قانونی که به جای درخت، آپارتمان می‌کارد/ مصوبه برج‌باغات تغییر می‌کند؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی برنا؛ تهران حدفاصله کوهستان و دشت قرار گرفته و جالب است بدانید آب و هوای رویایی هم دارد و از نظر اقلیمی می‌تواند فضای سبز گسترده‌ای را در دل خود داشته باشد اما ساخت و ساز قارچ گونه طی دهه‌های اخیر علاوه بر تغییر مسیر باد، فضای سبز تهران را به نابودی کشانده است. برخی معتقدند گلوله تخریب محیط زیست تهران در دهه 70 شلیک شده با این‌حال این روزها همه می‌دانیم تهران هوا ندارد و فضای سبز آن هم به نفع آهن و سیمان منهدم شده است؛ امری که رهبر معظم انقلاب بارها بدان اشاره کرده و با حضور در مراسم درختکاری بر لزوم حفظ درختان تاکید دارند.

تاکید رهبر انقلاب بر حفظ فضای سبز

وضعیت فضای سبز در کشور و تهران به گونه‌ای است که رهبر فرزانه انقلاب هم نسبت بدان هشدار داده‌اند. ایشان در اسفند 99 می‌فرمایند: «متأسّفانه در جامعه هستند کسانی که محیط ‌زیست را قربانی منافع شخصی خودشان می‌کنند؛ فدای سودطلبی و منفعت‌طلبی خودشان می‌کنند. هستند از این کسانی که این‌جوری‌اند، طبیعت را تخریب می‌کنند، جنگل و کوه را نابود می‌کنند، مراتع را پایمال می‌کنند، سفره‌های زیرزمینی و آب را به یغما می‌برند؛ اینها همه واقعاً بلای بزرگی است که تخریب محیط‌ زیست است و همه باید مقابل آن بِایستند؛ چه مسئولین و چه آحاد مردم. خب اینها در واقع زندگی آینده‌ بشر را به خطر می‌اندازد؛ آن‌که کوه‌ها را در واقع وسیله‌ای قرار می‌دهد برای بالا بردن آهن و فولاد و ساختمان‌سازی و آپارتمان‌سازی و مانند اینها یا مراتع را نابود می‌کند یا [درختان] جنگل‌ها را می‌بُرد و تبدیل به یک کاربری‌های مضر می‌کند، در واقع نسل‌های آینده‌ بشری را دارد از این نعمت‌ها محروم می‌کند و به خطر می‌اندازد.»

حال چه اتفاقی رخ می‌دهد که بیش از 3 هزار هکتار از درختان تهران نابود می‌شود؟ برخی معتقدند ساخت و ساز در دهه‌های مختلف تهران سبب نابودی باغات شده است اما فعالان محیط زیست شهر فروشی را یکی از این عوامل می‌دانند و مصوبه برج باغات را از المان‌های فروش شهر به نفع ساختمان‌ها دانسته‌اند.

مصوبه برج باغات چیست؟

مصوبه برج‌باغ‌ها یکی از مصوبات دوره دوم شورای شهر تهران است که در پنجاه و سومین جلسه رسمی علنی فوق‌العاده شورای اسلامی شهر تهران در سال ۸۲ به تصویب رسید و در شورای عالی شهرسازی و معماری کشور نیز تائید شد و به موجب آن متولیان ساخت و ساز می‌توانستند صرفا در ۳۰ درصد از مساحت باغ، ساخت و ساز انجام دهند و ۷۰ درصد باقی مانده باغ را حفظ کنند، گرچه این مصوبه با نیت حفظ و صیانت از باغات از سوی شورای دوم تصویب شد اما در عمل به این صورت اجرا نشد چراکه شهرداران مناطق اجازه می‌دادند تا این باغات بیش از 30 درصد مورد بهره برداری قرار بگیرد و به بهانه ساخت پارکینگ دست اندازی ها بیشتر می شد همچنین پی‌ریزی‌هایی که برای ساخت 8 طبقه انجام می‌شود بنا به عقیده کارشناسان آسیب جدی به ریشه درختان زد همه این اقدامات  از جمله ایجاد رمپ، ساخت پارکینگ، عبور ماشین آلات و... سبب شد عملا کل باغ مورد بهره‌برداری قرار بگیرد و بدین ترتیب سر درختان تهران یکی پس از دیگری بریده شد.

