روانشناسی ورزشی یکی از مباحث بسیار مهم در ورزش/ برای موفقیت در میادین نباید از اهرم‌های کارآمد غافل شد

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری برنا؛ روانشناسی ورزشی علمی است که در مورد اصول روانشناختی در حیطه ورزش صحبت می‌کند. استفاده از این علم هم در جهت بهبود کارآیی ورزشی و هم بهبود جنبه‌های جامعه‌ای روانشناسی انسان است. روانشناسی ورزشی یکی از ارکان مهم و تاثیرگذار در رشد و پیشرفت ورزشکاران حرفه‌ای است، به جرات می‌توان گفت نیمی از عملکرد آن‌ها بستگی به شرایط روانی‌شان دارد. در رشته‌های ورزشی مانند تیراندازی و تیراندازی با کمان که نیاز به تمرکز و آرامش روان بالایی دارند، وضعیت روانی و روحی ورزشکار تاثیر بسیار بیشتری در عملکرد آن‌ها خواهد داشت. همچنین در ورزش‌هایی مانند کشتی، تکواندو و ... که گاهی ورزشکاران آن باید وزن زیادی از دست بدهند و تحت فشار روانی شدیدی هستند، علم روانشناسی ورزشی می‌تواند به آن‌ها کمک کند.

در کل ورزشکاران همه رشته‌های ورزشی نیاز دارند تا در دوران تمرینی و پیش از مسابقات با انجام تمرینات تخصصی به یک آرامش روانی و کنترل روانی خوبی برسند تا در شرایط مسابقه روی عملکرد خود تمرکز داشته باشند، بتوانند احساس خشم را کنترل کنند، اضطراب رقابت‌ها تاثیری آن‌ها را تحت تاثیر قرار ندهد و ... . علاوه بر این ورزشکاران حرفه‌ای دائما تحت فشار روانی شدیدی هستند، از طرفی باید تمرینات مداوم و سخت ورزشی خود را دنبال کنند، از طرفی دیگر دور از خانه و خانواده در شرایط اردو باید با محیط سازگار شوند.

روانشناسی ورزشی یکی از مباحث بسیار مهم در ورزش محسوب می‌شود که می‌تواند در عملکرد وزشکاران و نتایج مسابقات تاثیرگذار باشد. روانشناسان ورزشی می‌توانند به ورزشکاران کمک کنند تا با انجام تمریناتی مانند تصویرسازی ذهنی استرس و حالت روانی خود را کنترل کنند. خوشبختانه کارشناسان روانشناسی ورزشی فدراسیون پزشکی ورزشی ایران همیشه در خدمت ورزشکاران بودند. اما رشته‌های ورزشی مختلف، محیط، جو، ماهیت و شرایط متفاوتی دارند که صرف تحصیل در این رشته دلیل بر درک و شناخت کامل از رشته‌های ورزشی مختلف نیست و ورزشکاران نیاز به افرادی دارند که بیشتر با وضعیت آن‌ها آشنا باشد.

محمدکاظم واعظ موسوی، رئیس انجمن روانشناسی ورزشی کمیته ملی المپیک، در این زمینه معتقد است: یکی از مأموریت‌های روانشناسی ورزشی بهتر عمل کردن ورزشکاران است و یک ماموریت دیگر هم دارد و آن هم این است که سلامت ورزشکاران را حفظ کند. ورزشکاران همیشه در معرض آسیب‌های روانی هستند، فضای ورزش پراسترس است و پاداش‌ها و شکست‌ها هم بسیار بزرگ هستند. این‌جا سلامت ورزشکار به خطر می‌افتد و این ماموریت اول روانشناسی ورزشی است، این‌که عملکرد ورزشکار بهتر شود، ماموریت دوم روانشناسی ورزشی محسوب می‌شود. ورزشکار وقتی وارد صحنه رقابت می‌شود فقط بدنش را با خودش نمی‌برد بلکه آرزوها، نگرش‌ها، شخصیت و تمایلاتش را هم می‌برد، حتی اراده و تصمیم‎‌گیری را با خودش می‌برد در میدان مسابقه، این موارد به آن کمک می‌کنند تا عملکرد مناسبی را در آن‌جا نشان دهد. اگر شما از انسانی که هیچ اطلاعی از این موضوعات ندارد بپرسید آیا بهتر کردن اراده، تصمیم‌گیری، شخصیت و تمایلات می‌تواند به عملکرد کمک کند همه بلا استثنا می‌گویند بله اما چقدر را نمی‌دانند. هرچه‌قدر که به این مسئله بیشتر پرداخته شود و حتی اگر به قدرت، شدت و افزایش قابلیت‌های روانی پرداخته بشود اثر بیشتری دارد، اگر هم پرداخته نشود اثری ندارند. روانشناسی صددرصد در عملکرد ورزشکاران تاثیرگذار است و ورزشکاران این را به خوبی فهمیدند که اگر روانشناسی که به یک رشته ورزشی کمک می‌کند، سال‌ها در آن ورزش بوده باشد، بداند مطالبات روانی و بدنی ورزش چه چیزی است، تشخیص دهد چه فشاری به ورزشکار وارد می‌شود، ورزشکار چه ویژگی‌های شخصیتی و روانی باید داشته باشد طبیعی است که به آن ورزشکار کمک بیشتری می‌کند. به همین خاطر است که روانشناسی ورزشی یک تخصص است و هر روانشناسی نمی‌تواند به حیطه ورزش وارد شود. از تمام فدراسیون‌ها کتبا خواستم افرادی را معرفی کنند تا در آکادمی آن‌ها را به عنوان روانشناس ورزشی یک رشته خاص آموزش دهیم. همین الان دوره ما در حال برگزار است و برخی از فدراسیون‌ها افرادی را فرستادند تا ما آن‌ها را تربیت کنیم. ورزشکاران نمی‌توانند ورزش را کنار بگذارند بلکه فقط قهرمانی را کنار می‌گذارند، پس آن‌ها باید کمک کنند و مربی یا روانشناس یا ... تیم شوند. ما این افراد را تربیت می‌کنیم اما استفاده از این افراد برای تیم ملی دست فدراسیون‌ها است. بر این اساس فردی که از جنس یک رشته ورزشی خاص باشد و در کنار آن تحصیلات خود را در رشته روانشناسی ورزشی ادامه داده باشد، با درک شرایط خاص آن رشته کمک بیشتری می‌تواند به ورزشکاران کند. متاسفانه در رشته‌های ورزشی ما این موضوع کم‌تر دیده می‌شود و به همین دلیل در اکثر تیم‌های ملی ما نبود روانشناس متخصص آن رشته ورزشی به وضوح دیده می‌شود.

