گزارش جهانی سرمایه گذاری ۲۰۲۰ / تولید جهانی در ماورای همه گیری ویروس کرونا

به گزارش برنا، گزارش جهانی سرمایه گذاری با  مقدمه ای بر تاثیر ویروس کووید 19 بر جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان شروع شده است. بر  این اساس، پیش بینی می شود که جریان سرمایه گذاری خارجی در سال 2020 تا 40 درصد نسبت به سال 2019 کاهش یابد بطوری که از رقم 1.5 تریلیون دلار به زیر یک تریلیون دلار در سال 2020 برسد که این رقم کمترین میزان ثبت شده بعد از سال 2005 خواهد بود.

 این روند کاهشی در سال 2021 نیز ادامه داشته و بین 5 تا 10 درصد افت را تجربه خواهد کرد و نهایتا در سال 2022 روند کاهش متوقف می شود. اما همه این پیش بینی ها قطعی نیستند و کاملا به مدت زمان بحران سلامت و کارایی سیاستهای مداخله گر برای کاهش تاثیرات اقتصادی پاندمی بستگی خواهد داشت.علاوه بر موضوع بحران سلامت, ریسکهای ژئوپولیتکی و مالی و همچنین استمرار تنشهای تجاری به این عدم قطعیت دامن خواهد زد.

اولین اخطار این کاهش درسود شرکتهای چند ملیتی خود را نمایان کرده است. 5000 شرکت بزرگ چند ملیتی که عمده جریان جهانی سرمایه گذاری خارجی را شامل می شوند به طور میانگین تا 40 درصد کاهش سود نشان داده اند و برخی از صنایع نیز ضررده شده اند.  براین اساس کاهش سود نیز منجر به کاهش وسیع سرمایه گذاری مجدد خواهد شد، چرا که بیش 50 درصد جریان سرمایه گذاری خارجی سالانه ازمحل سرمایه گذاری مجدد انجام می شود.

تاثیر کووید 19 هر چند تقریبا همه دنیا را درگیر کرده است در هر منطقه متفاوت خواهد بود. انتظار می رود که کشورهای توسعه یافته بیشترین سقوط را درجذب سرمایه گذاری خارجی تجربه کنند چرا که این کشور ها  بیش از سایر کشورها بر روی سرمایه گذاری در زنجیره ارزش جهانی تکیه دارند.

 پیش بینی می شود اروپا با کاهش 30 تا 45 درصدی مواجه شود که بیشتر از آمریکای شمالی و سایر کشورهای توسعه یافته خواهد بود (برای این منطقه انتظار کاهش 20 تا 35 درصدی  می رود) برای آسیا نیز همان کاهش 30 تا 45 درصدی پیش بینی می شود. علیرغم کاهش جهانی سرمایه گذاری, کماکان نظام تولید جهانی به نقش مهم خود در رشد و توسعه اقتصادی ادامه خواهد داد.

روند سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان و ایران در سال 2019 :

در سال 2019 ؛ جریان سرمایه گذاری خارجی با 3 درصد افزایش به رقم 1540 میلیارد دلار رسید. 52 درصد از این رقم به کشورهای توسعه یافته, 44 درصد جذب کشورهای در حال توسعه و 4 درصد آن به اقتصاد های درحال گذار رسید که در مقایسه با سال قبل به ترتیب  با 5, منفی 2 و 59 درصد تغییر مواجه بودند.

در کشور های در حال توسعه سهم آفریقا, آسیا و امریکای لاتین به ترتیب 45, 474 و 164 میلیارد دلار بود که نسبت به سال گذشته آن آفریقا و آسیا  به ترتیب با 10 و 5 درصد کاهش روبه رو شده و آمریکای لاتین 10 درصد افزایشی بود. پنج کشور برتر در جذب سرمایه گذاری خارجی ، شامل آمریکا, چین, سنگاپور, هلند و ایرلند به ترتیب با 246، 141, 92, 84و 78 میلیارد دلار  سرمایه می باشند. 

علیرغم فشارهای حداکثری آمریکا علیه اقتصاد کشورمان با خروج از برجام در سال 2018 , در سال دوم خروج این کشور از برجام(2019), جمهوری اسلامی ایران توانست 1508 میلیون دلار سرمایه خارجی جذب کند هر چند این رقم در مقایسه با سال قبل (سال اول خروج امریکا از برجام) که 2373 میلیون دلار بود با 36  درصد کاهش مواجه شد اما کماکان جریان سرمایه گذاری خارجی به کشور متوقف نگردید.   شایان ذکر است که در سال 2019, جریان سرمایه گذاری خارجی کشورهای ترکیه, قطر, عمان, لبنان,کویت, اردن, عراق و افغانستان نیز کاهشی بوده است.

آمار و  روند سرمایه گذاری مستقیم خارجی در جهان :

جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی  به کشورهای آسیایی  (چشم اندازهای ناخوشایند برای سال 2020):

تعداد سرمایه گذاری های جدید اعلام شده در سه ماهه اول سال 2020 در حدود 37٪ کاهش یافته و تعداد ادغام  و تملک ها (M& As) در آوریل 2020 به 35 درصد کاهش یافته است. توقف کارخانه ها و کاهش تولید کارخانه ها بر زنجیره تأمین و در منطقه تأثیر گذاشته است. کاهش درآمد شرکتها ، رکود در تقاضای جهانی و منطقه ای و کند شدن اقتصادی باعث شده  تا شرکت های چند ملیتی ، برنامه های سرمایه گذاری خود را به تعویق بیندازند.

