مقاله موسویان در نشریه میدل ایست آی انگلیس

به گزارش برنا، محسن فخری زاده یکی از دانشمندان برجسته ایران ترور شد. سه مقام آمریکا تایید کردند که این ترور توسط اسرائیل انجام شده است. چندروز قبل از این ترور ، نتانیاهونخست وزیر اسرائیل-محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و پمپئووزیر خارجه آمریکا درعربستان  ملاقات محرمانه داشتند.جراید اسرائیل فاش ساختند که هدف این نشست انجام عملیات مخفی و تشدید فشارها و تحریمها علیه ایران درچند هفته باقیمانده عمر ریاست جمهوری ترامپ بوده است.

قبل از برجام اسرائیل پنج عملیات ترور دانشمندان هسته ای ایران راانجام داد ومسعود علی محمدی، مصطفی احمدی روشن، داریوش رضایی،مجید شهریاری و رضا قشقایی را بشهادت رساند و فریدون عباسی رئیس سازمان انرزی اتمی ایران هم از ترور جان سالم دربرد. بعد از ترورسردار سلیمانی،  ترور فخری زاده شاخص ترین ترور بعد از برجام است. او نه تنها یک دانشمند برجسته ای هسته ای بود بلکه ساخت کیت ایرانی تشخیص کرونا و واکسن کرونا تحت نظر شهید فخری زاده انجام شد.

یک دیدگاه واقع بینانه

زمان وقوع این ترور اتفاقی نبوده است. بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا اعلام کرده که درصورتیکه ایران به برجام برگردد، آمریکا نیز به برجام بازخواهد گشت تا بتواند مذاکرات بعدی با ایران را ادامه دهد. این ترور با هدف تخریب این سیاست صورت گرفت.

روحانی رئیس جمهور ایران گفته که اگر بایدن به شرایط 20 ژانویه 2017 برگردد، حل مشکلات روابط ایران و آمریکا خیلی آسان خواهد بود.البته تصور روحانی اشتباه است چون حل مشکلات ایران و آمریکا بسیار پیچیده و سخت است. روحانی همزمان تاکید کرد که سیاست ایران برمبنای:"تعهد درمقابل تعهد، عمل درمقابل عمل و تشنج زدایی در مقابل تشنج زدایی" است که البته این یک فرمول واقع بینانه ای است.

درعین حال حضرت ایت الله خامنه ای رهبر عالی ایران با اشاره به روی کار آمدن باید گفت :ما رفع تحریم از طریق مذاکره را تجربه کردیم که نتیجه نداد. او با این اظهارات مجددا بی اعتمادی خود به مذاکره با آمریکا را نشان داد. خروج ترامپ از برجام وجنایاتی همچون ترور سردار سلیمانی و فخری زاده نشان میدهد که برداشت رهبر عالی ایران واقع بینانه تر از رئیس جمهور است.

درحالیکه آمریکا و ایران با مشکلات عدیده داخلی برای احیاء برجام مواجه هستند، سیاست بازگشت به برجام بایدن، لرزه به اندام نتانیاهو و بن سلمان انداخته درحدیکه ملاقات بی سابقه ای با پمپئو داشته اند. طبیعی است که این مثلث از هیچ اقدامی برای شکست سیاست بایدن در بازگشت به برجام ، فروگذار نخواهند کرد. ترور فخری زاده با هدف بلوکه کردن سیاست بایدن درمورد ایران بود. بایدن تاکید کرده بود که هدفش درمورد بازگشت به برجام درحقیقت بازگشت به دیپلماسی است.

صحنه سیاسی داخلی ایران

بنظر میرسد بایدن بازگشت به برجام را مقدمه گفتگو با ایران در مورد سایر مسائل همچون توان موشکی و نقش منطقه ای ایران میداند. اما بایدن باید به واقعیت های صحنه سیاسی ایران توجه داشته باشد.

