کتاب‌های صوتی پدیده رو به گسترش صنعت نشر/ ناشران برابر کتاب‌های صوتی گارد نگیرند !/ قانون کپی رایت نداریم حق ناشر و مولف رعایت نمی‌شود

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ کتاب صوتی اولین‌بار برای مخاطبان نابینا طراحی شد، اما این پدیده ازسوی افرادی که به‌راحتی میتوانستند ببینند هم مورد اقبال قرار گرفت و همین اقبال، ناشران را وادار کرد برای این‌که خوراک راحت‌تری برای آدم‌های تنبل در خواندن تهیه کنند، دست به انتشار نسخه‌های صوتی کتاب‌هایی بزنند که میدانند مخاطب دارد. سال‌هاست که ناشران ایرانی هم در کنار چاپ و انتشار کتاب‌های چاپی، فایل صوتیاش را هم وارد بازار کتاب می‌کنند، اما بعد از گذشت چند دهه از ورود این پدیده، چقدر به مخاطبان کتابخوان اضافه شده است و آیا مخاطب ایرانی از این پدیده استقبال کرده است؟ 

مهدی حسین زادگان، مدیر داخلی انتشارات ققنوس که در تولید کتاب های صوتی پیشگام است به خبرنگار برنا گفت: ناشران معتقدند که نسخه چاپی کتاب بیشتر از صوتی به فروش میرود و این فقط مربوط به ذائقه مخاطب ایرانی نیست، بلکه کتاب خوان‌های دنیا بیشتر تمایل دارند کتاب را در دستشان بگیرند تا این‌که فایل صوتی یک اثر را گوش کنند.    

مدیر داخلی نشر «ققنوس» که در عرصه تولید و انتشار کتاب‌های صوتی و ‌ای بوک‌ها پیشتاز است، درباره علاقمندان کتاب های صوتی در کشور گفت: معمولاً آدم‌هایی به‌دنبال کتاب‌های صوتی‌اند که کتاب‌های چاپ‌شده را به‌صورت جدی دنبال نمی کنند و همین مسئله برای ناشر فرصتی ایجاد می کند تا به‌دنبال مخاطب بیشتری باشد.  

مهدی حسین‌زادگان افزود: هرچند هم که توجه به نسخه‌های چاپی بیشتر از صوتی باشد، اما وقتی در متروی مسیر کرج به تهران هستید و بهترین فرصت مهیا می شود تا مخاطب کتاب مورد علاقه‌اش را بشنود، چرا این اتفاق نیفتد؟ ضمن این‌که هدف ناشران از انتشار ‌ای بوک‌ها و کتاب‌های صوتی این است که با نسخه‌های متفاوت از یک کتاب، خلأهای موجود را پر کنند و اصلاً قصد جایگزین کردن کتاب‌های صوتی به‌جای مکتوب وجود ندارد، چون مطمئناً کسی که کتاب چاپی میخواند، بعید است فایل صوتی آن را گوش کند. 

به‌گفته این ناشر، هنوز افراد زیادی اصلاً با پدیده کتاب صوتی آشنایی ندارند. 

حسین‌زادگان ادامه داد: بسیاری از مردم هنوز راجع به کتاب‌های صوتی آگاهی ندارند و چنین امکانی را نمی‌شناسند. با این‌که توجه به این نسخه‌ها نسبت به سال گذشته ۳۰۰ درصد رشد داشته و چشمگیر بوده است، ولی هنوز به سقف مورد نظر نرسیده و همین مسئله نشان از ناآشنایی مردم ایران با این پدیده دارد. با این‌حال بازهم تأکید می‌کنم که کتاب صوتی نیاز جامعه ماست و همه ناشران باید به‌سمت تولید این نوع کتاب‌ها بروند و نسخه‌های مختلفی از کتاب را تولید کنند.  چرا که اصل کتاب خواندن و کتاب گوش دادن بر بالا برئن آگاهی و دانش عمومی جامعه است.

وی افزود :شرکت‌های تولید کتاب گویا مجبورند برای ادامه حیات همراه با عناوینی که نیاز به سرمایه‌گذاریهای سنگین دارد، عناوینی متوسط نیز تولید کنند. بنابراین در کنار تولید کتاب‌های صوتی در زمینه ادبیات کلاسیک رمان و کودک کتاب های به اصطلاح بازاری در زمینه رازهای موفقیت و کسب کار هم تولید می شود که اتفاقا مخاطبان خاص خودش را دارد. و فروش هم دارد.

