۲۱۹۴ روستای سیستان و بلوچستان تحت پوشش طرح ملی آبرسانی قرار گرفته‌اند

 به‌گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا به نقل از وزارت نیرو، 2194 روستای استان سیستان و بلوچستان با جمعیت 753 هزار نفر زیر پوشش طرح ملی «آبرسانی به تک روستاها و تکمیل مجتمع های آبرسانی اولویت دار روستایی» قرار گرفته‌اند. از این تعداد که 56.3 درصد جمعیت روستایی استان است،  1599 روستای بالای 20 خانوار و 595 روستای زیر 20 خانوار هستند.

از مجموع  5594 روستای دارای سکنه سیستان و بلوچستان با جمعیت 1.4 میلیون نفر ، 836 روستا با جمعیتی حدود 320 هزار نفر که 22 درصد جمعیت روستایی این استان را شامل می‌شود مربوط به شهرستان‌های  چابهار، کنارک، دشتیاری، قصرقند و بخش مرکزی شهرستان نیکشهر است.

از سال 1394 تاکنون، اقدام‌های زیربنایی مهمی در آبرسانی به جمعیت روستایی استان انجام شده است. بر این اساس از سال 93  تا پایان سال 98  اعتباری به میزان 6050 میلیارد ریال برای تامین آب شرب روستایی استان تخصیص یافته که از این حیث بالاترین میزان تخصیص اعتبار در سطح کشور بوده است؛ در مجموع کل اعتبارات اختصاص یافته ملی و استانی در این بازه زمانی در حدود 11000 میلیارد ریال را شامل می‌شود.   

تقریباً به طور متوسط هر ساله معادل 10 درصد از اعتبارات کل کشور در بحث آبرسانی روستایی به استان سیستان و بلوچستان تعلق گرفته که از این حیث در کشور رتبه نخست را داشته است.

به عنوان نمونه، در سال 98 ،  230 میلیارد تومان معادل 10.6 درصد کل  کشور و در سال 99 نیز 156 میلیارد تومان (96 میلیارد تومان صندوق و 60 میلیارد تومان بودجه عمومی)  معادل 10 درصد کشور به این استان تعلق گرفته است.  از کل اعتبارات استان بیش از  50 درصد به طرح های شهرستان چابهار مربوط می‌شود.

بر اساس این گزارش، پروژه های آبرسانی روستایی بزرگ و مهمی در شهرستان‌های چابهار، دشتیاری، کنارک، قصرقند و نیکشهر مشتمل بر 598 روستا با جمعیت 246 هزار نفر که اغلب فاقد شبکه آب شرب و بهداشتی بوده یا تاسیسات و منابع آبی آنها به طورکامل از بین رفته، در دست اجرا قرار گرفته که شامل مجتمع 261 روستایی تلنگ، پلان و پیرسهراب (زیر مجموعه سد زیردان)، مجتمع 213 روستایی زیرمجموعه سد پیشین، مجتمع 55 روستایی زیر مجموعه سد کهیر، مجتمع 28 روستایی بندینی شهرستان کنارک، مجتمع 23 روستایی حمیری شهرستان قصرقند و مجتمع 18 روستایی خیرآباد بخش مرکزی نیکشهر است.

نیاز 920 میلیارد تومانی پروژه‌های آبرسانی روستایی برای تکمیل و بهره‌برداری

بر اساس اقدام‌های انجام شده از محل اعتبارات طرح ملی تا پایان سال 98، آبرسانی به 185 روستای فاقد شبکه با جمعیت 45 هزار نفر در قالب مجتمع تلنگ، پلان و پیرسهراب از منابع آبی پایدار سد زیردان و با استفاده از سیستم پکیج تصفیه آب در مدار بهره برداری قرار گرفته است و به منظور ضد عفونی کردن آب احداث سامانه الکترولیز نمک طعام در دست اجراست که در شرایط فعلی آب با پودر پرکلرین گند زدایی می‌شود.