عدم اجرای درس این مصوبه سبب شد تا مصوبه برج باغات به مصوبه تخریب باغات تبدیل شود و از مجموع ۱۴ هزار هکتار مساحت اراضی سبز و باغات تهران، حدود ۸ هزار هکتار باقی بماند آن هم در شرایطی که سهم زمین‌های باغی فقط ۱۲۰۰ هکتار یعنی معادل کمتر از ۲ درصد مساحت پایتخت برآورد می‌شود.

مصوبه ای که هرگز درست اجرا نشد

برخی از کارشناسان معتقدند این مصوبه سبب شده باغات تهران قلع و قمع شود و برخی دیگر معتقدند بعد از مصوبه برج باغ، قیمت مسکن نجومی شد. در هر صورت بسیاری از متولیان امر بر این اعتقاد هستند که این مصوبه بیشتر منجر به از بین بردن باغات تهران شده است بنابراین  30 درصد سطح اشغال شوخی بیش نبود و باغات عملا نابود شد.

بعد از گذشت 13 سال اعضای سابق شورای شهر گذشته به این نتیجه رسیدند که مصوبه برج باغ‌ها به بحرانی برای نابودی باغات تبدیل شده است و اولین قدم آن ها لغو مصوبه برج باغات و تبدیل آن به خانه باغ بود. در این راستا طی جلسه شورای شهر تهران اعضای شورای شهر تهران صبح  روز سه شنبه 22 اسفند ماه 1396 به لغو مصوبه برج باغ رأی مثبت دادند.

بر اساس مصوبه اسفندماه ۹۶ شورای اسلامی شهر تهران، صدور هرگونه پروانه ساختمانی در املاک با نوعیت باغ یا مزورعی، ممنوع اعلام شد و مصوبه خانه باغ،پس از تصویب نهایی در شورای عالی شهرسازی و معماری، جایگزین مصوبه برج باغ شد.

لغو برج باغ و تصویب خانه باغ مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی را دارد. شهرداری و شورا اگر بخواهند تغییری دهند و چنانچه اصلاحاتی مدنظر باشد باید در این شورا تصویب شود.

اما خانه باغ که جایگزین برج باغ شد بر چه اصولی تاکید دارد؟

بر اساس مصوبه خانه باغ، ساخت و ساز باغات  ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متر، با سطح اشغال ۱۵ درصد در دو طبقه و حداکثر تراکم ۳۰ درصد میسر است. باغات ۳ تا ۵ هزار متر سطح اشغال ۱۵ درصد در سه طبقه و تراکم تا ۴۵ درصد و برای باغات تا ۵ هزار متر مربع سطح اشغال ۱۵ درصد و تعداد سه طبقه با تراکم ۱۵ درصد اجازه ساخت داده می شود اما برای مازاد مساحت ۵ هزار مترمربع، ۱۰ درصد سطح اشغال در سه طبقه و ۳۰ درصد تراکم در نظر گرفته شده است تا در این باغات که ۷۵ درصد باغات باقی مانده شهر هستند کاهش بارگذاری داشته باشیم نه اینکه هرچه مساحت باغ بالاتر می رود بارگذاری افزایش پیدا کند.

باید باغات با مساحت بالای ۳۰۰۰ متر مربع، ۷۰ درصد را به نام شهرداری سند بزنند تا تبدیل به پارک عمومی شود در ۳۰ درصد باقی مانده می‌توانند ۶۰ درصد بسازند که بر این اساس در ۱۸ درصد کل باغ ساخت و ساز می‌شود. نحوه ساخت و ساز در اراضی صنعتی و کارگاهی (S۳) که باغ یا مزروعی باشند نیز حداکثر ۲ طبقه ۳۰درصد خواهد بود.

اعضای سابق شورای شهر تهران درصدد بودند تا با تغییر کاربری باغات و تبدیل آن به مراکز خدماتی، خانه سالمندان و یا پارک و کافه، ریه های شهر را حفظ کنند اما شورای شهر ششم نظر دیگری دارند و در پی تغییر این مصوبه هستند.

