بسط فرهنگی نظام علوی از سوی ائمه(ع)

به گزارش خبرگزاری برنا از مشهد؛ در قالب سلسله نشست های کنفرانس ملی «امام رضا(ع) و علوم روز» نشست تبیین «مؤلفه‌های حکمرانی و تمدن سازی در مکتب سیاسی امام رضا(ع)» با حضور اساتید و اندیشمندان صاحب نظر در این حوزه به صورت مجازی برگزار شد.

تمدن رضوی؛ حلقه وصل تمدن گذشته وآینده اسلامی

دکتر موسی نجفی رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی در این نشست با بیان اینکه  تمدن رضوی؛ حلقه وصل تمدن گذشته وآینده اسلامی است، اظهار کرد: وقتی می‌خواهیم از تمدن رضوی حرف بزنیم، باید به عنوان پیش‌فرض آن ۱۴۰ سال را درنظر بگیریم که بسیار مهم است.

وی خاطرنشان کرد: نزدیک‌ ترین واژه به تمدن، فرهنگ است و فرهنگ و تمدن با هم قرابتی دارند و باید این طور گفت که نمونه عالی فرهنگ تمدن است که جنبه مادی فرهنگ، تمدن و جنبه معنوی تمدن، فرهنگ تلقی می شود؛ یعنی وقتی که فرهنگ نهادسازی می شود و به ظهور اجتماعی می ‌رسد، تبدیل به تمدن می‌گردد. پس باید یک فرهنگ اسلامی داشته باشیم تا بتوانیم تمدن رضوی داشته باشیم.

بسط فرهنگی نظام علوی از سوی ائمه(ع)

رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی تصریح کرد: اگر این حلقه مفقوده یعنی تمدن رضوی را گم کنیم، تمدن نوین اسلامی ما نیز خلأ تئوریک پیدا می‌کند؛ بنابراین ما باید فاصله بین فرهنگ علوی به طرف تمدن رضوی را بررسی کنیم که چرا تمدن موسوی و باقری نداریم بلکه تمدن رضوی داریم؟ از این رو شاهد هستیم که ۱۴۰ سال زندگی این امامان معصوم(ع)، در بسط فرهنگی نظام علوی و به وسیله امام سجاد(ع) تا امام کاظم(ع) بسط فرهنگ اسلامی است.

ولایت عهدی؛ جریان بزرگ سیاسی در دایره تمدنی

به گفته این استاد دانشگاه، عباسی ‌ها هرچند نسبت به اموی‌ ها گسست سیاسی دارند، اما از حیث نظری دنبال اموی‌ ها هستند. ۱۴۰ سال بعد از امام حسین(ع) دومین بدعت روی داده است. اولین بدعت در مقابل جریان غدیر، سقیفه است و دومین بدعت نیز بدعتی است که معاویه در سلطنتی کردن این خلافت گذاشت. در بحث ولایت عهدی امام رضا(ع) هم جریان خلافت شکسته می‌شود؛ یعنی قسمت سلطنتی خلافت شکسته می‌شود.

رئیس پژوهشکده اندیشه سیاسی، انقلاب و تمدن اسلامی ادامه داد: اگر ولایتعهدی امام رضا(ع) را این طور و به صورت یک جریان سیاسی بزرگ در دایره تمدنی نگاه کنیم، می ‌بینیم بعد از دو قرن قبل از امام رضا(ع) یعنی ۱۹۰ سال قبل، تاریخ اسلام دوباره از اول بازخوانی می ‌شود و خود مأمون نیز معتقد بود که خلافت و جریان سقیفه، اشکال داشته و هیچ خلیفه‌ای این طور نگفته بود.

نقش امام رضا(ع) در تقویت نرم ‌افزاری تمدن اسلامی

در ادامه این نشست علمی حجت ‌الاسلام و المسلمین دکتر رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا با بیان اینکه امام رضا(ع) در ادامه نهضت امام صادق(ع)، بخش مهمی از بسترهای نرم‌افزاری تمدن اسلامی را در دوره خود ایجاد کرد، گفت: آنچه در قرن‌های بعدی تحت عنوان تمدن اسلامی می‌بینیم، محصول تلاش‌هایی است که در دوران اهل بیت(ع) انجام شد و در آن زمان به ثمر نشست؛ لذا بخش مهمی از این شکوهمندی تمدنی را مدیون حرکت اهل بیت(ع) هستیم.