این بیماری همه گیر ضمن کاهش درآمد شرکتها، سرمایه گذاری مجدد شرکت های وابسته خارجی مستقر در منطقه را نیز تحت تأثیر قرار داده است. همچنین با توجه به  آسیب پذیری زنجیره های تأمین و اهمیت نقش چین و سایر اقتصادهای آسیا به عنوان قطب های تولید جهانی ، پیش بینی می شود سرمایه گذاری مستثیم خارجی نیز در نتیجه چالش های نقدینگی با مشکلات شرکت های منطقه روبرو شود.

رکود اقتصاد جهانی اهمیت بیشتری برای ورود و خروج از منطقه خواهد داشت. انتظار می رود که رشد اقتصادی در آسیا تا 0٪ کاهش یابد.

کاهش متوسط جریان ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی ​​در سال 2019 در آسیا

در سال 2019 ، جریان سرمایه گذاری مستقیم به کشورهای در حال توسعه در آسیا با 5 درصد کاهش به 474 میلیارد دلار رسید. رشد ورود سرمایه گذاری در جنوب آسیا (10٪) و جنوب شرقی آسیا (5٪) برای جبران کاهش سرمایه گذاری در شرق آسیا و غرب آسیا (به ترتیب 13٪ و 7٪) کافی نبودند.

جدول مقایسه ای ورود جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی به کشورهای آسیایی:

* هنگ کنگ بعنوان قلب فاینانس آسیا چهارمین کاهش متوالی سالانه را ثبت کرده است.

جدول مقایسه ای ورود جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی  برخی از اقتصاد های برتر:

روند جریان سرمایه گذاری مستقیم در آسیا:

• آسیای شرقی

میزان ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی  به آسیای شرقی در سال 2019 با 13 درصد کاهش به 233 میلیارد دلار رسید. میزان ورود سرمایه به چین به رغم تنش های تجاری تا 141 میلیارد دلار افزایش و به بالاترین رقم در این زمان رسیده است.

جریان سرمایه گذاری به هنگ کنگ چین در سال 2019 با 34٪ کاهش به 68 میلیارد دلار کاهش یافته و چهارمین کاهش متوالی سالانه را ثبت کرد.

جریانات سرمایه به جمهوری کره با 13 درصد کاهش ، به 11 میلیارد دلار رسیده است که ناشی از تنش های تجاری با ژاپن و پایان معافیت های مالیاتی برای سرمایه گذاران خارجی در سال 2018 است.

• جنوب شرق آسیا

جنوب شرق آسیا با افزایش 5 درصدی سرمایه گذاری مستقیم خارجی به سطح رکورد 156 میلیارد دلاری ، همچنان موتور رشد منطقه در سال 2019 است. سرمایه گذاریهای قوی از اقتصادهای آسیا ، ایالات متحده و  سازمان همکاری های منطقه ای آسه آن  (ASEAN) باعث افزایش جریان سرمایه گذاریها شدند. تولید و خدمات همچنان متأثر از جریانات ورودی سرمایه به جنوب شرق آسیا بوده اند.

جریان مستقیم FDI به برخی از کشورهای عضو ASEAN (به عنوان مثال ، میانمار ، جمهوری دموکراتیک مردمی لائوس و تایلند) کاهش یافته و سرمایه گذاری در مالزی نیز بدون تغییر بود است.

• جنوب آسیا

جریان مستقیم FDI به جنوب آسیا با 10٪ افزایش به 57 میلیارد دلار رسید. این افزایش عمدتاً با افزایش 20 درصدی سرمایه گذاری در هند بعنوان بزرگترین دریافت کننده FDI جنوب آسیا به 51 میلیارد دلار منجر شده است.

بیشترین سرمایه گذاری ها در هند  در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و صنایع ساختمانی انجام شده است.

جریان سرمایه گذاری به بنگلادش با 56٪ کاهش به حدود 2 میلیارد دلار کاهش یافته و این نشانگر تعدیل بالاترین سطح ثبت شده در سال 2018 است. در پاکستان نیز سرمایه گذاری مستقیم خارجی بهبود یافته و پس از سقوط 30٪ در سال 2018 ، با رشد 28٪ درصدی به 2 میلیارد دلار رسید.

• غرب آسیا

جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی به غرب آسیا با 7 درصد کاهش به 28 میلیارد دلار رسید. سه کشور - ترکیه ، امارات متحده عربی و عربستان سعودی - بیشترین میزان ورود در سال 2019 را به خود اختصاص داده اند.

امارات متحده عربی بزرگترین دریافت کننده FDI در غرب آسیا با جریان تقریبا 14 میلیارد دلار در سال 2019 بود که نسبت به سال گذشته یک سوم رشد داشته است.

جریان سرمایه گذاری مستقیم به عربستان سعودی به دلیل چند معامله بزرگ تملک و ادغام ( M&A) ،  برای دومین سال متوالی با 7٪ افزایش به 4.6 میلیارد دلار افزایش یافت.

جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی به ترکیه با 35 درصد کاهش به 8.4 میلیارد دلار و سرمایه گذاری به سایر کشورهای غرب آسیا بدون تغییر یا اندکی کاهش یافته است.

ندا مصدق - تحلیلگر اقتصادی