تغییر مصوبه خانه باغ در شورای شهر/ در صورت قطع درخت افراد جریمه می پردازند

مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران، با اشاره به مصوبه خانه باغ گفت: مصوبه ساخت و ساز در باغات در شوراهای دوره دوم، سوم و چهارم اجرا می شد اما در دوره پنجم اصلاح کردند و عوض شد. حملات زیادی به آن چه در ادوار گذشته رخ داده بود صورت گرفت و می‌گفتند این قانون، باغات را از بین برده در صورتی که اینچنین نبود و ساختمان سازی‌ها قفل شد.

او افزود: اما با تصویب مصوبه خانه باغ تنها دو مجوز برای اجرا صادر شد.

چمران ادامه داد: بحثی نیست و شهرداری باید باغات را خریداری کند اما در حال حاضر بر اساس قانون خانه باغ، نمی توان خانه مسکونی ساخت. زمینی ممکن است درخت داشته باشد اما تنها در 15 درصد ساختمان سازی می شود با اجرای این مصوبه همه ساختمان سازی ها قفل شده است.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه شهروندان در حال حاضر شکایت می شود، گفت: آمادگی وجود دارد به گونه ای کار کنیم کسانی که زمینشان درخت، فضای سبز و باغ دارد، درخت و فضای سبز به آن‌ها ضرر نزند.

چمران با اشاره به اینکه تغییر مصوبه باید در شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب برسد، اظهار کرد: با راه و شهرسازی صحبت کردیم ان‌شاءالله زودتر این اصلاحیه آنجا برود و به تصویب برسد و کسانی که می‌خواهند فضای سبز ایجاد کنند ضرر نکنند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران گفت: فردی زمینش متری 100 میلیون میارزد حالا اگر این زمین، باغ باشد قیمتش یک سوم می شود و فرد آسیب می بیند و نمی‌تواند ساخت و ساز انجام بدهد که ضرر می‌بینند. باید بتواند ساخت و ساز کند به شرط آنکه درختی قطع نشود. فضای سبز هم حفظ شود فرد هم ساختمان می‌سازد.

او در پاسخ به این سوال که به خاطر ساخت پارکینگ درختان قطع می‌شود، گفت: اینکه درختی در زمین قطع می شود بستگی به نوع ساخت دارد. اگر درختی قطع شود جریمه 5 برابری دارد.

چمران با اشاره به اینکه اگر درختی از بین رفت باید جرائم را بپردازد که سه برابر بن درخت است، گفت: افراد باید یا در همان جا یا در جای دیگری درخت بکارند.

رئیس شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه با تغییر مصوبه افراد به سمت جریمه خواهند رفت یا نه، اظهار کرد: وقتی افراد جریمه مالی شوند دیگر به سمت قطع نمی‌رود. اگر احیانا تقصیر فرد نبود و لودری درخت را قطع کرد پیش بینی جریمه شده است.

او در پایان گفت: نمی‌گویم به مصوبه قبلی برگردیم. 12 سال است که آن را اجرا کردیم و نیاز به اصلاحات دارد و افراد هم نباید تخلف کنند. مثلا پارکینگ کم می‌آورد و زیر حیاط می‌ساختند که درخت قطع می‌شد جلوی این را می‌گیریم.

لایحه ساخت و ساز در باغات تغییر پیدا می‌کند

مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران، با اشاره به احتمال تغییر این مصوبه گفت: این موضوع نیاز به بررسی دقیق و کارشناسانه دارد. به شهردار تهران گفته‌ام در غالب کمیته‌ای این موضوع مورد بررسی قرار گیرد و به صورت لایحه‌ای به شورا ارائه کند.

او افزود: حتما باید برای حفظ و توسعه باغات در شهر تهران برنامه‌ریزی کنیم. در راستای این قضیه پیشنهادات و مشوق‌هایی که باعث توسعه، افزایش و گسترش باغات در شهر تهران شود در نظر می‌گیریم و باید تمهیداتی به خرج دهیم که این اتفاق رخ دهد.