این ناشر فعال در زمینه تولاید و توزیع کتاب های صوتی درباره هزینه های تولید کتاب های صوتی در کشور و مقایسه قیمت تولید آن با کتاب کاغذی افزود : با توجه به این‌که هزینه‌های تولید کتاب‌ها متفاوت است، آثاری که با کیفیت بهتری تولید می شود و به گوینده خوب و آهنگسازی خوب نیازمندند، هزینه بیشتری را می طلبند. در این‌صورت اگر بخواهیم در زمینه تولید کتاب صوتی به سودآوری برسیم، درکنار تولید آثار فاخر، آثاری با کیفیت متوسط نیز تولید می شود تا ما را به سودآوری برسانند و چرخه نشر بچرخد.

کتاب گویا همان کتاب است

مصطفی رحماندوست در گفتگو باخبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ با اشاره به اینکه همه کتاب ها قابلیت تبدیل شدن به کتاب گویا را دارند گفت: کتاب گویا همان کتاب است. کسانی که به دلیل مشغله های کاری فرصت مطالعه ندارند یا آن دسته از افرادی که حوصله کتاب خواندن ندارند یا کم سواد هستند می توانند از این نوع کتاب ها استفاده کنند. 

 وی با بیان اینکه بالابردن سرانه مطالعه افراد جامعه باید بزرگترین دغدغه مسوولان حوزه نشر و کتاب باشد ادامه داد : با همه هزینه‌هایی که برای تولید کتاب‌های گویا میشود، با توجه به فضاهای مجازی و ورود ناآگاهانه کاربران به این فضاها، کتاب‌های گویا به‌راحتی و با فاصله کمی ‌بعد از بارگذاری، منتشر و فایل اثر در کانال‌ها دست‌به‌دست میشود؛ یعنی هنوز فرهنگ و حقوق معنوی یک اثر در ایران جا نیفتاده و فکر میکنند آثار گویا عام‌المنفعه است و این فایل‌ها به‌راحتی قابل دسترسی است.

این شاعر نامدار کودک و نوجوان گفت : مطمئناً با توجه به شرایط فرهنگی جامعه ما، لازمه انجام کارهای فرهنگی و ماندگاری در آن‌ها غیر از عشق چیز دیگری نمیتواند باشد. مسئولان ارشاد در ابتدا اصلاً با پدیده کتاب گویا و صوتی آشنا نبودند و ما برای کسب مجوز، کتاب گویا را به وزارتخانه معرفی کردیم. و خدا را شکر در حال حاضر کتاب های گویا یا همان ای بوک ها طرفداران خاص خودشان را دارندو در کنار آنها کتاب های کاغذی و چاپی هم منتشر میشوند . 

رحماندوست به چگونگی خوانش کتاب های گویا اشاره کرد و افزود : من زمانی به عضویت کتابخانه نابینایان با عنوان «عصای سفید» درآمدم و بخشی از کتاب های خود را برای افراد نابینا به کتاب صوتی تبدیل کردم. آنجا بود که متوجه شدم دو نوع اجرا می تواند وجود داشته باشد: نوعی از صداپیشگی بدون هیچ حسی؛ در این نوع، شما به مخاطب این امکان را می دهید که خودش تصمیم بگیرد و تصویرسازی کند و نوع دیگری از خوانش کتاب هم هست که حس و برداشت گوینده را به شنونده منتقل می کند و خود من در دسته دوم، جا می گیرم وهنگام خواندن کتاب به جمله ها حس و شخصیت می دهم. 

مترجم «شازده کوچولو» همچنین از نویسندگان و ناشران خواست تا بدون دغدغه اجازه دهند آثارشان به صورت کتاب گویا منتشر شود. این کار نه تنها باعث افت فروش کتاب های کاغذی آنها نمی شود که بر این میزان می افزاید.

او در ادامه گفت: ممکن است کتاب‌های صوتی در خواندن کمی کاهلی ایجاد کند که این میتواند از آفت‌های کتاب صوتی باشد. اما با توجه به رسانه‌های متنوعی که وجود دارد میتوان از آن برای توسعه فرهنگ کتاب‌خوانی استفاده کرد.

این مترجم درباره این‌که آیا کتاب‌های صوتی می‌تواند جایگزین و یا رقیبی برای کتاب کاغذی باشد؟ بیان کرد: ظاهرا گسترش رسانه‌ها این پیغام را به ما داده است که با پدیده دیجیتال فرصت‌های دیگری در حوزه نشر ایجاد میشود. نباید نسبت به این فرصت‌ها بدبین بود. اگر زیرساخت‌های آن و به طور مشخص کپیرایت رعایت شود گمان میکنم این‌ها فرصت خوبی برای گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی هستند.