در انتظار باز شدن آخرین گره های برجامی

به گزارش روی خط رسانه های خبرگزاری برنا، مذاکرات وین چند روزی است که به ایستگاه چهارم خود رسیده و برخی ناظران بر این باورند؛ امکان اینکه آخرین ایستگاه پایانی مذاکرات را در پایتخت اتریش شاهد باشیم، دور از ذهن نیست. این امیدواری بین اعضای حاضر در نشست نیز آشکارا به چشم می خورد اما آنان از وجود یک سری موانع در مسیر مذاکرات نیز خبر می دهند.

خوشبینی به نتیجه مذاکرات در مواضع حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری کشورمان نیز قابل رویت است. روحانی صبح چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت در جلسه هیات دولت، گفت: به عنوان رییس دولت به مردم اعلام می‌کنم تحریم شکسته شده است و اگر همه با هم متحد باشیم به زودی تحریم برداشته می شود و طرف ما می داند راهی جز بازگشت به قانون مقررات و تعهدات خود و موافقتنامه برجام وجود ندارد.

البته اظهارت رییس جمهوری به دو روز قبل از آغاز دور جدید گفت وگوها برمی گردد و دور چهارم از مذاکرات هسته ای روز جمعه ۱۷ اردیبهشت ماه در وین بار دیگر از سر گرفته شد. «سیدعباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رییس تیم هسته ای کشورمان در پایان روز اول مذاکرات اظهار کرد: فضای مثبتی بر دور چهارم گفت و گوها حاکم است و با تفاهمی که بر سرمسیر مذاکرات وجود دارد، ایران بدون تعجیل تلاش خواهد کرد که این مذاکرات هر چه زودتر تمام شود.

وی در پیوند با رفع تحریم ها به عنوان مهمترین گره موجود در گفت وگوها، تاکید کرد که «آمریکا با لغو بخش بزرگی از تحریم ها علیه ایران موافقت کرده اما از نظر ایران این میزان کافی نیست.» وی پیشتر نیز دو تحریم «موضوعی» و «بخشی» را در کنار تحریم های «خاص» قرار داد و گفت که «تحریم‌ های موضوعی و بخشی مثل تحریم بخش انرژی ایران که شامل نفت و گاز می‌شود یا تحریم صنعت خودرو، تحریم مالی، بانکی و بنادر، بر اساس توافقاتی که تا الان صوت گرفته است، باید برداشته شود و توافق هم در این زمینه وجود دارد.»

در کنار تحریم های موضوعی و بخشی،  برخی افراد و نهاد ها به صورت خاص مورد تحریم واقع شده‌اند که مذاکرات درباره این لیست هنوز ادامه دارد، اگرچه موافقت شده که اکثریت آنها از فهرست تحریم‌ها خارج شوند. فهرست عریض و طویل ۱۵۰۰ موردی از تحریم ها که دولت ترامپ در چهار سال اخیر علیه اشخاص و نهاد های ایران وضع کرد در این گروه جای می گیرند.

دولت ترامپ با ذیل گروه های تروریستی گنجاندن سپاه و برچسب های تروریستی، حقوق بشری و غیره بر مقامات و نهادهای ایران بر پیچیدگی تحریم ها افزود تا بایدن یا هر رییس جمهوری دیگری به راحتی نتواند تحریم های هسته ای و غیرهسته ای را از یکدیگر منفک کرده و آمریکا را به برجام بازگرداند؛ گره ای که گویی تا چهارمین دور از مذاکرات هنوز باز نشده است.

رگ و ریشه تحریم افراد و نهاد های ایرانی به بهانه های غیرهسته ای را می توان در قانون «مقابله با مخالفان آمریکا از طریق تحریم‌ ها» (کاتسا) یافت، قانونی که در سوم مرداد ۱۳۹۶ علیه سه کشور ایران، روسیه و کره‌ شمالی در مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید و حدود یک هفته بعد یعنی ۱۱ مرداد همان سال توسط ترامپ امضا و به قانون تبدیل شد. در یک دسته بندی کلی، قانون کاتسا دارای چهار بخش تحریمی است که عبارتند از: تحریم به بهانه‌ مساله موشکی، فعالیت‌ های سپاه در منطقه با عنوان ادعایی تروریسم، حقوق بشری و تسلیحاتی.

گفته می شود در مذاکرات کنونی در حالی اروپایی ها با همفکری و هدایت تیم آمریکایی مستقر در شهر محل مذاکرات بر ماندگاری کاتسا پافشاری می کنند که هیات مذاکره کننده ایرانی همواره بر ضرورت لغو همه تحریم‌های بعد از اجرایی شدن برجام و اجرای کامل توافق تاکید دارد. عراقچی تحریم‌ های موسوم به «برنامه ویزا»، «آیسا» و «کاتسا» را از جمله این تحریم‌ ها ذکر کرده که باید لغو شود.

برخی از منابع اطلاعاتی غربی از گره دیگری در جریان دور چهارم مذاکرات خبر داده اند. پایگاه خبری آمریکایی «اکسیوس» یکی از این گره ها را سانتریفیوژ های پیشرفته ایران دانسته و نوشته است: محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و بازگرداندن آن به مقطع زمانی ۲۰۱۵ مانعی جدی در برابر گفت وگو های وین است. برنامه هسته‌ای ایران نسبت به آن زمان پیشرفت زیادی کرده است. سانتریفیوژ های جدید و پیشرفته‌ای که ایران نصب کرده به جمهوری اسلامی امکان می دهند با سرعت بیشتری اورانیوم را غنی‌سازی کند.

این گزارش اضافه کرد که تاکنون عمده اختلاف‌ نظر ها بر سر این بود آمریکا کدامیک از تحریم‌ ها را باید بردارد. در این رابطه پیشرفت خوبی شده است. اما کارگروهی که مسوول پیشبرد گفت ‌و گوها بر سر بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای خود است، تقریبا پیشرفتی نداشته است.

پیش بینی وجود گره ها و موانعی از این دست در مذاکرات دشوار نبود و هدف از گفت و گوهای مداوم و فشرده نیز دستیابی به راه حل و رفع همین اختلاف دیدگاه ها است؛ مذاکراتی که در آن دو طرف تلاش می کنند به یک چارچوب منطقی و مورد رضایت اعضا دست یابند.

منبع:ایرنا