عضو شورای شهر ششم با بیان اینکه لازم است کار کارشناسی صورت گیرد، اظهار کرد: باید مشوق‌هایی برای صاحبان باغات در نظر بگیریم و حق انتقال توسعه را هم مورد بررسی قرار دهیم. با این رویکرد که در مناطق کم برخوردار فضای سبز و مناطقی که فضای سبز کمتری دارند گسترش و توسعه فضای سبز داشته باشیم. شهرداری طرحی در غالب لایحه به شورا ارائه دهد و بررسی کنیم و با تغییراتی به تصویب می رسانیم.

رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران با بیان اینکه حتما در خصوص باغات در این دوره طرحی به تصویب می‌رسانیم که وضعیت از این حالت خارج شود، گفت: چراکه خیلی از زمین‌هایی که کاربری باغ داشته از دهه‌های گذشته درختی وجود ندارد.

او ادامه داد: شهرداری در مناطق مختلف تعداد زیادی باغ خریداری کرده و امسال هم در برنامه داریم این اتفاق رخ دهد و رویکرد ما خرید باغ در مناطق کم برخوردار است یعنی بودجه‌ای در نظر داریم و در مناطق کم برخوردار این باغات خریداری می‌شود.

پیرهادی در پاسخ به این سوال که مناطق شمالی تهران دیگر کشش ساخت و ساز و تحمیل ترافیک را ندارد، اظهار کرد: کمیته‌ای که عنوان کردم حتما این موارد را بررسی می‌کند و بر اساس ضوابط قانونی اقدام می‌شود.

عضو شورای شهر ششم در پایان افزود: تغییراتی در مصوبه برج باغات داریم که باعث حفظ و گسترش باغات و فضای سبز شود و کاری نمی‌کنیم که باعث حفظ و گسترش باغات نشود و موضوع درآمدی برای ما مطرح نیست.

حتی یک نمونه از باغات در دوره مصوبه برج باغ حفظ نشده است/ مناطق شمالی پایتخت ظرفیت ساخت و ساز بیشتری را ندارد/ ایده جایگزینی درخت باغ با درختکاری در نقطه دیگر فاتحه باقیمانده باغات را خواهد خواند

آرش حسینی میلانی، رئیس سابق کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر، با اشاره به ضرورت حفظ مصوبه خانه باغ گفت: مصوبه برج باغ عملا سبب تخریب باغات شد و شهرداری به صورت کارشناسی و علمی این موضوع را تائید کرده است.

او افزود: شهرداری نشان داد حتی یکی نمونه از این باغاتی که با فرمول برج باغ ساخت و ساز شده بود، حفظ نشد. 128 هکتار با اجرای مصوبه برج باغ در تهران از دست دادیم و این سازوکار به تخریب انجامید.

حسینی میلانی تصریح کرد: عمده باغات در مناطق شمالی شهر بوده و دارایی سبز تهران محسوب می شود. این دارایی سبز به لحاظ محیط زیستی باید حفاظت شود اما باید سازوکاری در نظر گرفت که حقوق صاحبان باغات هم حفظ شود.

او افزود: برای این کار شورای شهر پنجم بیان کرد که ساخت و ساز مسکونی در این پلاک ها محدود شود و با تائید شورای عالی معماری و شهرسازی به مالکین اجازه داده شد سایر کاربری های سازگار با حیات باغات مستقر شود که انتفاع اقتصادی برای مالکین داشته باشد.

حسینی میلانی با اشاره به اینکه هیچ نوع کاربری در شرایط فعلی قابل رقابت با برج سازی های گسترده قدیمی نیست، اظهار کرد: سوداگری زمین در شهر تهران منافع نجومی ایجاد می کند.

او ادامه داد: اعضای شورای ششم مطرح کردند مصوبه خانه باغ سبب شده تا ساخت وساز در شمال تهران قفل شود اما ساخت و ساز در این ابعاد چقدر درمنطقه یک با تراکم جمعیتی بالا به مصلحت شهر است؟ این منطقه سالیان سال است که از ظرفیت جمعیتی خود عبور کرده است حالا دوباره رونق برج سازی در این مناطق که دیگر ظرفیت ندارد راه بیندازیم که بعد چه شود؟ عوارض متعددی اعم از ترافیکی، خدمت رسانی و مشکلات بسیاری برای مردم ایجاد می کند. به لحاظ اصول شهرسازی باید حتما ضوابط ساخت و ساز منطبق بر ظرفیت های شهری و سرانه های خدماتی باشد.

