غربالگری ملی سلامت روان در گِرو تصمیم رئیس جمهور/ هشدار؛ تعداد تلفات روانی در دوران پساکرونا بیش از جانباختگان خواهد بود

به گزارش برنا؛ طی سال‌های اخیر انتشار اتفاقات و حوادث ناگوار در جامعه شدت گرفته و با یک نیم نگاهی حتی به یکسال اخیر می‌توان وحشتناک‌ترین اتفاقاتی که می‌تواند در یک قرن اتفاق بیفتد را دید. قتل رومینای 13 ساله با داس به دست پدرش، خودکشی عجیب و غریب و پُرابهام یکی از مجریان سابق تلویزیون، قتل وحشتناک یک کارگردان به دست پدر و مادرش، قمه کشی دختری نوجوان در خیابان و.... که اخیرا شاهد آن بودیم و همه آنها نشان از اوضاع بد سلامت روان مردم کشورمان دارد. بارها روانپزشکان، روانشناسان و... هشدار دادند که کرونا و به دنبال آن تنها بودن‌ها و وخیم بودن اوضاع اقتصادی باعث شده سلامت روان مردم‌مان به شدت آسیب ببیند و باید به حال آن فکری شود. بنابر گفته متخصصان باید گفت که اکنون همه مردم ما مشکلات روانی را تجربه کردند چرا که اگر خودشان و خانواده‌شان درگیر کرونا نشده باشند حتما در اطرافشان دوست، آشنا و فامیلی وجود دارد که دراثر ابتلا به کرونا از دنیا رفته باشد و چنین غم و دردی حتما بر روح و روان مردم تاثیر خواهد گذاشت. غلامرضا ترابی، عضو هیات مدیره انجمن علمی روان درمانی ایران در گفتگویی با خبرنگار برنا از حال بد سلامت روان مردم ایران در این روزها گفت.

دو سوم مبتلایان به اختلالات روان‌پزشکی اصلا از خدمات سلامت روان استفاده نکرده‌اند/از هر 4 نفر در ایران یک نفر اختلال روانی دارد/ افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات بهداشت روان یکی از ضروریات است

ترابی درخصوص تعداد افرادی که در کشور درگیر بیماری روانی هستند، گفت: براساس آخرین پیمایش رسمی سلامت روان که طی سال‌های 1389 تا 1390 انجام شده است می‌توان گفت حدود 24 درصد از افراد 15 تا  64 ساله‌ ساکن کشور، دچار یک یا چند اختلال روان‌پزشکی در طی 12 ماه قبل از بررسی بوده‌اند لذا می‌توان گفت از هر 4 نفر یک نفر ممکن است در طی یک سال به حداقل یکی از اختلالات روان‌پزشکی مبتلا شود که زنان، ساکنین مناطق شهری، افراد بیکار، افراد با تحصیلات کمتر، افراد دارای وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین، بیشتر در معرض خطر هستند. 

او در پاسخ به این سوال که چقدر از بیماران دارای اختلال روانی در کشور از بیماری خود ناآگاه هستند و هیچگونه مراجعه‌ای به روانشناسان و روانپزشکان نداشتند؟ بیان کرد: بر اساس پیمایش مذکور متأسفانه فقط حدود یک ششم گروه سنی 15 تا 64 در طی یک سال از خدمات سلامت روان استفاده کرده‌اند و بدتر اینکه حدود دو سوم افراد مبتلا به اختلالات روان‌پزشکی اصلا از خدمات سلامت روان در طی مدت این مطالعه استفاده نکرده‌اند، مبتلایانی هم که درمان شده بودند؛ همه درمان کافی را دریافت نکرده‌اند. محققین این پیمایش تخمین زده‌اند که فقط حدود بیست درصد کل این بیماران درمان کافی گرفته‌اند یعنی 80 درصد بیماران به علل متفاوتی درمان مناسب و کافی دریافت نکرده‌اند که عدم آگاهی و بینش یکی از علل عدم مراجعه بیماران است و مشکلاتی مانند انگ اجتماعی، داشتن بیماری روان‌پزشکی، نداشتن هزینه‌ی درمان و عدم دسترسی به خدمات نیز مهم هستند.

