توسعه فضاهای فرهنگی را باید به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرد

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا،  سید محمد بهشتی در وبینار «در چیستی و چرایی فضای فرهنگی» با بیان اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی، مطالعات پیرامون توسعه فضاهای فرهنگی را انجام دهد، گفت: تعاریف در حوزه فضاهای فرهنگی در ذهن افراد متفاوت است و باید به آن به طور دقیق پرداخته شود.

وی افزود: معماران در طراحی فضاهای فرهنگی، فکر می‌کنند می‌توانند با آزادی کامل و بدون عوامل محدودکننده در حوزه فضاهای فرهنگی طراحی کنند و این یکی از مشکلات در این حوزه است.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر تصریح کرد: مشخص کردن مکان فضاهای فرهنگی در طرح‌های جامع و تفصیلی شهرسازی کافی نیست و این صرفا یک جای‌گذاری و مرتبه‌ای نازل از موضوع فضاهای فرهنگی است.

او ادامه داد: باید توجه داشت اگر مجتمع فرهنگی بدون سنجش صحیح و با هزینه‌های سنگین ساخته شود، می‌تواند خود به عنوان یک آسیب جدی در آینده تلقی شود. فرهنگسرای خاوران یکی از همین نمونه‌ها است که نمی‌تواند نقش اساسی خود را ایفا کند. مناسباتی در طراحی معماری هست که در فرودگاه به طور مثال برای معماران کار دشوار است و فرصت عرض اندام در طراحی پیدا نخواهند کرد.

بهشتی با اشاره به اینکه در یک سری فضاها ادراک و فهم بدیهی شده است، گفت: این که در خانه چه اتفاقی روی می‌دهد، برای همه یک موضوع بدیهی است چون همه مردم تجربه آن را دارند و مناسبات در آن برای همه روشن است و استانداردهای آن نیز در کتاب‌ها موجود است اما این استانداردسازی در فضاهای فرهنگی و ملموس بودن آن برای همه تعریف نشده است.

عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری عنوان کرد: زندگی در فضای خانه و بسیاری فضاهای دیگر مانند یک امر واجب است، اما زندگی در فضاهای فرهنگی مانند یک امر مستحب تلقی می‌شود به همین دلیل نیز در ایام بیماری کرونا، فضاهای فرهنگی به سرعت تعطیل شد.

یهشتی اظهار فضای فرهنگی را متضمن کیفیت و رونق زندگی دانست و بیان کرد: از همین جهت هیچ چیزی در شهر زندگی بخش‌تر از فضای فرهنگی نیست. شهر، شهر می‌شود به مدنیت و مدنیت ظهور پیدا می‌کند در حیات مدنی و به این ترتیب فضاهای فرهنگی جایگاهش مشخص می‌شود.

وی ادامه داد: اگر می‌بینیم شهرداری تهران فضاهای فرهنگی ایجاد می‌کند، از همین جنبه‌ای است که به آن اشاره شد و جریان زندگی شهری به وسیله همین فضاها ایجاد می‌شود.

او تعریف کرد: برای نمونه در فرهنگستان هنر حیاطی وجود دارد که همه مردم را به داخل دعوت می‌کند و به ملاقات فرهنگی منجر می‌شود اما در کنار بنای سینما آزادی چنین چیزی وجود ندارد. پیش‌تر نیز شهر و فعالیت فرهنگی در جلوخوان مساجد و یا بیرون فضای فرهنگی وجود داشت. باید طراحی به گونه‌ای باشد که شهر و فضای فرهنگی یکدیگر را در آغوش بگیرند.

عضو هیات امنای دانشگاه هنر تصریح کرد: از اوایل دهه ۴۰ ما دچار بحران مدنیت شده‌ایم به این معنی که زندگی در شهرها از فضای عمومی به فضای خصوصی رفت و شهر تنها محل رفت و  آمد شد. اما از نیمه دوم دهه ۷۰ زندگی از محل خصوصی به محل عمومی در حال بازگشت است و از سال ۸۵ به بعد جامعه شهری در حال باز پس گیری شهر است.

وی تشریح کرد: امروز می‌توانیم نسبت بین جامعه شهری و فضای فرهنگی را به خوبی حس کنیم. برای نمونه پل طبیعت امروز یک محیط فرهنگی شهری است، اما در ۳۰ سال گذشته این فضا نمی‌توانست کاربرد کنونی را داشته باشد.

بهشتی اظهار کرد: فضاهایی مانند رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها که تقریبا فضایی فرهنگی هستند، نمونه دیگری از این موارد است. در سال ۷۶ تنها هفت کافی‌شاپ در تهران بود و پیش از کرونا حدود ۲۵۰۰ کافی‌شاپ در تهران فعال هستند و این یعنی تغییر شکل از زندگی خصوصی به زندگی عمومی است.

این کارشناس بیان کرد: فضاهای فرهنگی در شهر باید دقیقا برای مصارف خود طراحی شوند. سالن موسیقی باید تنها برای اجرای موسیقی طراحی شود و باید تخصصی به این فضاها پرداخته شود.

وی در پایان تصریح کرد: مطالعات در حوزه توسعه فضاهای فرهنگی باید با دقت و حوصله انجام شود و این موضوع به سرعت به دست نخواهد آمد. این مطالعات باید متناسب با تغییرات زمانی و تکنولوژی نیز به روز شود. متولی مطالعات در حوزه فضاهای فرهنگی نیز باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد و نه دستگاه‌های دیگر مانند شهرداری‌ها و یا وزارت راه و شهرسازی و دیگر سازمان ها.