حسینی میلانی با اشاره به این انتقاد که در دوره پنجم تنها در دو مورد بیشتر از مصوبه خانه باغ استفاده نشده است، گفت: سرمایه گذاران و صاحبان این باغات به چشم انداز بلند مدت نگاه می کنند و می گویند در دوره کوتاه مدت ساخت و ساز انجام ندهیم و دوباره با تغییر شورا به ساخت و ساز برمی گردیم و در مدت کوتاه خواب سرمایه را تحمل می کنیم. اگر شورای شهر در ادوار مختلف از میراث طبیعی پاسداری کند انگیزه برای ساخت و ساز در این زمین ها کاهش پیدا می کند.

عضو شورای شهر سابق تهران افزود: عرایض عزیزان در شورای ششم علامت هایی به بازار مسکن می دهد که به سمت طرح خانه باغ نروید و الگوی کاربری تغییر پیدا می کند و امکان ساخت و ساز فراهم می شود.

حسینی میلانی تصریح کرد: شرایطی در شهر تهران داریم که فضای سبز باید یکپارچه باشد. فضای سبز نسبتش در محلات مختلف متفاوت است. درست است در مناطق شمالی سرانه بالاتر است اما در نواحی شمالی به لحاظ طبیعی  باغات بیشتری ایجاد شده است که کمک موثری به تهویه طبیعی شهر تهران می کند.

رئیس سابق کمیته محیط زیست شورای شهر تهران افزود: تهران از نظر تهویه طبیعی در بن بست قرار گرفته و جریانات باد آزاد نیست و آلودگی در محدوده شمال شرق تهران به تله می افتد. فضای سبز و باغات پیوندی با توچال دارد بدین ترتیب که  مسیر باد از کوه به دشت است و باد در مسیر رود دره ها موجب تصفیه طبیعی هوا می شود . اگر به کن بروید می بینید که فضای مطبوع تری دارد چرا که باغات بیشتری حفظ شده است.

او ادامه داد: حالا اگر قفل برج‌سازی در باغات شمال تهران را باز کنیم به ضرر محیط زیست است. تهران شش‌های خود را از دست می‌دهد و در آلودگی هوا اثر منفی می‌گذارد که البته اثرات آن در میان مدت مشخص می‌شود.

حسینی میلانی تصریح کرد: از نظر محیط زیستی حفظ باغات شهر تهران به مثابه ریه های این شهر از واجبات مدیریت شهری در هر دوره ای است. اگر با توجه به سوداگری زمین و مسکن قیمت زمین ها بالا رفته و مالکان نمی توانند کسب و کار های جایگزین در مصوبه خانه باغ را  با ساختمان سازی مقایسه کنند می توان به حق انتقال توسعه متوسل شد.

عضو سابق شورای شهر با اشاره به حق خصوصی افراد گفت: بدین ترتیب شهرداری باید در زمین‌های حاشیه‌ای و حریم مجوز دهد که ما به ازای عدم النفع مالکان باغ به آن‌ها اجازه ساخت بدهد تا باغات در مناطق شمالی حفظ شود که البته این طرحی پیشنهادی در دوره پنجم است که بنا بود عملیاتی شود.

او با اشاره به اینکه موضوع طرح انتقال توسعه، بازکاشت درختان در مناطق دیگر  نیست بلکه باید باغات تهران را حفظ کنیم و عدم النفع  مالک را در  منطقه‌ای که دارای صرفه اقتصادی است جبران کرد، گفت: ولی ایده جایگزینی درخت باغ با درختکاری در نقطه دیگر فاتحه باقیمانده باغات را خواهد خواند. این به مصلحت شهر نیست که با قطع درخت کهن سال و دارای ارزش اکولوژیک  بگوییم در منطقه دیگر نهال جوانی بکاریم.

حسینی میلانی بیان کرد: چرا قانونگذار از گذشته تا به حال نسبت به تغییر مالکیت باغ سختگیری می‌کند و اگر زمینی باغ بوده و درختانش از بین برود همچنان باغ را به رسمیت می شناسد. برای اینکه اگر این قانون را نگذارد باقیمانده درختان هم در سایر پلاکها قطع می شود. باید به لحاظ کاربری زمین کاربری باغ تثبیت شود و حتی اگر درختی قطع شود باید آن زمین را باغ شناخت.