همچنین آبرسانی به 28 روستای مجتمع بندینی کنارک نیز با جمعیت 7 هزار نفر صورت پذیرفته است.

تا پایان سال گذشته، 335 میلیارد تومان در این پروژه ها هزینه شده و برای تکمیل آن ها 920 میلیارد تومان دیگر مورد نیاز است.

ابلاغ 156 میلیارد تومان اعتبار در سال جاری

در سال جاری از محل اعتبارات متمرکز ملی برای استان سیستان و بلوچستان، 156 میلیارد تومان مصوب وابلاغ شده که با تخصیص کامل اعتبارات، برنامه تامین آب پایدار 173 روستا با جمعیت 53 هزار نفر در کل استان تا پایان سال مالی 99 در دستور کار شرکت آب و فاضلاب استان قرارگرفت.

به منظور توسعه آبرسانی به روستاهای استان تفاهمنامه‌ای در مرحله بررسی و ابلاغ است که با اجرایی شدن آن میزان اعتبارات استان به1150  میلیارد تومان افزایش یافته و با این اعتبار، 608 روستای فاقد شبکه با جمعیت حدود 200 هزار نفر دارای آب پایدار شده و300 روستای دارای تنش آبی با جمعیت حدود 50 هزار نفر ارتقا کیفی وکمی خواهند یافت و شاخص بهره مندی استان از 68 درصد تا پایان سال مالی 1400 به حدود 80 درصد ارتقاء خواهد یافت که جهش بی نظیری را در پی خواهد داشت وعملا به شاخص متوسط کشور خواهد رسید.

از جمله اقدام‌های شاخص انجام شده و در دست اقدام به منظور ارتقاء شاخص بهره‌مندی در حوزه شهرستان چابهار، دشتیاری  و کنارک پس از یکپارچه سازی شرکت می‌توان به تکمیل شبکه توزیع آب شرب 52 روستای باقیمانده از دهستان تلنگ (زیر مجموعه سد زیردان) با جمعیت 29 هزار نفر اشاره کرد که پیش بینی می شود پروژه در آینده نزدیک در مدار بهره برداری قرار گیرد.

دیگر اقدام، تامین آب شرب و بهداشتی از طریق تکمیل و اجرای شبکه توزیع مجتمع 25 روستایی دلگان ها با جمعیت 8500 نفر (13 روستای باقی مانده) و اتصال به خط انتقال مجتمع تلنگ تا پایان سالجاری است که شاخص آب شرب شهرستان دشتیاری را 11 درصد ارتقا خواهد داد.

آبرسانی به روستاهای نوار ساحلی شهرستان دشتیاری با تامین آب و اجرای شبکه توزیع روستاهای فاقد تاسیسات آب بریس، پسابندر، پشت، گواتر و شم‌ها با جمعیت 7300 نفر از طریق آب شیرین کن پسابندر دیگر اقدام شاخص در این بخش است که با تکمیل عملیات اجرایی این بند شاخص شهرستان دشتیاری 10 درصد دیگر  ارتقا در پی  خواهد داشت.

اجرای شبکه توزیع و خطوط انتقال مجتمع 8 روستایی فاقد تاسیسات طیس کوپانها، اسلام آباد وکچ یوسف  با جمعیت 12 هزار  نفر تا پایان سال 1400، احداث شبکه توزیع روستای انگورآباد در محدوده سد کهیر  از طریق حفر چاه در پایین دست سد ، تکمیل خطوط انتقال و ایستگاه پمپاژ مجتمع 4 روستایی فاقد آب نکمبکان با جمعیت 3354 نفر از محل آب شیرین کن شهرستان کنارک دیگر اقدام‌ها در این حوزه است که این روستاها از آبرسانی سیار حذف و شاخص شهرستان حدود 2درصد ارتقا یافته است.

همچنین تکمیل عملیات اجرایی خطوط انتقال روستاهای زیر مجموعه مخزن صفرزهی شامل 121 روستا از مجتمع تلنگ، پلان و پیرسهراب که ارتقاء کمی را در پی داشته و آب شرب روستاها پایدار خواهد شد.

