آینده جهان بعد از کرونا و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

به گزارش برنا، این کنفرانس دو روزه توسط موسسه قرن 21 و مجله گلوبال بریف برگزار شد. در پانل خاورمیانه نبیل فهمی وزیرخارجه پیشین مصر، سید حسین موسویان استاد دانشگاه پرینستون و تنی چند از کارشناسان خاورمیانه حضور داشتند.

بخشی از اظهارات سید حسین موسویان، دیپلمات پیشین، به شرح زیر است:

خلاصه اظهارات موسویان

درمورد بحران روابط آمریکا و ایران در دوره ترامپ چند حقیقت مهم وجود دارد:

اول: در دوران ترامپ، برای اولین بار اتحاد مثلث آمریکا، اسرائیل و عربستان-امارات علیه ایران بطور رسمی و علنی شکل گرفت

دوم: گسترده ترین تحریم های تاریخ معاصر در دوران ترامپ و علیه ایران شکل گرفت

سوم: آمریکا قبلا در تقابل و خصومت اقتصادی و سیاسی و امنیتی علیه ایران بود اما در دوره ترامپ این روند اولا، به جنگ اقتصادی و امنیتی و سیاسی و سایبری تبدیل شد و ثانیا، با ترور سردار سلیمانی، عملا آمریکا وارد فاز نظامی علنی علیه ایران شد زیرا ترور یک ژنرال ارشد ایران، یک اقدام و جنایت جنگی بود. علاوه برآن دیدیم که بن سلمان ولیعهد عربستان هم رسما گفت که جنگ را به داخل ایران میکشانیم. نتانیاهو رسما گفت که اگر بایدن به برجام برگردد ما به ایران حمله خواهیم کرد.

امید هست که بایدن بجای سیاست تحریم و فشار و زورگویی، دیپلماسی و تعامل را در دستور کارش قرار دهد. اما من مطمئن هستم که حتی اگر بایدن بخواهد به روند فشار حداکثری ترامپ علیه ایران هم خاتمه دهد، اسرائیل و عربستان برای پیشگیری از این تغییر ازتمام ظرفیت خود استفاده خواهند کرد.

درمورد وضعیت بحرانی خاورمیانه:

خروج از وضعیت ناهنجار فعلی خاورمیانه مهم است زیرا خاورمیانه در آستانه سقوط کامل است. درخاورمیانه بحرانهای زیادی هست اما دو مهمترین آنها شامل دو محور است:

 یکی بحران فلسطین که 70 سال است ادامه دارد و اسرائیل تمام قطعنامه های سازمان ملل درمورد حل بحران فلسطین را زیر پا گذاشته، نتانیاهو قطعنامه های مربوط به تشکیل دو دولت را زیر پا گذاشت تا اینکه شانسی برای تشکیل حکومت مستقل فلسطینی وجود نداشته باشد.

بحران دیگر به نزاع قومی، روابط کشورهای منطقه ازجمله اختلافات ایران و عربستان و شیعه و سنی برمی گردد. معتقدم که برای حل این مورد، تشکیل سیستم همکاری و امنیت در خلیج فارس بین ایران و عربستان و عراق و قطر و عمان و بحرین و امارات و کویت؛ تنها راه حل پایدار است. در قالب این سیستم میتوان اصول مهم صلح مثل عدم مداخله، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی را حاکم کرد. اخیرا نشست سازمان ملل در همین مورد تشکیل شد. اکثر کشورهای جهان از جمله چین و روسیه و اروپا نظر مثبت داشتند. تنها نماینده ترامپ و اسرائیل مخالف کردند و اتحادیه عرب هم دوگانه برخورد کرد.

درمورد چشم انداز آینده صلح و ثبات در منظقه خاورمیانه چهار فاکتور مهم وجود دارد:

اول اینکه نیازمند تحولات اساسی هستیم. اوباما نظرش درمورد بهبود روابط ایران با شورای همکاری خلیج فارس و عربستان و مصر و حتی سیستم همکاری جمعی مثبت بود. اگر بایدن این مسیر را دنبال کند، ازحقوق فسطینی ها و تشکیل سیستم همکاری و امنیت جمعی درخلیج فارس حمایت کند، روند مثبت درمنطقه آغاز خواهد شد.

دوم اینکه سازمان ملل مرجع بین المللی پیگیری حل بحران های خاورمیانه و ایجاد صلح وثبات است. شورای امنیت سازمان ملل میتواند نظام همکاری و امنیت درخلیج فارس را یا گفتگوی بین کشورها آغاز کند. اما مشکل سازمان ملل این است که تحت سلطه آمریکاست. دبیرکل سازمان ملل بدون چراغ سبز آمریکا کاری انجام نمیدهد. درواقع او بیشتر از اینکه دبیر کل سازمان ملل باشد، دبیر کل آمریکا دراین سازمان است.

سوم اینکه سیاست آمریکا هم درخاورمیانه برمبنای منافع اسرائیل است و منافع سایر کشورها برای آمریکا اهمیتی ندارد. درحقیقت اسرائیل سیاست خاورمیانه ای آمریکا را تعیین میکند. بخاطر همین اسرائیل  برای هرغلطی که میخواهد بکند، کارت سفید دارد . هروقت خواست به سوریه یا به عراق یا به لبنان حمله میکند، قطعنامه های سازمان ملل درمورد حقوق فلسطینی ها را زیر پا میگذارد. اگر این روند ادامه یابد نه میتوان روی سازمان ملل و شوری امنیت این سازمان ملل حساب کرد و نه روی نقش سایر قدرتهای جهانی چون آنها هم هیچ اقدامی برای ممانعت از تجاوزگری ها و قانون شکنی های اسرائیل نمیکنند.

چهارم اینکه قدرتهای منطقه ای بویژه ترکیه، ایران، مصر، عربستان دررقابت هستند. اتحاد اسرائیل و عربستان اتحادی پایدار نیست ودوام نخواهد آورد. هیچ مکانیزم همکاری جمعی هم برای حفظ صلح و امنیت وجود ندارد.

نهایت اینکه خاورمیانه دربحران است و با ادامه این روند هم اوضاع بدتر خواهد شد. چین و روسیه و اروپا آمادگی نسبی دارند. آنها از برجام وازایجاد  سیستم همکاری و امنیت درخلیج فارس ونیز ازتشکیل دولت مستقل فلسطینی حمایت میکنند. تنها آمریکاست که نقش مخرب داشته لذا بایدن باید به این روند خاتمه دهد.

درمورد ویروس کرونا و اوضاع اقتصادی ایران:

وضعیت ویروس کرونا در ایران خوب نیست. آمار مرگ و میر تا روزی 500 نفر هم افزایش یافت. دولت محدویتهایی را برقرار کرده است.اخیرا میزان قربانیان کاهش یافته است. ایران درگیر مشکلاتی است که همه کشورهای جهان درمورد مبارزه با کرونا مواجه هستند اما مشکل ایران از تمام کشورهای دنیا بیشتر است زیرا هیچ کشوری مثل ایران تحت فشارها و تحریمهای ترامپ نیست بگونه ای که حتی امکان انتقال وجوه مالی بانکی وجو ندارد.

اقتصاد ایران شرایط بدی دارد که سه عامل کلیدی آن تحریمهای آمریکا، عدم کارآمدی مدیریتهای داخلی و عوارض ناشی از بحران کرونا  است که این سه عامل صدمات سنگینی به اقتصاد ایران زده است.