این روانپزشک درخصوص وضعیت ارائه خدمات سلامت روان به مردم گفت: استراتژی‌هایی که برای افزایش دسترسی به خدمات سلامت روان وجود دارند، معمولا در جهت برطرف کردن موانع و افزایش دسترسی طراحی شده‌اند به عنوان مثال یکی از علل عدم مراجعه‌ی بیماران عدم آگاهی از علائم اختلالات روان‌پزشکی است. خیلی اوقات علایمی مانند تحریک‌پذیری، بی‌حوصلگی و برخی علایم اضطرابی را طبیعی تلقی می‌کنیم و برای اخذ کمک مراجعه نمی‌کنیم. افت عملکرد شغلی، اختلال در روابط بین فردی و نداشتن احساس خوب بودن مواردی هستند که نیاز به توجه جدی دارند لذا آموزش همگانی مناسب یکی از این موانع را می‌تواند کمرنگ کند. 

او ادامه داد: ادغام مراقبت‌های بهداشتی سلامت روان در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه می‌تواند دسترسی به خدمات سلامت روان را آسان‌تر کند، ارائه‌ی خدمات سلامت روان در مراکز بهداشتی و خانه‌های بهداشتی در این جهت کمک‌کننده است، راه‌اندازی درمان جامعه‌نگر در کشور یکی از ضروریات است که باید به آن پرداخت. این رویکرد به سیستم مراقبتی‌ای اشاره دارد که در آن به جای یک مرکز خاص مانند بیمارستان روان‌پزشکی، جامعه‌ی بیمار، ارائه دهنده‌ی اصلی بهداشت روانی است؛ این سیستم شامل تیم‌های تخصصی‌ است که می‌توانند انواع خدمات را با سهولت بیشتری به افراد در معرض خطر و مبتلا برسانند.

ترابی یکی دیگر از موانع را هزینه‌ی خدمات دانست و گفت: افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات درمانی یکی از ضروریات است چرا که بسیاری از بیماران توان پرداخت هزینه‌‌های درمان‌های دارویی و روان‌درمانی را ندارند بنابراین افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات بهداشت روان که ثابت شده هزینه اثربخشی قابل قبولی دارد، ضروری است. یکی دیگر از موانع دسترسی به خدمات روان‌پزشکی انگ اجتماعی مراجعه به روان‌پزشک است، این تصور که هر کس به روان‌پزشک مراجعه کند دیوانه است معمولا باعث اجتناب افراد برای درمان می‌شود.

این روانپزشک ادامه داد: سه استراتژی اصلی کاهش انگ بیماری روان‌پزشکی عبارتند از تبلیغات، آموزش و برقراری تماس با بیماران بنابراین باید کمپین‌های تبلیغاتی‌ را تدارک دید تا بتوانند اطلاعات درست را منتشر کنند به عنوان مثال این که بیماری روان‌پزشکی قابل درمان است و فرد را از حقوق خود محروم نمی‌کند اگر جایی فردی یا سازمانی حقوق افراد مبتلا به اختلال روان‌پزشکی را تضییع می‌کنند باید واکنش نشان داد و ضروری است که جلوی تبعیض‌های اعمال شده ایستاد و باید مراقب بود که بیماران منزوی نشوند و باید به سمت ایشان رفت و جلوی حاشیه‌نشینی ایشان را گرفت، چه با حمایت‌های مالی و چه با دعوت و به‌کارگیری ایشان در امور اجتماعی و اقتصادی اما برخی استراتژی‌ها ممکن است نتیجه‌ی عکس بدهند.

25 درصد از مردم کشور از اختلالات روانی رنج می‌برند/ 60 درصد مردم از بیماری روانی خود اطلاع ندارند

علی اسدی، معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت نیز در گفتگو با خبرنگار برنا از تعداد افرادی که مبتلا به اختلالات روانی هستند خبر داد. او می‌گوید: در گروه سنی 14 تا 65 سال یعنی میان 50 میلیون نفر از جمعیت کشور، حدود 23 تا 25 درصد آنها دارای یک اختلال روانپزشکی هستند یا یک اختلال روانی را تجربه کردند درواقع تعداد این افراد بالغ بر 12 تا 15 میلیون نفر است.

