زن در سینمای تجاری ما هیچ تفاوتی با زن در سینمای پیش از انقلاب ندارد / سینما موثرترین هنر برای فرهنگ‌سازی است

حسین شهابی، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: کاراکترهای زنی که در سینما شاهد هستیم نسبت به تلویزیون شباهت بیشتری به واقعیت دارد و در تلویزیون زن هیچ نسبتی با واقعیت ندارد و بیشتر شاهد یک کاریکاتور از زن هستیم که به لحاظ توانایی فکری هیچ شباهتی به آنچه که در جامعه می‌بینیم ندارد و به لحاظ ظاهری نیز همینطور است.

شهابی تصریح کرد: تا زمانی که این نگاه و سیاست در کشور حاکم است تلویزیون همین وضعیت را دارد و با تغییر مدیران نیز هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد و نمی‌توان انتظار داشت تحولی رخ دهد اما در سینما فیلمسازانی که واقع‌نگر هستند و تلاش می‌کنند واقعیات را به تصویر بکشند زن را به واقعی‌ترین شکل ممکن در آثار سینمایی‌شان به تصویر می‌کشند اما در سینمای تجاری ما همان نگاهی به زن وجود دارد که در سینمای پیش از انقلاب هم شاهد بودیم و حتی به نظر من وضعیت نسبت به قبل بدتر شده و زن در سینمای تجاری ما با وجود حجابی که دارد آرایشی غلیظ و وسوسه‌انگیز در چهره‌اش است که فقط همان کارکرد ابزاری پیش از انقلاب را در اثر شاهد هستیم.

این کارگردان درباره بحث خشونت علیه زنان در آثار سینمایی گفت: اثر چندانی به یاد نمی‌آورم که نگاهی درست به موضوع خشونت علیه زنان داشته باشد اما فیلم سینمایی «کاغذ بی‌خط» نمونه خوبی است که به این موضوع پرداخته است. به عنوان یک بیننده اگر بخواهم نگاهی به آثار اخیر سینما داشته باشم به نظرم تعداد آثار با کیفیت در این زمینه بسیار اندک است و حتی فکر می‌کنم سینماگران دغدغه‌مند در این زمینه نیز بسیار انگشت‌شمار باشد چراکه ما جامعه‌ای مردسالار داریم و همین مردسالاری طبیعتاً به سینما نیز تسری پیدا می‌کند چون سینماگران و فیلمسازان هم از همین جامعه هستند و همان نگاه را در آثارشان دنبال می‌کنند.

کارگردان فیلم سینمایی «روز روشن» در ادامه تصریح کرد: در بین هنرها و دیگر ابزارهای فرهنگی سینما موثرترین هنر در فرهنگ‌سازی است و قطعاً این قابلیت و پتانسیل در آن وجود دارد که بتواند نقشی سازنده در مباحثی چون خشونت علیه زنان داشته باشد اما باید یک نکته مهم را مدنظر داشته باشیم و بدانیم یک فیلم نمی‌تواند جامعه را دگرگون کند و تحولات بزرگی به وجود آورد، فیلم‌ها و هر هنر دیگری زیرساخت‌های فرهنگی را دگرگون می‌کنند و سینما در این بین همانطور که اشاره کردم موثرترین هنر است.

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: در جامعه سنتی ما خشونت علیه زنان به وضوح قابل مشاهده است و قطعاً این معضل بیشتر به چشم می‌خورد اما در شهرهای مدرن‌تر این نگاه را کم‌تر شاهد هستیم. رفتاری که با یک خانم جوان در تهران شاهد هستیم نسبت به رفتاری که در شهرستان‌ها با بانوان صورت می‌گیرد بسیار متفاوت است اما در شهرهای بزرگ هم این نگاه را نمی‌توان یک نگاه ایده‌آل دانست و ما به لحاظ فرهنگی و قانونی نیاز به تغییراتی اساسی داریم.

شهابی با اشاره به اینکه از دو منظر فرهنگی و قانونی می‌توان به موضوع خشونت علیه زنان پرداخت، گفت: در سینمای ما بیش از هر چیز موضوع خشونت علیه زنان با نقد قانون دنبال شده است و فیلمسازانی که این معضل را در بسترهای فرهنگی دنبال کرده‌ باشند بسیار اندک هستند. بیشتر آثار سینمایی ما نقد قانونی و ایدئولوژیک به خشونت علیه زنان داشته‌اند و خشونتی عریان را به تصویر کشیده‌اند که نمونه موفقی از این آثار فیلم «خانه پدری» کیانوش عیاری است که شاید مخاطب اصلی این آثار را بتوان قانون‌گذاران و ایدئولوژیست‌ها دانست. اینگونه آثار قطعاً ارزش خاص خود را دارند اما تعداد آثاری که موضوع خشونت علیه زنان را در بسترهای فرهنگی دنبال کرده‌ باشند همانطور که تأکید کردم اندک هستند و شاید دلیل اصلی آن کنکاش و تحقیق باشد که لازمه اینگونه آثار است.

او افزود: بخش زیادی از آموزه‌های فرهنگی ما هیچ ارتباطی با حکومت و سیاست حاضر ندارد و ما خیلی از مسائل خود را باید زیر سایه سیاست و قوانین که حاکم است حل کنیم. فیلمساز باید نگاهش را فرهنگی کند و اگر قرار است فقط به قانون ایراد بگیریم و حرف‌های تکراری بزنیم نه تنها به سازندگی و تغییر آن منجر نمی‌شود بلکه زیستن در این شرایط را هم سخت‌تر می‌کند. تحقیق، پژوهش و مطالعه نیاز به یک دلسوزی و دغدغه‌مند بودن دارد که در هر کشوری چنین افرادی بسیار اندک هستند و به همین دلیل در کشور ما هم همینطور بوده و کمتر اثر و کمتر فیلمسازی را می‌بینیم که چنین نگاهی دنبال کند و به خوبی موضوع را مورد تحقیق و پژوهش قرار دهد.

شهابی در پایان گفت: زبان بسیاری از فیلمسازان امروزمان را درک نمی‌کنم و حتی نمی‌دانم چه می‌گویند. فیلمسازان جوان بسیاری هستند که با یک اثر مطرح می‌شوند و چون تهیه‌کنندگان این افراد را وارد سینما کرده‌اند سرمایه آن‌ها را جهت‌دهی می‌کند و به سمت و سویی می‌روند که می‌بینیم امروز شبیه آن‌ها در سینمای ما بسیار زیاد است. ساختن فیلم‌های اجتماعی که به معضلاتی چون خشونت علیه زنان بپردازد کاری به شدت سخت است چراکه حمایتی از اینگونه آثار صورت نمی‌گیرد و اگر هم دولت برخی مواقع قصد حمایت دارد ممکن است فیلمسازان خوب با حمایت دولت زاویه داشته باشند و به همین دلیل این موضوع معمولاً مغفول می‌ماند. به شخصه همیشه سعی من بر این بوده که معضلات را با تحقیق و پژوهش ریشه‌یابی کنم و معمولاً در آثاری که ساخته‌ام همیشه نقش اصلی را زنان بر عهده داشته‌اند.

انتهای پیام//