هر خوشنویس دیگری در دوره معاصر مخاطب داشته باشد. 

این استاد انجمن خوشنویسان تصریح کرد: به صورت طبیعی خوشنویسی ادامه حرکتی در تاریخ است، یعنی هنرمندِ اول کاری را انجام می‌دهد و هنرمندِ دوم علاوه بر کامل کردن کار نفر اول در ادامه باید چیزی به آن بیفزاید. بنابراین همیشه خوشنویسانی که در یک دوره تاریخی به یکدیگر نزدیک هستند سطوح‌شان از یکدیگر غیر قابل تشخیص می‌شود. مثلا خط میرعلی هروی که حدود ۵۰۰ سال پیش می‌زیسته و خط میرعماد حسنی در دوره صفویه با اینکه فاصله تاریخی دارند اما بسیاری از خطوط‌شان با یکدیگر اشتباه می شود.

آثار خوشنویسی غلامحسین امیرخانی تشخص دارند

شیرازی در خصوص وجه تمایز آثار استاد امیرخانی گفت: ما می بینیم که استاد امیرخانی چنان از سلیقه شخصی و خلاقانه خود در این هنر بهره برده که حتی یک کلمه از خط وی ‌هم با هیچ هنرمند ما قبل ایشان قابل اشتباه نیست. 

این هنرمند کتیبه‌نویس افزود: خوشنویسان ما در طول تاریخ در یک اندازه قلم و فرمی خاص مشهور و بی‌نظیر می‌شوند، فرض کنید میرعماد حسنی قزوینی در قلم و شعر چلیپا بی‌نظیر بوده. برخی از هنرمندان دوره قاجار مثل استاد کلهر در کتابت با قلم ریز برای نوشتن کتاب‌ها ویژه بوده‌اند یا خوشنویسانی که فقط در قلم بسیار درشت استاد بوده‌اند. اما استاد امیرخانی در همه ابعاد قلم آثار چشمگیری دارند. در همین نمایشگاه هم اگر توجه کنید، آثاری از قلم بسیار ریز هست تا قلم درشت. این ویژگی در هیچ خوشنویسی وجود ندارد که آثار مختلف را با کیفیت مثال زدنی انجام دهد.

وی درباره استاد امیرخانی بیان داشت: خوشبختانه ایشان مجموعه‌ای از "ترین‌‌ها" و "اولین‌ها" است. انجمن خوشنویسی ایران نزدیک به ۷۰ سال پیش تاسیس شد و برای اولین بار تشکیلات این انجمن گواهینامه‌هایی را به افراد فارغ‌التحصیل از این انجمن اعطا می‌کرد. اولین گواهینامه استادی انجمن خوشنویسان ایران متعلق به استاد امیرخانی است.

شیرازی در بیان توفیقات مختلف هنری استاد امیرخانی اضافه کرد: سال‌ها می‌گذرد و اولین نشان درجه یک فرهنگ و هنر را استاد امیرخانی از آن خود می‌کند که این اتفاق یک بار دیگر نیز تکرار می‌شود. سپس خانه هنرمندان تشکیل شد و باز هم استاد امیرخانی از میان هنرمندان صنوف مختلف با رای‌گیری برگزیده و به عنوان رئیس شورای عالی خانه هنرمندان انتخاب می شود. 

وی ادامه داد: باز هم در یک رویداد دیگر ایشان به عنوان اولین چهره ماندگار هنر خوشنویسی انتخاب شد. نمونه‌ای دیگر از مفاخر ایشان اعطای مقام شوالیه هنری از طرف دولت فرانسه در سفارت این کشور به استاد امیرخانی بود که برای اولین بار به یک خوشنویس تعلق می‌گرفت. از این اولین‌‌ها در کارنامه هنری استاد امیرخانی بسیار زیاد وجود دارد که به نظرم اتفاقات بزرگ و مهمی برای خوشنویسان است.

هدف انجمن خوشنویسان ترویج هنر خطاطی در کنار اشتغال زایی است

وی درباره اهداف انجمن خوشنویسان و چالش‌های پیش رو بیان داشت: ناگفته نماند که از بدو تاسیس این انجمن، اهدافی برای هنر خوشنویسی متصور بوده؛ یک؛ زنده نگه داشتن و ترویج هنر خطاطی در مقابل تغییر خطی که ۷۰ سال پیش زمزمه‌اش وجود داشت و دیگری اشتغالزایی برای هنرمندان این عرصه که در هر سطحی وارد بازار کار شوند. آنها که در سطوح پایین تر بودند جذب بازار تبلیغات می‌شدند، برخی معلم خوبی می‌شدند، عده‌ای کاتب خوبی می‌شد و ... . 

خالق مجموعه «دفتر دانایی» اضافه کرد: در آن زمان به عنوان مثال هنر گرافیک وجود نداشت و شناخته شده نبود بنابراین خوشنویسان مراحل پیش از چاپ را انجام می‌دادند. یعنی خوشنویس کار را آماده‌ می‌کرد و به دست مرحله کلیشه‌سازی، زینک و  مراحل قبل از چاپ می‌سپرد. 

این هنرمند خوشنویس درباره مشکلات صنف هنری خوشنویسان افزود: از نیمه دوم دهه ۷۰ نرم‌افزارهای خوشنویسی وارد بازار شد و جنبه‌های کاربردی خط که ۹۰ درصد آن را شامل می‌شد تحت‌الشعاع قرار گرفت. طبیعتا این اتفاق باعث شد تا چاپ و مراحل قبل از چاپ به دست گرافیست‌ها که با این ابزار کار می‌کردند سپرده شود. لذا کسانی امروز در عرصه خوشنویسی باقی مانده‌اند که به عنوان هنرمند آثار هنری خلق کرده‌اند و البته تعدادشان اندک است. بنابراین در موقعیت فعلی مشکل معیشتی در همه صنوف هنر به وجود آمده اما در هنر خوشنویسی مشهود تر است و آن هم به دلیل حذف بخش کاربردی آن است. 

گفتنی است علاقه‌مندان برای بازدید از این نمایشگاه می‌توانند تا ۲۰ مرداد از ساعت ۱۰ تا ۲۰ به نشانی ولی‌عصر نرسیده به زعفرانیه پلاک ۲۸۸۰، گالری «طراحی هنر» مراجعه کنند. این گالری روزهای چهارشنبه تعطیل است.