اسدی حوادث، جنایات و اخبار تلخ اخیر را عاملی موثر در افزایش اختلالات روانی بیان کرد و گفت: اتفاقات تلخ و ناگواری که اخیرا در کشور رخ داد، می‌تواند اختلالات روانی را در مردم تشدید کند نه این صرفا باعث بیماری شود چراکه این حوادث در همه جای دنیا رخ می‌دهد و طبیعی‌ست اما این اتفاقات می‌توانند به عنوان یک آسیب روانشناختی تاثیرات منفی در جامعه بگذارند و ترس، وحشت، بی اعتمادی،کاهش همبستگی، احساس عدم امنیت در افراد جامعه و تغییر رابطه انسان‌ها با یکدیگر و... ایجاد کنند و درنهایت باعث آسیب‌های رفتاری شوند بنابراین اگر قتل و جنایتی در جامعه صورت بگیرد، به تنهایی باعث ایجاد اختلال روانپزشکی نمی‌شود اما اگر کسی زمینه یک اختلال روانپزشکی را داشته باشد، طبیعتا با شنیدن این اخبار و حوادث بیماری او تشدید می‌شود مانند یک بیمار قلبی که ممکن است بیماری‌اش با شنیدن اینگونه فجایع، بدتر شود.

معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت می‌گوید که حدود 60 درصد مردم دارای افسردگی، اضطراب، وسواس و یکی از اختلالات روانی هستند که اطلاعی ندارند و نمی‌دانند که بیماری دارند و باید خود را درمان کنند از طرفی حدود 40 درصد مردم می‌دانند به یکی از اختلالات روانی مبتلا هستند اما فکر می‌کنند خودش خود به خود خوب می‌شود به همین دلیل به روانشناس، مشاور و روانپزشک مراجعه نمی‌کنند و تصور دارند با استراحت کردن،  گل گاوزبان خوردن و... می‌توانند خودشان را درمان کنند درصورتی که افسردگی، اضطراب، وسواس، اختلالات خلقی و... جزء بیماری‌های روانپزشکی است که فرد در صورت ابتلا باید از طریق مراجعه به پزشک، مداخلات دارویی و غیردارویی خود را درمان کند.

او معتقد است هنوز برخی مردم گمان می‌کنند مراجعه به روانشناس اَنگ اجتماعی محسوب می‌شود. اسدی دراین باره می‌گوید: متاسفانه هنوز که هنوز است مردم ما وقتی متوجه بیماری روانی خود می‌شوند، رفتن نزد روانشناس و روانپزشک را قبول ندارند و همچنان گمان می‌کنند اَنگ اجتماعی است و بدتر از آن افرادی هستند که گمان می‌کنند بیماری‌شان خود به خود درمان می‌شود و حتی بیمارانی داریم که وقتی متوجه می‌شوند نزد پزشک متخصص اعصاب و روان می‌روند و اطلاعی ندارند که این پزشک با روانپزشک و روانشناس متفاوت است به طورکلی تمام این موارد نشان دهنده سطح پایین سواد سلامت روان در جامعه است.

حال که از وضعیت سلامت روان کشور مطلع شدیم و دیدیم اصلا حال خوشی ندارد به سراغ محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی رفتیم تا درباره راهکار برون رفت از این وضعیت سوال کنیم. حاتمی معتقد است کرونا باعث شده وضعیت سلامت روان کشور اصلا خوب نباشد و در دوران پساکرونا با سونامی اختلالات روانی مواجه شویم.

