ایزوپروپیل الکل چه تفاوتی با متانول و اتانول در ضدعفونی سطوح دارد؟

به گزارش برنا، در این مقاله قصد داریم تا به بررسی سه الکل بسیار پرکاربرد در صنایع شیمیایی و بهداشتی، یعنی ایزوپروپیل الکل، متانول و اتانول و کاربرد آن ها در ضدعفونی کردن سطوح بپردازیم.

با شیوع و همه ‌گیری ویروس کرونا تقاضا برای مواد شیمیایی پاک کننده به ویژه انواع الکل، رشد بسیار قابل توجهی داشته است. در این میان، سه الکل ایزوپروپیل الکل با فرمول شیمیایی C3H8O، اتانول با فرمول شیمیایی C2H5OH و متانول با فرمول شیمیایی CH3OH با توجه به نوع کاربرد، سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص داده اند.

ایزوپروپیل الکل

ایزوپروپیل الکل (Isopropyl alcohol) مایعی بی رنگ، قابل اشتعال و با بوی قوی است که در گروه الکل های ثانویه قرار می گیرد. این الکل، نخستین بار در سال ۱۹۲۰ با استفاده از هیدراسیون پروپن و برای کاربردهای اغلب نظامی تولید شد؛ اما با گذشت زمان و افزایش حجم تولید، به ویژه در اواسط دهه 90 میلادی، ایزوپروپیل الکل نقش مهمی در بین مواد ضد عفونی کننده و بسیاری از پاک کننده ها پیدا کرد.

کاربرد ایزوپروپیل الکل صنعتی

ویژگی مهم ایزوپروپیل الکل، که آن را به ویژه در صنایع الکترونیک و محصولات دیجیتالی حساس به آب، محبوب کرده است، سرعت تبخیر بالا و عدم باقی ماندن جای آن بر روی قطعات است. به طور کلی آب، یکی از اجزای ضروری اغلب محصولات پاک کننده است، اما برخی از وسایل برقی و الکترونیکی نباید هرگز با آب تماس داشته باشند. ایزوپروپیل الکل 99٪ با سرعت باورنکردنی، تبخیر می شود و به این ترتیب هیچ اثری بر روی سطح مورد نظر باقی نمی گذارد.

اتانول

اتانول (Ethanol) که با نام های الکل اتیلیک یا اتیل الکل نیز شناخته می شود، در گروه الکل های ساده طبقه بندی می شود. اتانول یک مایع فرار، قابل اشتعال و بی رنگ با بوی مشخص و خاصیت ضدعفونی کننده است. به دلیل خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی و قیمت مناسب، اتانول در بسیاری از ضدعفونی کننده های دست و دستمال های مرطوب کننده پزشکی استفاده می شود.

الکل دناتوره شده چیست؟

همانطور که عنوان شد، اتانول مایعی بی رنگ و با بوی مشخص است و ممکن است با آب یا سایر نوشیدنی ها اشتباه گرفته شود. الکل دناتوره شده همان الکل اتانول است که با مواد افزودنی مخلوط می شود تا برخی از ویژگی های آن مانند رنگ و بو تغییر کنند. الکل دناتوره شده اغلب به عنوان حلال و سوخت برای اجاق های کمپ استفاده می شود.

متانول

متانول (Methanol) یا همان متیل الکل یک ترکیب آلی مایع است که در صنعت، کاربرد های بسیار فراوانی دارد. متانول یک الکل بی رنگ با فراریت بالا و بویی تندتر از اتانول است. متانول به صورت مستقیم و غیر مستقیم برای تهیه انواع سوخت مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این الکل، به همراه برخی دیگر از مواد شیمیایی، می تواند عدد اکتان و کیفیت بنزین را افزایش دهد.

کدام الکل برای ضدعفونی سطوح مناسب تر است؟

متانول برخلاف اتانول و ایزوپروپیل الکل به راحتی تجزیه می شود به همین دلیل قدرت پاک کنندگی چندانی ندارد. البته متانول به عنوان ناخالصی، گاهی اوقات در اتانول نیز وجود دارد، بنابراین مقادیر کمی از آن می تواند در ضدعفونی کننده ها نیز وجود داشته باشد.

اتانول و ایزوپروپیل، الکل هایی هستند که توسط سازمان غذا و دارو  (FDA) برای ضدعفونی دست ها و محیط های بهداشتی تایید شده اند. ولی متانول بسیار سمی تر از الکل های اتیل یا ایزوپروپیل است، بنابراین ممکن است هنگام تماس با پوست، یا استنشاق باعث آسیب جسمانی شود. در واقع استفاده از متانول به عنوان ماده اصلی در ضدعفونی کننده دست، توصیه نمی شود و در برخی از کشورها محصولات که حاوی بیش از 4 درصد متانول هستند، باید برچسب "سمی" داشته باشند.