تزریق یک حلقه چاه از چاه‌های منطقه کهیر شهر کنارک با اجرای یک کیلومتر لوله گذاری و اتصال به مخزن حیدر آباد و حل مشکل مجتمع 7 روستایی حیدرآباد با جمعیت 2219نفر  با تاثیر در شاخص بهره مندی شهرستان کنارک حدود 1 درصد مورد دیگری از اقدام‌های صورت گرفته است.

همچنین آبرسانی به مجموعه 4 روستایی مومانها  با اجرای 20 کیلومتر خطوط پمپاژ وشبکه توزیع از آب شیرین کن کنارک وتامین آب شرب جمعیتی معادل 1344 نفر و ارتقاء شاخص شهرستان کنارک به میزان 2 درصد صورت گرفته است.

در زمان حاضر، 84 هزار و 400 نفر در حوزه شهرستانهای چابهار و دشتیاری از نعمت آب شرب سالم و بهداشتی بهره مند هستند. 52 روستای زیر مجموعه تلنگ با جمعیت 28 هزار و 700 نفر در حال مراحل تست شبکه را طی کرده و کمتر از یک ماه آینده به این مجموعه اضافه خواهد شد، همچنین تا پایان سال مالی 99 روستاهای نوار ساحلی و مجموعه دلگانها، مجموعه طیس کوپانها مجموعا جمعیت بیش از 37 هزار نفر دیگر به این مجموعه اضافه شده و بیش از 150 هزار نفر بهره مند خواهند شد.

سایر اقدامات انجام شده و در دست اقدام در راستای کاهش مشکلات آبرسانی روستاهای شهرستانهای  چابهار، دشتیاری، قصرقند، کنارک و بخش مرکزی نیکشهر نیز شامل تهیه اسناد و شروع فراخوان جهت استفاده از تسهیلات ماده 56 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت برای سرعت بخشیدن به برخورداری 213روستای زیر مجموعه سد پیشین به مبلغ برآوردی 200 میلیارد تومان شامل احداث آبگیر، تصفیه خانه و بخشی از خطوط انتقال، استفاده از ظرفیت سامانه آب شهری و تزریق به ایستگاه پمپاژ سامانه روستاها و حل مشکل روستای پزم تیاب و پزم مچان در شهرستان کنارک با جمعیت 4031 نفر و ارتقاء سطح برخورداری ، حل مشکل تنش آبی مجتمع 28 روستایی بندینی شهرستان کنارک با تجهیز یک حلقه چاه جدید با آبدهی30 لیتر در ثانیه  است.

بر اساس این گزارش، مطالعه آبرسانی به مجتمع 26 روستایی کمبل سلیمان و وشنام ها از زیر مجموعه سد زیردان که جهت اجرا نیاز به اعتباری معادل 57 میلیارد تومان دارد.

از مجموع 430 روستای شهرستانهای چابهار و دشتیاری حدود 41 درصد روستاها به صورت سیار آبرسانی می شود.

براساس آمار و ارقام شاخص بهره مندی جمعیت روستایی از نعمت آب شرب سالم و بهداشتی در شهرستانهای چابهار و دشتیاری 48.8 درصد، شهرستان کنارک 78.4 درصد، شهرستان نیکشهر 64.2 وشهرستان قصرقند 51.9 درصد می باشد که براساس برنامه ریزی های بعمل آمده و با اتمام پروژه های در دست اجرا تا پایان دولت دوازدهم، این شاخص ها در شهرستانهای چابهار ودشتیاری به 65 درصد وتا پایان سال مالی 1400 به بیش از 90 درصد ، شهرستان کنارک به 82 درصد، شهرستان نیکشهر 67 درصد و شهرستان قصرقند به 70 درصد تا پایان سال مالی 99 خواهد رسید.