سیاست بیمارگونه فشار حداکثری ترامپ، خروج او از برجام و اعمال شدید ترین تحریمهای اقتصادی تاریخ روابط، موجب شد تا مردم ایران با بدترین شرایط اقتصادی بعد از انقلاب 1979 مواجه شوند. نتیجه این واقعیت این شده که مردم از جناح معتدل ایران درمورد مذاکره با آمریکا ناامید شوند. جناح اصولگرایان در انتخابات پارلمانی مارس 2020 به پیروزی بیسابقه ای دست یافتند بطوریکه بیش از 221 صندلی از 291 صندلی پارلمان را بدست آوردند. قابل پیش بینی است که اصولگرایان درانتخابات ریاست جمهوری جوئن 2021 نیز پیروز شوند

من که درتهران بسر میبرم با برخی از اصولگرایان درمورد انتخابات آمریکا گفتگو داشتم. آنها معتقدند که تفاوتی بین دمکراتها و جمهوریخواهان نیست حتی دمکراتها پیچیده‌تر، و خطرناکتر از جمــــــــهوریخواهان هستند زیرا برخلاف ترامپ، از سازوکارهای چندجانبه برای فشار به ایران استفاده میکنند و لذا کار با چنین دولتی چالش برانگیزتر است. براین مبنی فکری، اصولگرایان  معتقدند که ایران باید از مذاکرات با دولت بایدن درمورد اصلاح برجام، توان موشکی و نقش منطقه ای ایران اجتناب کند.

آغاز بکاربایدن بعنوان رئیس جمهور جدید آمریکا در 20 ژانویه مصادف خواهد شد با آغاز مبارزات انتخابات ریاست جمهور جدید ایران در جوئن 2021 و دولت روحانی نیز در اوت 2021از صحنه سیاسی ایران خارج خواهد شد. لذادولت روحانی در ماههای آخر عمر خود قادر به هیچ توافق بزرگی با بایدن نخواهد بود مگراحیاء برجام. درعین حال برای روحانی احیاء برجام به همان اندازه مهم است که برای بایدن. فراموش نکنیم که بایدن، تونی بلینکن وزیر خارجه و جیک سولیوان مشاور امنیت ملی او نیر همه حامی برجام و در خلق آن شریک بوده اند.

نهایتابایدن باید نکات کلیدی زیر را درک کند:

رفع تحریمها

 اول: بایدن نباید درمدت باقیمانده دولت روحانی، برای بازگشت به برجام شرط و پیش شرط تعیین کرده و بدنبال گسترش موضوعات مورد گفتگو با ایران باشد. چنین خواسته ای موجب شکست پروسه احیاء برجام خواهد شد زیرا احساسات ضد آمریکایی مردم ایران بویژه بعد از ترور سردار سلیمانی و فخری زاده را نمیتوان نادیده گرفت.

دوم: برجام باید کامل و یکپارچه اجراء شود. وقتی اجرای برجام آغاز شد، اجرای کامل آن بخاطر تحریمهای اولیه آمریکا( تحریمهای ماقبل برجام) ممکن نشد و ایران نتوانست از منافع اقتصادی کامل برخوردار شود. بنابراین آمریکا باید تحریمهای اولیه را تعلیق کند تا همه امضاء کننده گان برجام بتوانند این توافق را درست و کامل اجرا کنند.

سوم: مسائل منطقه ای همچون تسلیحات متعارف و غیر متعارف باید بطور منطقه ای، جامع و از طریق دیپلماسی چند جانبه حل شود. عربستان موشک های چینی با برد 5000 کیلومتر همرا با برنامه مخفی هسته ای دارد. اسرائیل موشکهای جریکو با 5000 کیلومتر برد و با قابلیت حمل کلاهک هسته ای دارد و علاوه بر آن صدها بمب هسته ای هم دارد. با این وجود، تمام جیغ و فریادی های غربیها در مورد توان موشکی ایران است که حداکثر 2000 کیلومتر برد دارد و بمب هسته ای ندارد.

بایدن چه اقداماتی باید انجام دهد

بنظر میرسد که رئیس جمهور آینده ایران از جناح اصولگرا خواهد بود. چنین تحولی به ایجاد حکومتی هماهنگ و یکدست در ایران کمک خواهد کرد چون اکثریت پارلمان هم دست اصولگرایان است. چنین دولتی بیشتر مورد اعتماد مقام معظم رهبری ایران خواهد بود و قدرت تصمیم گیری بیشتری خواهد داشت. باید توجه داشت که مقام معظم رهبری تصمیم گیرنده نهایی سیاست خارجی است. همچنین سپاه پاسداران مثل نیروی سنتکام آمریکا نقش محوری درمنطقه ایفاء میکند.

لذا جهت فراهم شدن امکان گفتگو با دولت بعدی، بایدن باید سه اقدام را قبل از شروع بکار دولت آتی ایران انجام دهد:

1-بازگشت به برجام،

2- لغو تحریم علیه شخص مقام معظم رهبری ایران، و

3-لغو دستور ترامپ درمورد تعیین سپاه بعنوان سازمان تروریستی