 آیت الله رییسی کمیته سلامت روان را در ستاد ملی مقابله با کرونا راه اندازی کند/ نیازمند کمک دولت برای انجام غربالگری ملی سلامت روان هستیم/ دوران پساکرونا دوران سونامی اختلالات روانی است

حاتمی در گفتگویی که با خبرنگار برنا داشت درباره وضعیت سلامت روان کشور گفت: کرونا مانند یک دشمن به کشور حمله کرده و مردم با کارهایی چون ماسک زدن، ضدعفونی کردن دست‌ها، حفظ فاصله اجتماعی، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و...  اکنون همه مشغول دفاع کردن هستند. این جنگ حتی از جنگ تحمیلی هم به مراتب بدتر است چون ما نمی‌دانیم این دشمن در خانه‌‌ی ما وجود دارد یا نه و همین ترس باعث شده مردم در حالت دفاع قرار گیرند و وقتی افراد در این حالت باشند مشکلات و آسیب‌ها در آنها دیده نمی‌شود مگر اینکه حاد باشد و فرد را زمین بزند اما به طور کلی وقتی این حمله کاهش پیدا کند و سیر نزولی به خود بگیرد آماجی از انواع اختلالات در افراد به وجود می‌آید.

او ادامه داد: اختلالات روان تنی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت اختلالات روان شناختی مانند افسردگی، وسواس اختلالات شخصیتی و... از جمله آسیب‌های اجتماعی است که در حال افزایش شدید است و پیش بینی ما این است که اگر به دوران پساکرونا برسیم، سونامی اختلالات روانی راه می‌افتد درواقع اگر 600 نفر در روز فوتی داریم در دوران پساکرونا تعداد تلفات به لحاظ اختلالات روانی بیشتر خواهد شد  به همین دلیل باید یک کمیته ویژه در ستاد ملی مبارزه با کرونا شکل گیرد تا از راه افتادن چنین سونامی پیشگیری شود.

رئیس سازمان نظام روانشناسی با درخواستی از رئیس جمهور گفت: پیشنهاد ما برای کنترل و برون رفت از این مشکل، غربالگری ملی و اعطای شناسنامه سلامت روان است یعنی همانطور که همه مردم یک شناسنامه دارند، در کنار آن شناسنامه سلامت روان هم داشته باشند تا وضعیت روحی و روانی آنها ثبت شود و درصورت لزوم به آنها خدمات روانی ارائه شود.

حاتمی ادامه داد: از رئیس جمهور، آیت الله رئیسی درخواست دارم کمیته سلامت روان را در ستاد ملی مقابله با کرونا ایجاد کند تا در کنار رسیدگی به جسم مردم، سلامت روان آنها نیز مورد رسیدگی قرار گیرد.

او می‌گوید که این غربالگری ملی باید از آموزش و پرورش آغاز شود لذا انعقاد تفاهم نامه و هماهنگی با وزیر این وزارتخانه از اهمیت بالایی برخوردار است. حاتمی پس از آموزش و پرورش، استفاده از ظرفیت سایر وزارتخانه‌ها برای انجام این غربالگری ملی را لازم و ضروری دانست.

رئیس سازمان نظام روانشناسی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا برای انجام این غربالگری وسیع کمبود نیرو ندارید؟ گفت: اگر غربالگری ملی آغاز شود از 300 هزار دانشجوی روانشناسی، روانشناس و مشاوری که هم اکنون در سطح کشور وجود دارد استفاده خواهیم کرد.

لزوم اعمال تمهیداتی برای ارتقای سطح سواد سلامت روان مردم

این روزها که حالِ روح و روان مردم ایران به دلیل مشکلات موجود، اصلا مناسب نیست و شاهد انواع و اقسام اختلالات روانی، خشونت، پرخاشگری و... در مردم هستیم، لزوم ارائه خدمات روانشناسی و روانپزشکی بیش از همیشه احساس می‌شود بنابراین ضروری‌ست که تمهیداتی از سوی وزارت بهداشت و درمان، دولت، سازمان بهزیستی و  مجلس شورای اسلامی با همکاری روانشناسان و روانپزشکان اندیشیده شود تا حال مردم و روح و روان آنها بهتر و از فجایعی که ممکن است در آینده ناشی از مشکلات و اختلالات روانی برای فرزندانمان به وجود بیاید، جلوگیری شود البته که نباید از موضوع ارتقای سطح سلامت روان در میان مردم غافل شد؛ چرا که براساس آمار 60 درصد مردم از بیماری‌ها و اختلالات روانی خود بی خبر هستند بنابراین آموزش سواد سلامت روان باید در اولویت صدا و سیما، رسانه‌ها و مدارس قرار گیرد.

//انتهای پیام: 5