او با اشاره به حافظه تاریخی پایتخت گفت: منطقه دوازده در سالیان دور باغات بزرگی داشته است که امروزه اثری از آن ها نیست و قانونگذار در گذشته های دور توجهی به حفظ نداشته است. اما تجربه تاریخی نشان می دهد برای حفظ باغات باید به هویت ملک که باغ است توجه داشته باشیم حتی اگر درختان ان قطع شده باشد.

به گفته او اگر چنین اتفاقی رخ ندهد سایر فضاها به سمت تخریب می رود و ساختمان سازی صورت می گیرد.

حسینی میلانی با اشاره به درآمد حاصل از ساختمان سازی در باغات گفت: مصوبه برج باغ حدود هزار میلیارد تومان در یک دهه برای شهرداری درآمد ایجاد کرده بود که نسبت آن با درآمدهای شهرداری عدد بسیار اندکی بوده است و این امر تحولی در درآمدهای شهرداری ایجاد نمی کند.

او در پایان تاکید کرد: لکه های باقیمانده محدود است. باغات تهران از 5 هزار هکتار در 50 سال گذشته به 1600 هکتار رسیده است و مقدار کمی از این باغات در تهران باقی مانده اگر بخواهیم از منافع اقتصادی کوتاه مدت چشم نپوشیم با خسارت جبران ناپذیری در شهر تهران رو به رو می شویم.

مسئولان حال و گذشته بر سر تغییر مصوبه یا اجرای آن با یکدیگر توافق ندارند اما متخصصان محیط زیست در این زمینه چه نظری دارند و چه پیشنهادی ارائه می کنند؟

مصوبه برج باغ به درد تهران نمی‌خورد

اسماعیل کهرم، فعال سرشناس محیط زیست، در گفتگو با خبرنگار برنا عنوان کرد: باید به جای تمرکز بر مصوبه برج -باغ بر روی کمربند سبز توجه کرده تا در شهر یک فرد به شکل پیاده بتواند در زیرسایه جنگل‌ها و باغات در طول تا عرض شهر حرکت کند. مصوبه برج باغ به درد تهران نمی‌خورد.

او افزود: مصوبه برج -باغ به نفع شهر  و فضای سبز شهر تهران نیست. در یک دوره زمانی در تهران تراکم فروشی مد بود و بعد از آن مصوبه برج -باغ افزایش یافت. این در حالی است که با زنده نگه داشتن کمربند سبز تهران تا مدت‌های طولانی بتوان شهر را سبز نگه داشت.

این فعال محیط زیست درباره میزان باغات شهر تهران تصریح کرد:  تعداد باغات تهران محدود است. هم اکنون فضای سبز شهر تهران به حاشیه اتوبان‌ها به چند پارک محدود شده است.

شناسنامه باغات را دریابید

فرقی نمی‌کند چه مصوبه‌ای در تهران اجرا یا اصلاح شود. باغات پایتخت باید شناسنامه‌دار شوند تا اظهار نظرهای مختلف بر روند مدیریتی سایه نیندازد. چنانچه تک تک درختان و باغات تهران شناسنامه داشته باشند دیگر کسی به فکر قطع این درختان در ازای پرداخت جریمه نخواهد افتاد و به راحتی قابل حذف نیستند. ممکن است مسئولان با نگاه خیرخواهانه به دنبال حفظ منافع خصوصی در کنار حقوق عامه باشند اما سرپیچی و سوراخ های موجود در برخی قوانین کار را سخت می کند و سبب می شود ریه های تهران زیر باز ساخت وساز بسوزد و کار از کار بگذرد. دیگر نه باغی بماند که برای آن مصوبه در نظر بگیریم و نه درختی که هوا را تصفیه کند و پول های کلان را بیش از آنچه عاید شده است برای رفع آلودگی هزینه کنیم. از سوی دیگر نمی‌توان از نظر زیست محیطی ایده انتقال درختان را مطرح کرد و به هوای کاشت درخت در مناطق کم برخوردار فضای سبز شمال پایتخت را گرفت. هر گلی در جای خود رشد می کند و در هوای دیگر می پوسد.

انتهای پیام/ 7