استفاده از آب هوتک ها در جنوب استان

در جنوب استان سیستان وبلوچستان و به طور عمده در مناطقی که خاک منطقه از نفوذ پذیری کمی برخوردار است یکسری گودالهایی وجود دارد به نام هوتگ یا هوتَک که  گودال مصنوعی و یا طبیعی نسبتاً بزرگی است که آب حاصل از بارندگی‌ها در آن هدایت و جمع‌آوری‌ شده و در طول سال به مصارف حیوانات اهلی، حیات وحش و کشاورزی می‌رسد، این گودال در زبان بلوچی در منطقه بلوچستان به هوتگ مشهور است سامانه ای سنتی برای مهار، کنترل و بهره برداری از سیلاب است.

براساس اظهارات استاندار ، فرمانداران و بخشداران مناطق مذکور در استان از آب هوتک به هیچ عنوان برای شرب استفاده نمی شود و جهت مصارف شرب این روستاها آبرسانی سیار در منطقه به صورت مرتب انجام می شود که سالانه افزون بر 30 میلیارد تومان هزینه در بر داشته است.

همچنین در روستاهایی که دارای تاسیسات آب  هستند هوتک ها هنوز وجود داشته و از آن برای کشاورزی و دامپروری استفاده می‌شود.

همچنین سهم آبی شهر چابهار با جمعیتی حدود 120 هزار نفر از آب شیرین کن چابهار کنارک ( 26 هزار  مترمکعب در شبانه روز ) معادل 300 لیتر در ثانیه است.

ظرفیت آب شیرین کن چابهار –کنارک قبل از دولت تدبیر و امید  15000 متر مکعب در شبانه روز بوده که در حال حاضر به 37500 متر مکعب در شبانه روز افزایش یافته و این در حالی است که نیاز آبی با احتساب نیاز مناطق مسکونی منطقه آزاد حدود 450 لیتر در ثانیه  بوده و در حال حاضر آب به صورت جیره بندی 24 ساعته در دو پهنه شمالی و جنوبی توزیع می‌شود.

همچنین دلیل عمده جیره بندی آب و عدم امکان خارج شدن از وضعیت موجود مخازن ذخیره زمینی با حجم حدود 10 تا 15 مترمکعب در تمامی منازل مسکونی شهر است که به محض آبدار شدن شبکه در هر روز مردم اقدام به ذخیره آب در مخازن و استفاده آن در زمان قطع آب در روز بعد می کنند و این بدان معناست که بیش از نیاز مصرف برداشت آب از شبکه انجام می شود که با توجه به جنس مخازن که عمدتاً بلوکی سیمانی است میزان پرت آب بدلیل تغییر و نفوذ آب از دیواره و کف به زمین بسیار بالاست. در صورتی که اگر این مخازن وجود نداشت با مدیریت مصرف حتی می توان شهر چابهار را از شرایط جیره بندی خارج  کرد  بنابراین ادعای اینکه هر 7 روز یکبار شهر آبدار می شود کاملاً نادرست است.

همچنین برای افزایش ظرفیت تولید، پروژه آبرسانی از سد زیردان ا ظرفیت انتقال 1200 لیتر در ثانیه که تخصیص آب شرب سد زیردان 18.8 میلیون متر مکعب در سال برابر 8 درصد ظرفیت سد است و با اولویت اجرایی حدفاصل سایت آب شیرین کن چابهار و کنارک تا شهر چابهار با هدف افزایش ظرفیت انتقال از سایت مذکور در دست انجام قرار دارد و در ادامه از سه راهی کهیر در مسیر سد اقدام خواهد شد.

امید است با تزریق مالی مناسب به پروژه آب شهر چابهار در شرایط پایدار و مناسبی قرار گیرد. همچنین مطالعات مدیریت مصرف با بهره گیری از سرمایه گذار بخش خصوصی با هدف کاهش هدر رفت آب به صورت خرید تضمینی صورت پذیرفته است. در شهرهای کنارک، زرآباد، نگور، قصرقند و نیکشهر آب شرب بدون بحث جیره بندی و بطور کامل بصورت شبانه روزی از طریق شبکه توزیع در اختیار مردم قرار می گیرد.