وی با تأکید بر این مطلب که مجموعه معارف رضوی، جامعیت و انسجام تعالیم اسلام را به رخ می‌کشد، خاطرنشان کرد: شاید این فرصت در اختیار همه ائمه (ع) نبوده است که در این زمینه کار کنند و شرایط ایجاب نمی‌کرده ولی امام رضا(ع) از این شرایط به خوبی استفاده می‌ کنند تا تصویر منسجم و جامعی از اسلام در ابعاد مختلف ارائه کنند.

امام رضا(ع) و پاسخ به شبهات

وی گفت: دوران حیات حضرت رضا(ع)، عصر جولان مکاتب فکری مختلف اعم از مکاتب اسلامی و غیراسلامی است و آن حضرت با مناظره‌های متعددی که ترتیب دادند، هم به ابهامات و شبهات پاسخ دادند و هم آزاداندیشی و سعه صدر و همزیستی مسلمانان با سایر مذاهب را نشان می‌ دهند که بسیار اهمیت دارد.

حجت الاسلام غلامی با اشاره به این مطلب که معرفی نظری و عملی ظرفیت ‌های منحصر به فرد امامت به مثابه تمدن اسلامی بود، گفت: هجرت امام رضا(ع) از مدینه به مرو، امامت را به یک مخاطب وسیع و مؤثر شناساند که از جهات نظری و عملی این کار صورت گرفت و ایرانی‌ ها را با اهل بیت(ع) آشناتر کرد و بعداً محبت به اهل بیت(ع) زمینه گرویدن ایرانی ‌ها به مذهب تشیع شد.

وی افزود: امام رضا (ع) مناطق جدیدی که قبلاً اهمیت آن درک نمی ‌شد را با این هجرت به قلمرو جغرافیایی تمدن اسلامی اضافه کردند و یک استعداد عظیمی را به دنیای اسلام افزودند که بتواند دقیق ‌تر و با جهت‌گیری ‌های درست ‌تر در جهت شکل‌گیری تمدن اسلامی گام بردارد.

جریان هجرت امام رضا(ع) برنامه الهی بود

دکتر محمدهادی همایون، رئیس دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) در دومین نشست علمی کنفرانس ملی «امام رضا(ع) و علوم روز» گفت: جریان هجرت امام رضا(ع) برنامه الهی بود، برای اینکه علم تمدن‌ساز اهل‌بیت(ع) به واسطه امام رضا(ع) و هجرت مبارک ایشان به این سرزمین و در جای واقعی خود قرار گیرد و وقتی آن حضرت هجرت کرد و به ایران آمد، این نگاه تمدن‌سازانه ذیل برنامه الهی وجود داشت.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در زمان امام سجاد(ع) بنیان اخلاقی برای این نهضت علمی شکل می ‌گیرد، همچنین بر روی این بنیان اخلاقی یک جریان علمی گسترده توسط امام محمد باقر(ع) بنا می‌ شود و این بنیان علمی است که بعدها هرچه به عنوان تمدن اسلامی مصطلح می ‌شناسیم، در بنیان علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) درست شده است.

دکتر همایون عنوان کرد: این جریان علمی متوقف نمی‌شود و ثمره اصلی مربوط به این دوره نیست و عالم آل محمد در بیان رسول اکرم(ص)، امام رضا(ع) هستند و این جریان علمی که ایجاد می ‌شود در زمان امام رضا(ع) رخ می ‌دهد که به اوج خود می ‌رسد و برای این است که بنی عباس چهره واقعی خود را نشان می‌ دهد و سعی می ‌کند جریان علمی را در این نهضت علمی که در زمان امام رضا(ع) به اوج خود می‌ رسد، ایجاد کند.