بررسی ترانه ماندگار «بهار دلکش»

به گزارش برنا، در برنامه « با کاروان شعر و‌ موسیقی» با پخش تصنیف  «بهار دلکش» شناسنامه این اثر  بررسی می شود.

شعر این اثر را به روایتی «محمد تقی بهار» سروده است و آهنگسازی آن را « درویش خان» بر عهده داشته است

تصنیف محزون «بهار دلکش» از آثار ماندگار موسیقی اصیل ایرانی  است. این اثر دستگاه موسیقی آواز ابوعطاو گوشه مجاز  با شعر ملک الشعرای بهار و آهنگساز ی غلامحسین درویش ( درویش خان) است که خوانندگان بسیاری این تصنیف را بازخوانی کردندکه در این برنامه اجرای سالار عقیلی پخش می شود

بهار دلکش، سالار عقیلی و پویا سرایی همراه با ارکستر، در بیپتونز اجرا شده است .

شعر از ملک‌الشعرای بهار و آهنگ از درویش‌خان است که در جشن مجلس شورای ملی به نفع حریق زدگان شهر آمل در سال 1294 خورشیدی برای اولین بار اجرا شد.

تصنیف شش بند دارد که بند یکم آن بیشتر شناخته شده و خوانده شده است. سایر بندهای تصنیف در دیوان عارف قزوینی آمده است. همین موجب شده تا در برخی منابع به اشتباه این تصنیف از عارف ذکر شود.

بهار دلکش رسید و دل به‌جا نباشد/ از آن‌که دلبر دمی به فکر ما نباشد/ در این بهار ای صنم بیا و آشتی کن/ که جنگ و کین با من حزین روا نباشد/ صبحدم بلبل، بر درخت گل، به‌خنده می‌گفت / نازنینان را، مه‌جبینان را، وفا نباشد

محمدرضا شجریان و علیرضا قربانی و وحید تاج و ... ازجمله خوانندگانی هستند که این اثر را بازخوانی کرده اند

گفتنی است ، غلامحسین درویش خان در سال 1251 شمسی در تهران به دنیا آمد. پدرش حاجی بشیر (از اهالی زیدشت طالقان) کارمند پست بود و اندکی با موسیقی آشنا بود و سه تار می نواخت به همین خاطر در سن 11 سالگی او را به دسته ی موزیک مدرسه دارلفنون برد. غلامحسین در ابتدا مشغول به فراگیری طبل کوچک شد و پس از مدتی به نواختن شیپور پرداخت. در طول این مدت این فرصت را پیدا کرد تا نت که آن زمان به خط موسیقی بین المللی مشهور بود را یاد بگیرد و با وزن های مختلف موسیقی یا همان ریتم آشنا شود و گوش موسیقی خود را تربیت کند.

تکیه کلام همیشگی پدرش در هنگام نامیدن دوستان کلمه درویش بود چنانکه هرگاه می خواست فرزندش را نام ببرد می گفت : "درویش جان" ، این تکیه کلام پدر رفته رفته ضمیمه نامش شد و سرانجام بعنوان نام خانوادگی او بکار رفت.درویش خان در کودکی به عضویت گروه مخصوص عزیزالسلطان به طبل زنی مشغول شد. کمی بعد به تار و سه تار علاقمند شد و در محضر اساتید آن زمان همچون آقا میرزا عبدالله و آقا حسینقلی به فرا گرفتن سه تار و تار پرداخت.

درویش خان به دستگاههای موسیقی ایران احاطه کامل داشت و مضراب او قوی و ریز بود. او با کمک استادش آقا حسینقلی بعنوان نوازنده در گروه موسیقی مخصوص شعاع السلطنه (پسر مظفرالدین شاه) مشغول به کار شد. پس از آنکه شعاع السلطنه والی فارس شد ، درویش خان با دیگر اعضای گروه راهی شیراز شد و در آنجا ازدواج کرد. مجددا هنگامی که شعاع السلطنه به تهران منتقل شد ، درویش یک کلاس موسیقی در منزل خود دایر کرد و به تدریس پرداخت. او از نخستین افرادی بود که موسیقی را بصورت حرفه ای تدریس نمود و به شاگرادنی که موفق به پایان دوره ی موسیقی خود می شدند نشانی به شکل تبرزین از جنس طلا ، نقره و مس اهدا می نمود

تنوع ریتم و ملودی و ترکیب وزن های سه چهارم وشش هشتم قطعات ضربی نمونه هایی زیبایی است که الگوی کار آهنگسازان ایرانی گرفته است.

از شاگردان درویش خان می توان به افرادی چون علینقی وزیری ، مرتضی نی داود ، موسی معروفی ، حسین سنجری ، یحیی زرین پنجه ، سعید هرمزی ، ابولحسین صبا اشاره  کرد .

این هنرمند برجسته ی موسیقی ایران در شب چهارشنبه دوم آذر ماه 1305 بر اثر تصادف درشکه اش با ماشین زندگی را بدرود گفت (این نخستین تصادف منجر به مرگ در ایران بود) قبره او در نزدیکی قبر ظهیر الدوله در محله دربند تهران واقع شده است.

از مجموع آثار وی هفت پیش درآمد ، شش تصنیف (من نگارم ، دائم مه من ، تصنیف  به شب وصلت ، ایران (بیات اصفهان) ، صبحدم ، عروس گل ،   بهار دلکش ، باد خزان) و نه رنگ (رنگ های ماهور ، همایون ، شوشتری ،بیات اصفهان(پریچهر و پریزاد) ، رنگ بیات اصفهان (غنی و فقیر) ، بیات اصفهان ، سه گاه ، ابوعطا ، افشاری (دو رنگ)) به یادگار مانده است

« بهاردلکش» را اولین بار درویش خان اجرا کرده است

برنامه « با کاروان شعر و موسیقی » هرروز ساعت ۱۲:۳۰تهیه کنندگی « یلدا احتشامی» و اجرای « مریم واعظ پور» روی موج اف ام ردیف۱۰۶ مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش می شود.