فرق اتانول و متانول چیست؟

با اینکه هر دوی این الکل ها متعلق به یک خانواده از مواد شیمیایی هستند اما اتانول و متانول فرق زیادی با هم دارند. متانول از گاز طبیعی یا زیست توده به دست می آید. نام مستعار متانول "الکل چوب" است زیرا مقادیر زیادی از آن از تقطیر چوب جنگل به دست می آید.

وجود متانول در محصولات مصرفی انسان به عنوان یک آلاینده بالقوه کشنده در نظر گرفته می شود زیرا در بدن اکسیده شده و به فرمالدئید تبدیل می شود. این ترکیب منجر به مشکل در تنفس، تاری دید یا کوری، کاهش فشار خون، تحریک و گیجی، سرگیجه، سردرد، تهوع و استفراغ، تشنج و سمیت کبدی می شود.

متانول در دمای اتاق، فشار بخار بالایی دارد و به سرعت تبخیر می شود. بر این اساس استفاده از متانول، به عنوان ضدعفونی کننده مناسب نیست، زیرا زمان تماس کافی برای کشتن میکروارگانیسم ها را ندارد. علاوه بر این، بخاراتی که از متانول منتشر می شود برای افرادی که با آن کار می کنند خطرناک است.

متانول در درجه اول یک افزودنی سوختی کارآمد و یک حلال صنعتی است. این ترکیب، محصولات جانبی مانند فرمالدئید را تولید می کند که اغلب در پلاستیک ها یافت می شود.

اتانول، الکلی است که گاهی اوقات الکل خالص یا الکل غلات هم نامیده می شود. اتانول از قندهای گیاهی از طریق فرآیند تخمیر تولید می شود و در مقایسه با متانول، مولکول پیچیده تری دارد. اتانول به عنوان حلال در داروها و رنگ ها استفاده می شود. این ترکیب، به عنوان ضد عفونی کننده در محصولات پزشکی، ژل ها و دستمال مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجا که اتانول با آب، مخلوط می شود از آن به عنوان یک حلال عالی در ساخت عطرها و دئودورانت ها نیز بهره می برند.

تفاوت ایزوپروپیل الکل با اتانول در چیست؟

اتانول و ایزوپروپیل نمونه هایی از الکل های ساده هستند که به عنوان سوخت، حلال، مواد نگهدارنده، ضد یخ، و مواد پاک کننده و ضد عفونی کننده استفاده می شوند. اتانول با هیدراته شدن اتن یا هنگامی که قند، توسط سلول های مخمر تخمیر می شود، تولید می شود. از طرف دیگر ایزوپروپیل با هیدراتاسیون پروپن یا تخمیر توسط باکتری ها تولید می شود.

از اتانول و ایزوپروپیل الکل می توان به عنوان ماده پاک کننده استفاده کرد. هر دو الکل، پروتئین ها و لیپیدهای موجود در دیواره سلولی ویروس ها و باکتری ها را تخریب کرده و آنها را از بین می برند.

سخن پایانی

درصد بالای ایزوپروپیل الکل، الزاما به معنای کارایی بیشتر آن در پاک کردن سطوح نیست. به عنوان مثال الکل 100% ایزوپروپیل در مقایسه با الکل 65 یا 70 به دلیل اینکه سریع تر تبخیر می شود ممکن است عملکرد ضعیف تری داشته باشد، و این بدان معناست که الکل 100% لزوماً نمی تواند همه میکروب ها و ویروس ها را قبل از تبخیر نابود کند. افزودن پراکسید هیدروژن یا آب به ایزوپروپیل الکل، باعث افزایش ماندگاری آن شده و کمک می کند در پاکسازی سطوح موثرتر عمل کند. البته محلول های زیر 50 درصد نیز به طور قابل توجهی کارایی خود را از دست می دهند.

درصد الکل موجود در تمام مخلوط های آب و الکل را می توان با استفاده از الکل سنج اندازه گیری کرد. الکل سنج، یک لوله شیشه ای تو خالی مدرج است که در ظرف مایع شناور شده و سپس متناسب با میزان الکل موجود، در مایع فرو می رود. محلی از استوانه که سطح مایع الکل سنج را لمس می کند نشان دهنده درصد الکل موجود است.