لاله سامع، رئیس کمیته روانشناسی ورزشی فدراسیون پزشکی ورزشی، نیز  در خصوص تخصصی بودن روانشناسان تیم‎های ورزشی بر این باور است: روانشناسی ورزش یک بحث جامع است که کل رشته‌های ورزشی را  دربر می گیرد. اگر بخواهیم اینطوری به داستان نگاه کنیم که مثلا یک نفر می‌خواهد با تیراندازی یا وزنه برداری کار کند، حتما باید یک بار وزنه بلند کرده باشد یا تیراندازی کرده باشد، با این موضوع موافق نیستم. می‌تواند تخصصی روی یک رشته مطالعه کرده باشد مثلا این‌که وزنه برداری به چه مهارت‌های جسمی و روانی نیاز دارد، در حدی که با موضوع آشنا باشد کفایت می‌کند. من خیلی با این موضوع موافق نیستم و فکر می‌کنم اگر تمام مطالب روانشناسی ورزش را مطالعه کنید روی این موضوع تاکیدی نیست که اگر کسی قرار است روان‌شناس فوتبال باشد حتما  خودش باید فوتبالیست باشد. مهارت‌های روانی مختص رشته‌های مختلف ورزشی را در دوره آموزشی با روانشناس‌ها کار می‌کنیم و تا جایی که همه روانشناسان نسبت به این موضوع واقف و آشنا هستند. در دوره‌هایی که تحت عنوان روانشناس تیم در فدراسیون برگزار می‌کنیم، رشته‌ها را تقسیم بندی کردیم و براساس آن آموزش‌های لازم به روانشناسان داده شده است. روانشناسان با ورزشکاران کار می‌کنند و باید بداند ورزشکار سطح انگیزه و تمرکزی که لازم دارد از چه جنسی است. روانشناسان ما با مدل‌های مختلف رشته‌های ورزشی آشنا هستند که در واقع به چه مهارت‌های روانی نیاز دارند. اگر ورزشکاران در هر رشته‌ای باور داشته باشند که روانشناسی به آن‌ها کمک می‌کند و از روانشناس کمک بگیرند در 95 درصد موارد مشکلات روانشناختی آن‌ها حل می‌شود. برای این‌که سوارکار خوبی باشی لازم نیست که اسب خوبی داشته باشی، فقط باید مهارت‌های سوارکاری را بلد باشی، زمانی که ورزشکار اضطراب دارد و تمرکزش پایین است، روانشناسان با این موضوع آشنا هستند و می‌توانند به آن‌ها کمک کنند.

سخن آخر

در حال حاضر حدود یک سال به بزرگ‌ترین رویداد ورزشی در جهان یعنی المپیک و پارالمپیک توکیو باقی‌مانده و ورزشکاران در حال تلاش برای کسب سهمیه المپیک یا ارتقای سطح آمادگی خود دارند. در این زمان حساس بیش از هر زمان دیگری نیاز به روانشناس متخصص رشته‌های ورزشی مختلف احساس می‌شود تا بتواند به ورزشکاران که فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنند، کمک کند. باید دید در این فرصت باقی‌مانده فدراسیون‌های المپیکی ما، فدراسیون پزشکی ورزشی یا کمیته روانشناسی ورزشی قدمی در این راستا برمی‌دارند یا خیر. 5