مهارت‌های ارتباط اجتماعی تک‌فرزندها رشد نمی‌کند/ تک‌فرزندان تحمل شکست را ندارند

به گزارش برنا، دکتر فهیمه شاداب‌مهر در برنامه یه روز تازه گفت: تک‌فرزندی موضوعی شایع در جامعه ما هست و عوامل گوناگونی بر روی این موضوع تأثیرگذار است. شرایط اقتصادی، شاغل بودن مادر، ترس از دست دادن شغل، فراهم کردن امکانات بیشتر برای آینده فرزند، ازدواج در سنین بالا و فرزندآوری در سنین بالا از عوامل زیربنایی تمایل به تک‌فرزندی در خانواده‌های ایرانی است. 

شاداب‌مهر اظهار داشت: تک‌فرزندی پیامدهایی برای والدین و فرزند دارد و تک‌فرزندی تنها به واسطه بحث ناباروری نیست و نوعی انتخاب برای خانواده است؛ در نتیجه با پیامدهایی مثل وابستگی، حساسیت و تمرکز بر روی فرزند، با کنترل‌گری فرزند روبه‌رو می‌شویم و انتظارات و توقع از فرزند افزایش پیدا می‌کند و فشار روانی و عاطفی خواسته و ناخواسته به فرزند را شاهد هستیم. این خانواده‌ها ترس از دست دادن فرزند را چه به واسطه ازدواج و چه به واسطه بیماری دارند. 

وی افزود: پیامدهای فرزند فاقد خواهر و برادر به دو دسته تقسیم می‌شود و فرزند ممکن است دچار حالت اجتناب و گسست از والدین بشود و از سویی هم ممکن است شاهد پیوست و ذوق نسبت به والدین باشیم. در حالت ذوق به والدین فرزند به شدت به خانواده وابسته می‌شود و در سنین مختلف حتی بعد از ازدواج هم این روند ادامه دارد و فرزند حس مسئولیت افراطی نسبت به والدین دارد و در نتیجه ممکن است شاهد تعارض‌های زناشویی باشیم و فرزند به دلیل سرمایه‌گذاری والدین با حس عذاب وجدان و گناه مواجه می‌شود و همچنین این فرزندان با فقدان مهارت‌های اجتماعی نیز درگیر می‌شوند.

این روانشناس و مشاور خانواده تأکید کرد: تک‌فرزندها خویشتن‌محور و خودبرتربین می‌شوند، به این علت که توجه‌ها و محبت‌های زیادی را دریافت می‌کنند و در فرآیند تقسیم شادی تجربه ندارند و در زمان ازدواج توانایی دگرمحوری ندارند. آنها قدرت سازه‌انگاری و انطباق در رابطه ندارند و مهارت‌های ارتباط اجتماعی در آنها رشد نمی‌کند و اگر هم جز دسته‌ای باشند که نسبت به والدین خشم دارند و نسبت به تک‌فرزندی خانواده معترض باشند، با فاصله از خانواده مواجه خواهند شد و در نتیجه نسبت به والدین پرخاشگر خواهند بود. این افراد کمال‌گرا هستند و به واسطه فشارهای عاطفی و کنترل‌گری والدین خشم پنهان از والدین دارند. 

شاداب‌مهر خاطرنشان کرد: تک‌فرزندان تحمل رویارویی با شکست و تنش را ندارند چراکه اینگونه موارد را زیاد تجربه نکرده‌اند اما روانشناسی معتقد است که رشد در دل تنش و ناکامی‌ها اتفاق می‌افتد و ناکامی منجر به رشد خواهد شد. والدین دارای تک‌فرزند اجازه تجربه ناکامی را به فرزند خود نمی‌دهند و در نتیجه با شکست در کنکور و خواستگاری فرزند آنها علائم افسردگی و اضطرابی را متحمل می‌شود. 

وی افزود: زمانی که یک خانواده‌ دارای چندین فرزند به ویژه با جنسیت‌های مختلف باشد، فرزندان را از آسیب‌های دوران نوجوانی و بزرگسالی مصون می‌کند. چارچوب واقع‌بینانه در محیط خانواده و تجربه رابطه با جنس مخالف در نوجوانی از طریق برادر یا خواهر؛ تمایل فرد به جنس مخالف را کمتر می‌کند و برای روابط بعد از ازدواج نیز فرد تجربه و ادراک دارد و از بعد روانی به این تفاوت‌ها آگاه است و در نتیجه ارتباط زناشویی خوبی خواهند داشت. 

این روانشناس و مشاور خانواده در پایان گفت: فرزند بزرگتر الگو و نماد والدین برای فرزند کوچکتر است و مسئولیت‌های تربیتی فرزند کوچک توسط والدین به فرزندان بزرگ سپرده می‌شود که فرآیند رشدی خوبی را خواهد داشت و در کنار بُعد مسئولیت‌پذیری فرزند بزرگ، فرزند کوچک الگوپذیر می‌شود و روند تربیتی فرزندان از این طریق تسهیل پیدا می‌کند. 

گفتنی است برنامه "یه روز تازه" مجله خبری صبحگاهی تهیه شده در گروه اجتماعی شبکه پنج سیماست که از شنبه تا چهارشنبه ساعت ۷ تا ۹ صبح با بخش‌های مختلفی چون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، ورزشی و... با اجرای وحید رونقی، فریبا باقری، حافظ کاظم‌زاده، مهدی واعظی، صدیقه مرادی و علی مرادخانی روی آنتن می‌رود.